Türkiye sınırındaki IŞİD bölgesi için yeni formül

ABD ile Türkiye arasında, Suriye’nin kuzeybatısında Türkiye sınırındaki bölgeyi IŞİD’den temizlemek üzere yapılan görüşmeler sürüyor. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın Washington ziyaretinde ABD DışiÅŸleri Bakanı Kerry, BaÅŸkan Yardımcısı Biden ve BaÅŸkan Obama ile yaptığı görüşmelerde konu, en önemli gündem maddesiydi. Türkiye-Suriye sınırındaki 80 kilometre geniÅŸliÄŸinde, güneyde örgütün üssü konumundaki Rakka’ya kadar ulaÅŸan IŞİD kontrolü altındaki bölgeye, temizlenmesinin ardından kimin yerleÅŸtirileceÄŸi görüşüldü.

Türkiye bölgedeki Türkmen ve Arap birliklerin desteklenmesini ve onların konuÅŸlandırılmasını istiyor. PKK’nın Suriye kolu PYD’nin başını çektiÄŸi, ABD’nin öncülüğünde kurulan Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) Fırat’ın batısına geçmesi, Türkiye’nin kırmızı çizgisi. Türkiye, PYD’nin tek taraflı ilan ettiÄŸi Afrin ve Kobani kantonlarını birleÅŸtirecek bir koridora da karşı.

Ancak ABD, IŞİD’le mücadele için PYD’nin silahlı kanadı YPG’yi sahadaki kara gücü olarak kullanıyor ve desteklemeye devam ediyor. Bu bölgeyi IŞİD’den temizlemek için de YPG ile iÅŸbirliÄŸine devam edilmesinden yana.

ErdoÄŸan’ın Washington görüşmelerinin ardından 4-5 Nisan tarihlerinde ABD’den, diplomat ve askerlerden oluÅŸan bir heyet Ankara’ya geldi ve görüşmelere devam etti.

Kuzeyde ÖSO, güneyde Suriye Demokratik Güçleri

Al Jazeera’nin bölgedeki Türkmen ve Kürt kaynaklardan edindiÄŸi bilgiye göre ABD’nin önerdiÄŸi formül, sınırdaki bu 80 km’lik bölümde, yani Azez’den Carablus’a kadar, Türkmen ve Araplardan oluÅŸan Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) birliklerinin etkili olması. Bölgenin IŞİD’den temizlenmesinin ardından Arap ve Türkmen birlikler yaklaşık 20 km güneye inerek bölgeyi kontrol edecek. Böylece Türkiye sınırında PYD daha fazla alanı kontrol etmemiÅŸ olacak.

Buna karşılık, yaklaşık 20 km’lik derinliÄŸin daha güneyinde, Suriye Demokratik Güçleri Mumbuç’tan Tel Rıfat’a kadar ilerleyebilecek. Tışrin Barajı üzerinden güneyde Fırat’ın batısına geçen SDG, batıya doÄŸru ilerleyiÅŸine devam edecek. Ancak kuzeyde ve Türkiye sınırında, Ankara’nın desteklediÄŸi ÖSO birlikleri için bir cep oluÅŸturulacak.

Ä°ki ayrı gücün oluÅŸturacağı iki ayrı koridor, IŞİD’in Rakka’dan Türkiye sınırına uzanan yolunu da kesmiÅŸ olacak.

Bölgedeki Türkmen kaynaklar, kuzeyde oluşturulacak cep karşılığında, güneyde alternatif bir SDG koridoru oluşacağını belirtiyor:

“Bu planı ÅŸimdilik ABD ve Türkiye desteklemiÅŸ görünüyor. Planlanan iki koridor var. Böylece IŞİD bölgesinde her iki gücün de yayılması hesaplanıyor. ABD, her tarafı kısmen de olsa tatmin edecek bir formül bulmuÅŸ gibi görünüyor. Bu ÅŸekilde bir ara bulma çalışması yaptığını görüyoruz.

