Çocuğunuzun ruh sağlığı sizin ellerinizde!

Çocuk dediÄŸin, uslu oturur.  

Çocuk dediğin, söylenileni yapar.

Çocuk dediğin, robottan farksızdır.

Çocuk dediğin, büyükleri üzmez.

Çocuk dediğin, fazla konuşmaz.

Çocuk dediğin, yaramazlık yapmaz.

Çocuk dediğin, olgun düşünür.

Çocuk dediğin, çok soru sormaz.

 

Büyüklere gelince;

Onlar büyüktür her şeyi yapabilme hakları vardır. Yaşlanıp ölünceye dek her şeyi büyüklerin yapabileceklerine inanarak yaşarlar.

 

Ä°nsan,  doÄŸası gereÄŸi anne babasına bağımlı olarak doÄŸar. Yabancı olduÄŸu bu dünyada korunmaya ve kollanmaya ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacı en iyi anne baba karşılar. ÇocuÄŸun gerek kiÅŸilik, gerek ruh saÄŸlığı geliÅŸimi büyük ölçüde anne ve babanın davranışlarıyla, tepkileriyle tutumlarıyla ÅŸekil alır. Bireyin yaÅŸamını etkileyecek,  onun ruh dünyasını oluÅŸturacak, kiÅŸiliÄŸini ÅŸekillendirecek denli önemli anne-baba tutumları, çeÅŸitlilik arz eder.

 

BASKICI VE OTORÄ°TER TUTUM

Bu tip ebeveynler, çocuklarını sürekli eleÅŸtirirler. Olumlu yanları görmekten çok, olumsuz ve eksi yönler üzerinde dururlar. Anne ve baba zamanında yapamadıkları hayallerini çocuklarında   gerçekleÅŸtirmek isterler. ÇocuÄŸu kendi kalıpları içinde yetiÅŸtirmeye çalışırlar. Adeta çocuÄŸu robotlaÅŸtırma eÄŸilimi içine girerler. ÇocuÄŸun yaşından olgun davranmasını isterler, ona özgürlük tanımazlar. Onun da bir birey olduÄŸunu, gerektiÄŸi zaman söz sahibi olması gerektiÄŸini hiçe sayarlar. Bu tip ebeveynler, “çocuÄŸumuz hakkında en iyi ÅŸeyi biz biliriz” havasındadırlar.

 

Baskıcı ve Otoriter Tutumla Yetişen Çocukların Özellikleri;

 

-          Ã‡ocuk içine kapanık, kaygısız ve güvensiz olabileceÄŸi gibi saldırgan ve zorba da olabilir.

-          Ã‡ocuk alacağı ağır cezalardan ötürü yalan söyler ve yalan söyleme onda bir alışkanlık haline gelir.

-          Kompleksli olur ve kendinden zayıf insanları ezmekten hoÅŸlanır.

-          Bir iÅŸi baÅŸaramadığında aÅŸağılık duygusuna kapılabilir.

-          Sürekli kendini çevresine beÄŸendirme isteÄŸi duyar.

-          Ä°nsanlarla iyi iletiÅŸim kuramayacağından, genelde asosyal olur, arkadaÅŸ bulmada zorlanır.

 

Bu tip ailelerde görünen en önemli sorunları çocukların evden kaçması , intihar vakaları ya da suç işleyerek hapishaneye düşmesi şeklinde sıralayabiliriz. Örneğin; Kız baskıdan kurtulmak istiyor, önüne çıkan ilk erkeğe kaçıyor, sonuç hüsran. Çünkü kaçtığı erkek bir kumarbaz ve hayatı zindan oluyor.

 

BaÅŸka bir örnek; çocuk lise öğrencisi, karnesinde 5 zayıf var, babasından çok korkuyor, eve gidemiyor, giderse başına gelecekleri biliyor, baba ÅŸiddet uygulayacak anne de oturup seyredecek kocasına “Eline saÄŸlık, bu çocuk ancak bundan anlar” diyecek. Çocuk bunları yaÅŸamaktansa sınıfının penceresinden kendini boÅŸluÄŸa atıyor ve intihar ediyor. Kim suçlu, dersleri kötü olan çocuk mu, yoksa çocuÄŸuna baÅŸka bir seçenek bırakmayarak ona baskı ve otorite baÅŸlığı altında terbiye vermeye çalışan, onun eksileriyle artılarıyla bir birey olduÄŸunu hiçe sayan ebeveynleri mi? Kim suçlu?

 

“BÄ°LÄ°NÇSÄ°Z OTORÄ°TE, BÄ°LENMEMÄ°Åž KESERE BENZER.

DÃœZELTECEĞİ YERDE PARÇALAR.”

 

 

GEVÅžEK VE Ä°HMALKAR TUTUM

Bu gruba giren anne babalar, çocukları ile ilgilenmekten bile acizdirler. ÇocuÄŸun her isteÄŸi koÅŸulsuz yerine getirilir. Çocuk kendini hem bedenen hem ruhen yalnız hisseder. Onun sorunlarıyla ilgilenecek bir anne ve babası yoktur, onu her konu da özgür bırakan bir anne ve babası vardır. Bu tip ebeveynler hoÅŸgörü ve boÅŸ verme kavramlarını sıkça birbirine karıştırır. ÇocuÄŸa hiçbir zaman kesin kural koyulmaz. 

 

Gevşek ve İhmalkar Tutumla Yetişen Çocukların Özellikleri

 

-          Bencil ve kibirlidir.

-          Aile de kural koyulmadığından okulda ya da baÅŸka yerlerde koyulan kurallara uymada zorlanır.

-          Aile içi iletiÅŸim sık olmadığından konuÅŸma bozuklukları görülebilir.

-          Hayattan hiçbir amacı ve beklentisi yoktur.

-          Her ÅŸeyi elde etmesinden ötürü sürekli bir tatminsizlik vardır.

-          Dikkat çekmek için çevresine zarar vermekten hoÅŸlanır.

-          Ä°lgi odağı olmayı sever.

-          Kimseye saygı duymaz.  

 

Bu tür aile de yetiÅŸen çocukların büyük bir kısmı suça meyilli olurlar. Bundan 3 yıl önce tüm haber programlarında 2 çocuÄŸun yollarda durup petrol ofislerinde ve markette tanımadıkları insanları sırf dikkat çekmek için öldürdükleri haberi yapılmıştı. Çocukların tek bir amacı vardı: “Türkiye bizi konuÅŸsun, tüm dikkatler üzerimizde olsun”. Ne acı bir tablo…

    

“BAHARDA EKÄ°LMEYEN ;YAZIN OLMAZ ,

GÃœZDE BİÇİLMEZ , KIÅžIN YENMEZ.”    

 

AÅžIRI KORUYUCU TUTUM

 

Bu tür anne ve babalar çocuÄŸuna derin sevgi ile baÄŸlıdır. Onun saçının teline tek bir zarar gelmemesi için çocuÄŸu özenle yetiÅŸtirirler. ÇocuÄŸun önüne her ÅŸeyi hazır koyarlar. Böylece çocuk hazır bulmaya alışmış olur. Bu gruptaki anne babalar çocuÄŸunu öylesine korur ve gözler ki, onun büyüdüğünü, olgunlaÅŸtığını bile görmezler. 30’una da gelse, 40’ına da gelse çocuÄŸu hep gözünde küçük bebeÄŸidir. Bu yüzden birey “YetiÅŸkin Çocuktur” aslında.

 

Aşırı Korumacı Tutumla Yetişen Çocukların Özellikleri

 

-          Ailesi dışında baÅŸka bir ortama girdiÄŸinde uyum zorluÄŸu yaÅŸar.

-          Bir iÅŸi tek başına baÅŸarma inancı yoktur.

-          Ona ilgi gösteren herhangi birine  sadakatle baÄŸlanır.

-          Ã‡evresindeki kiÅŸilerin ona hizmet etmesini ister.

-          Toplum yaÅŸamı çoÄŸunlukla baÅŸarısızlıklarla doludur.

-          Ailesinden gördüğü sevgi dolu aşırı baÄŸlılığı ileride eÅŸinden de bekler.

 

Bu tip aileler de yetiÅŸen çocuklar genelde mutsuz olurlar. Bunun sebebi toplumda karşılaÅŸtıkları her insandan anne ve babası gibi olmalarını beklemelerinden dolayıdır. ÖrneÄŸin evlilik çağına gelen  genç kız, aşık olduÄŸu erkekle bir ömür boyu sürecek beraberliklerini resmiyete dökerek evlenir. Fakat zaman ilerler ve tartışmaların ÅŸiddeti  giderek artar. Kız, sürekli  kocasına “Seni hiç tanımamışım, bana hiç deÄŸer vermiyorsun, gönülden baÄŸlı deÄŸilsin bana” gibi sözlerle dırdır yaparak kocasının başının etini yer. Zamanla adam bu tablodan çok yıpranır ve ayrılık kararı kapıyı çalar. EÅŸler ayrılır, kadın baba evine döner ve hayata daha mutsuz ve karamsar bakar.