“Sınırın bölgeye göre deÄŸiÅŸen 20, 25 veya 30 km güneyinde ÖSO ve PYD komÅŸu olacaklar. Bu kilometre meselesi bölgedeki etnik yapıya göre deÄŸiÅŸebilir, iki güç arasındaki sınır girintili çıkıntılı olacak. Çünkü çeÅŸitli noktalarda Arap ve Kürt köyleri var. Ä°ki tarafın da bu konuda hassasiyeti var.”

SDG içindeki PYD kaynaklarının Al Jazeera’ye verdiÄŸi bilgi de aynı yönde:

“ABD ile Türkiye heyetlerinin yaptığı toplantılardan bize gelen bilgi de iki koridor olacağı ÅŸeklinde. Suriye Demokratik Güçleri’nin Mumbuç’a doÄŸru ilerlemesine itiraz edilmeyecek. Bu güney bölgeyi SDG, IŞİD’den temizleyecek. Mare, Azez ve çevresini de SDG, bugün olduÄŸu gibi muhalif grupların kontrolüne bırakacak. [Afrin kantonu sınırındaki] Azez'de ve Halep’in kuzeyinde hiçbir ÅŸekilde çatışma istemiyorlar. Güçlerimizi IŞİD’e yöneltmemizi ve onun ikmâl yollarını kesmemizi istiyorlar.”

Mumbuç ve Mare, Suriye’nin kuzeyinde IŞİD’in elinde kalan bölgenin doÄŸu ve batı sınırında. Batıda YPG, doÄŸuda IŞİD ile çevrili olan Mare, ÖSO’nun kontrolünde. Formüle göre ÖSO, Mare hattının kuzeyinde Carablus’a doÄŸru ilerleyebilecek. Güneyde ise SDG koridoru Tel Rıfat’a baÄŸlanacak.

ABD bombardımanı iki bölgeye yoğunlaştı

Konuyla ilgili son karar henüz verilmemiş olsa da, planı hayata geçirecek uygulamalar başlamış görünüyor. Kuzeyde ÖSO güçleri ilerlerken, güneyde de Mumbuç için hazırlıklar tamamlandı.

23 Mart’tan bu yana Mumbuç’taki IŞİD hedeflerini bombalayan ABD uçakları, operasyonları batıdaki Mare bölgesinde de yoÄŸunlaÅŸtırdı.

Türkmen ve Arap birliklerden oluÅŸan altı ÖSO tugayı, Kilis’in sınır ilçesi Elbeyli'nin karşısında kalan ve IŞİD'in elinde bulunan Çobanbey’i kuÅŸattı. Son iki haftada ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon uçaklarının yoÄŸun bombardımanı bölgeye yöneldi. Türkiye de top atışlarıyla ÖSO birliklerinin ilerleyiÅŸine destek oluyor. Böylece birlikler doÄŸuya doÄŸru hızlı bir ÅŸekilde ilerledi.

Motasim, Hamza, 99 Tugayı, Şam Lejyonu, Şam Cephesi ve Sultan Murad tugaylarının oluşturduğu cephede yaklaşık 300 kişi savaşıyor. Ancak dönüşümlü olarak ve çatışmanın yoğunluğuna göre sayı değişebiliyor. Cephe gerisinde bekleyen yaklaşık 2 bin 500 kişilik bir savaşçı grubu da var. Çatışmalar, Türkiye sınırına paralel olarak, yaklaşık 5 km derinlikteki bir alanda ilerliyor. Çobanbey tamamen ele geçirildikten sonra hedef, Cerablus. Ardından ele geçirilen tüm bu sınır boyundan yaklaşık 20 km güneye ilerlenmesi planlanıyor.

Mumbuç Askeri Konseyi kuruldu

ABD savaÅŸ uçakları, son günlerde kuzeyde hava bombardımanıyla ÖSO’yu desteklerken, güneyde de Mumbuç’a yönelik bombardımanı artırdı. Burada hedef, SDG birliklerine destek olmak.

Hafta başında Mumbuç için askeri ve sivil konseyler de SDG’nin öncülüğünde oluÅŸturuldu. Mumbuç Askeri Konseyi, Tışrin Barajı’ndan kuzeye ilerleyerek Mumbuç’u ele geçirmek için savaÅŸacak olan grupların bir araya gelmesinden oluÅŸuyor. ÇoÄŸunluÄŸu Kürtlerden oluÅŸan bu gruplar, hazırlıklarını neredeyse tamamladı.