 

Burada ki en büyük yanlış kızın kocadan beklediÄŸi sevgi türünü kendisinin belirlemek istemesindendir. Yani kız ailesinin ona aşırı baÄŸlılıkla baÄŸlı olmasından ötürü kocasının da aynı denli sevgiyle baÄŸlanmasını istemiÅŸtir. Sonuç; yıpranmış bir gönül, yorulmuÅŸ bir kalp ve tükenmiÅŸ duygular kalmıştır geride…

       

“ÇİÇEĞİN SUYA Ä°HTÄ°YACI VARDIR AMA

ÇOK SULARSANIZ ÖLÃœR GÄ°DER.”       

 

DENGESÄ°Z VE KARARSIZ TUTUM

 

Bu grup aileler, daha çok anne ve baba arasındaki görüş ayrılığı olan kiÅŸilerde görülür. ÇocuÄŸun yaptığı herhangi bir ÅŸey baba için normal gelirken, anneye yanlış gelebilir. Genelde bu tip ebeveynler çocukların doÄŸuÅŸ sırasına göre de farklı davranış sergileyebilirler. ÖrneÄŸin, ilk çocuÄŸa daha kuralcı daha disiplinli olurken, ortanca çocuÄŸa daha esnek, küçük çocuÄŸa ise daha hoÅŸgörülü olabilirler. Ya da cinsiyete göre tutarsız davranış  gösterirler. Kıza farklı kurallar, erkeÄŸe farklı kurallar koyarlar. EÅŸit sorumluluk vermezler. Her zaman ilk çocuÄŸun sorumlulukları daha fazladır. Ebeveynler için ilk çocuk adeta “deneme tahtası”dır. Ona yapılan yanlışlıklar diÄŸer çocuklara minimum düzeyde yapılır ya da hiç yapılmaz. Bir baÅŸka tutarsız davranma modeli de anne ve babanın o an ki psikolojik durumudur. ÖrneÄŸin, çocuk arkadaÅŸlarıyla buluÅŸacağını birkaç gün öncesinden annesine söyler. Anne onaylamıştır o gün. O gün gelince çok gergin olmasından ötürü çocuÄŸun arkadaÅŸlarıyla buluÅŸmasına izin vermez.

 

 

Dengesiz ve Kararsızlıkla Yetişen Çocukların Özellikleri

 

-          Ã‡ocuk hangi davranışı nerede, nasıl, ne zaman yapacağı konusunda bocalar.

-          Anne babasına hissettiÄŸi güvensizliÄŸi çevresinde de hisseder.

-          Kolay kolay kendini ifade edemez.

-          Bir konu hakkında karar vermede güçlük  çeker.

-          Genelde doÄŸru kararlar alamaz.

-          Ãœrkek ve korku doludur.

-          Ã‡evresine silik bir imaj çizer.

-          Düşüncelerini söylemekten çekinir.

 

Bu tip ailelerde büyüyen çocukta en öne çıkan sorun hayatı boyunca silik bir kişilik sergileyerek yaşamını idame ettirmesidir. Kendini bir gölgeden farksızmış gibi hisseder. Tutarsız davranışlarıyla sürekli çevresini şaşırtır.

Yeni üniversiteden mezun olan eriÅŸkin, iÅŸ aramaya koyulur. Bir pazarlama departmanında iÅŸ bulur. 1 aylık deneme süresi vardır. Fakat bir türlü kendini gösterecek, diÄŸer elemanlardan farklı olduÄŸunu ispatlayacak bir eyleme geçmez. Oysa içinde bir cevher yatar, ama onu çıkarmaya bir türlü cesaret edemez. Çıkarmaya yeltense belki de en iyi eleman olacaktır ve kurum onunla yola devam edecektir. ÃœretkenliÄŸe, çalışkanlığa ve sıradışılığa önem veren patronun gözüne girecek, primler alacaktır. Buna raÄŸmen bizim “silik eriÅŸkinin” bunu yapmaya hiç niyeti yoktur. Sonuç; silik eriÅŸkinin yakasını baÅŸarısızlıklar hayatı boyunca bırakmaz, silik eriÅŸkin sıkıntılı bir yaÅŸam sürer.