PYD’li kaynaklar, bölgenin IŞİD’den temizlenmesinin ardından ‘Mumbuç Ä°dari Konseyi’nin kenti yöneteceÄŸini belirtiyor:

“Tüm bu geliÅŸmeler ABD’nin desteÄŸiyle yapılıyor. Türkmen, Arap ve Kürtlerden oluÅŸan komiteler oluÅŸturduk. Mumbuç halkını, çeÅŸitliliÄŸini yansıtacak bir idare oluÅŸturacağız. Åžu an 38 komite üyesi var. Biri Arap, biri Kürt olmak üzere iki de lider seçildi.”

Bölgedeki Türkmen kaynaklar, Mumbuç Askeri Konseyi’nin hem kendilerinin, hem ABD’nin bilgisi dâhilinde oluÅŸturulduÄŸunu söylüyor.

Cerablus ve PYD koridoruna itiraz

Türkiye sınırındaki, Fırat’ın batısında bulunan Cerablus’un IŞİD’den temizlenmesinin ardından kimin kontrolüne geçeceÄŸiyle ilgili tartışma ise sürüyor. Türkiye sınırında PYD kontrolünün daha fazla geniÅŸlemesini istemiyor. ABD de ilçeyi ÖSO’nun kontrolüne vermeyi önerdi. 

Ancak PYD, ÖSO’ya baÄŸlı yerel güçlerin ilçeyi IŞİD’den temizleyeceÄŸini kabul etse de, sonrasında tek bir grubun yönetimine bırakmanın doÄŸru olmayacağını belirterek itiraz ediyor. Ä°lçede her grubu temsil eden bir konsey kurulmasını talep ediyor.

Güneyde oluÅŸturulacak koridor fikriyle ilgili de belirsizlik var. Bölgede bulunan Türkmen ve Kürt kaynaklar, Mumbuç alındıktan sonra SDG’nin batıya doÄŸru ilerleyerek tek taraflı ilan ettiÄŸi Afrin ve Kobani kantonlarını birleÅŸtireceÄŸi bilgisini veriyor. Ancak Ankara’nın PYD koridoruna karşı tutumunu deÄŸiÅŸtirdiÄŸine yönelik bir belirti yok.

Türk DışiÅŸleri, ‘operasyonel konular’ olduÄŸu gerekçesiyle, ABD ve Türk heyetleri arasında yapılan görüşmelere iliÅŸkin bilgi vermedi.

“Åžu an hedef IŞİD’i bölgeden temizlemek”

Al Jazeera’ye konuÅŸan Suriye Türkmen Meclisi BaÅŸkanı Abdurrahman Mustafa da Mumbuç’la ilgili hazırlık yapıldığını ancak, Türkiye’nin tutumunun deÄŸiÅŸmediÄŸini söylüyor:

“Mumbuç için askeri bir konsey kuruldu. ABD destekliyor bunu. Mumbuç için hazırlık yapıyorlar. Ama Türkiye’nin PYD’ye yönelik tutumunda bir deÄŸiÅŸiklik yok. Benim elimde görüşmelere dair bir bilgi yok, doÄŸru mudur yalan mıdır bilmiyorum ama Türkiye’nin güneyden, Türkmen ve Arap birlikleri kuÅŸatacak ÅŸekilde Afrin ve Kobani kantonlarını birleÅŸtirecek bir koridor kurulmasına izin vereceÄŸini sanmıyorum.”

Mustafa, son günlerde ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyonun kuzeyde ÖSO’yu desteklediÄŸini; kendilerinin de güneydeki güçleri kuzeye kaydırdığını söylüyor. Asıl hedefin IŞİD’i temizlemek olduÄŸunu belirtiyor:

“Son günlerde ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyon, Türkmen tugayları ve ÖSO’yı Çobanbey’de hava operasyonlarıyla desteklemeye baÅŸladı. Çobanbey’i birkaç güne kadar ele geçirmeyi, ardından da yine bu destekle Cerablus’a ilerlemeyi planlıyoruz. Åžu an bütün önceliÄŸimizi kuzeyde, Türkiye sınırında IŞİD’le mücadeleye verdik. Halep içinden ve güneyinden bazı birliklerimizi kuzeye, Çobanbey hattına çektik takviye olarak. Kuzey daha önem kazandı, ÅŸu an hedef IŞİD’i bölgeden temizlemek. Suriye’nin kuzeyinde YPG ve ÖSO birliklerinin çatıştığı alanlar var. ABD, bu alanlarda çatışmaların bitmesi çaÄŸrısı yapıyor. Kürt grupları, muhaliflerin bulunduÄŸu alanlara ilerlememeleri ve IŞİD’le mücadeleye odaklanmaları konusunda uyarıyor."

Kalın “YPG unsurlarının yerleÅŸtirilmesi söz konusu deÄŸil” demiÅŸti

CumhurbaÅŸkanlığı Sözcüsü Ä°brahim Kalın da geçen hafta düzenlediÄŸi basın toplantısında, ABD’nin bölgeyi IŞİD’den temizlemek için PYD ile çalışmak üzere Ankara’yı ikna etmeye çalıştığı iddialarına ÅŸu yanıtı vermiÅŸti:

“Mumbuç civarında devam eden bir süreç var. DAEÅž terör örgütüne karşı uluslararası koalisyonla birlikte devam eden bir çalışma var. Åžu an orada PYD, YPG unsurlarının yerleÅŸtirilmesi gibi bir durum söz konusu deÄŸil. Ancak bu konuda bizim hassasiyetimiz belli. DAEÅž’le mücadele ediyoruz bahanesiyle baÅŸka yerlere atlamaya çalışanlara karşı da bizim tavrımız bellidir.”

YPG, Aralık’ta Fırat’ın batısına geçti

YPG’nin başını çektiÄŸi Demokratik Suriye Birlikleri, Türkiye sınırının 80 km güneyinde Fırat’ın batısındaki IŞİD üslerinden olan TiÅŸrin Barajı'nı, ABD’nin hava operasyonlarının da desteÄŸiyle 26 Aralık’ta ele geçirmiÅŸti.

Bu noktayı aÅŸmak, YPG için IŞİD’in bölgedeki güçlü merkezlerinden Mumbuç ve kuzeyde Türkiye sınırında yer alan Cerablus kentlerine yaklaÅŸmak anlamına geliyor. Aralık ayından bu yana, YPG Mumbuç üzerine yeni bir saldırı yapmak için hazırlanıyor.

Fırat’ın doÄŸusunda Kobani’ye kadar olan bölgeyi elinde bulunduran YPG, güneydeki Sırrin kasabasını da Temmuz ayında yine ABD hava operasyonlarının desteÄŸiyle IŞİD’in elinden almıştı. Sırrin, PYD’nin ilan ettiÄŸi Kobani kantonunun güney sınırında yer alıyor.

PYD gerginliÄŸi

Türkiye ile ABD ilişkileri, ABD'nin Suriye sahasında PKK'nın Suriye kolu olan PYD'nin silahlı kanadı YPG'ye verdiği destekten dolayı bir süredir gergin.

ABD DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Marie Harf, Ekim 2014’te PYD’yi "terör örgütü" olarak görmediklerini açıklamış, Washington yönetimi Eylül 2015’te de PYD’nin silahlı kanadı YPG’yi de "terör örgütü" olarak görmediÄŸini ilân etmiÅŸti.

Türkiye, Ankara’daki saldırıda YPG baÄŸlantısına dair bilgileri Amerikan Büyükelçisi ile paylaÅŸmış ancak, Amerikan DışiÅŸleri Sözcüsü John Kirby bundan sonra yaptığı açıklamada, "[Ankara'daki saldırıda] sorumlunun kim olduÄŸunu onaylayacak ya da reddedecek bir pozisyonda deÄŸiliz. Bu bizim için halen ‘ucu açık bir soru’" demiÅŸti. Sözcü, aynı basın toplantısında YPG mensuplarını, "IŞİD’e karşı savaÅŸan en güçlü grup" ve "cesur Kürt savaşçılar" diye nitelendirmiÅŸti.

Kaynak: Al Jazeera