 

“YANLIÅž, BÄ°R ÇOK ÅžEKLE GÄ°REBÄ°LÄ°R

AMA DOÄžRU TEK BÄ°R YOLDA GÄ°DER.”

 

 

GÃœVENÄ°LÄ°R TUTUM

 

Bu tip ebeveynler, çocuklarını bir birey olarak kabul edip, onun hayatına saygı gösterirler. Çocuk belli sorumluluklar alarak yaşamında söz sahibi olur. Anne ve baba davranışlarıyla çocuğuna örnek olur. Bu gruba giren aileler çocuğu tamamen özgür bırakmaz ama baskı yöntemiyle de onu yönetmeye kalkışmaz. Ona model olarak, hayatını nasıl yaşaması gerektiğini, davranışlarını nasıl sergilemesi gerektiğini doğru ve yanlış kavramlarını güzel bir biçimde idrak etmesi gerektiğini gösterirler.

 

Küçük yaşta çocuklarının yeteneklerini keşfetmesi için gerekli ortamı hazırlarlar. Çocuklarına karşı anlayışlıdırlar. Yanlış yaptıkları bir konuda onu azarlamaktansa, ondan ders alması için imkan sunarlar. Çocuk her zaman anne babasına güvenir. Çünkü her zaman karşısında tutarlı ve dengeli davranışlar sergileyen ebeveynleri vardır. Problemler karşısında çocuğa çözüm yolu söylemektense, seçenekler vererek doğruyu onun bulmasını sağlarlar. Bu aile modelinde mutluluk ve huzur rüzgarları daima eser.

 

Güvenilir Tutumla Yetişen Çocukların Özellikleri

 

-          Ãœretken ve sıra dışı düşünme hakimdir.

-          Ã–zgün davranışlar sergileyerek dikkatleri üzerinde toplar.

-          Mutlu bir bireydir.

-          Ã–zgüveni vardır.

-          Grup içinde genelde lider olur.

-          Ä°nsanların haklarına saygılıdır.

-          Okuldaki baÅŸarıları yüksektir.

-          Aldıkları sorumlulukları en iyi ÅŸekilde yerine getirir.

-          Kendi özgürlüklerinin sınırlarını bilir.

-          Sosyal yönleri son derece geliÅŸmiÅŸtir.

-          Kurallara kolay adapte olur ve uyum saÄŸlama da zorluk çekmezler.

-          Ã‡evresiyle kolaylıkla iletiÅŸim kurar.

-          Kendini iyi ifade eder.

-          Karar alma becerisi yüksektir.

 

Bu tip ailelerde yetişen çocuklar mutlu, dengeli ve uyumlu bir yaşam sürerler. Her yönden başarılı olurlar. Evlilik ve iş yaşamları huzur içinde ilerler. Bu tip kişiler çevresi tarafından takdir edilir, çok sevilir, kendilerine gıpta ile bakılır. Etrafına sürekli pozitif enerji saçar.

 

“HOÅžGÖRÃœ ÖYLESÄ°NE BEREKETLÄ° BÄ°R TOHUMDUR KÄ°;

TÃœM GÃœZEL DUYGULAR   İÇİNDE  FÄ°LÄ°ZLENÄ°R.”

 

 

 

ANNE VE BABALARA ÖNERİLER

 

1. Çocuğunuzun davranışlarına kesin sınırlar koyun ve uyması gereken kuralları belirleyin.

2. Çocuklarınıza sevgi, ilgi ve sorumluluk konusunda eşit davranın.

3. Onlara doğru ve örnek modeller olun.

4. Çocuğunuzun yapmasını istemediğiniz bir davranışı asla siz de yapmayın.

5. Çocuklarınıza tutarlı davranın.

6. Sorunları karşısında onlara yol gösterici olun.

7. Çocuklarınızın da bir birey olduğunu unutmayın.

8. Çocuklarınızın başarılarını takdir edin, ama aşırıya kaçmayın.

9. Çocuklarınıza gösterdiğiniz hoşgörüyü boş vermeyle karıştırmayın.

10. Çocuklarınıza sizin için ne kadar değerli ve önemli olduklarını hissettirin.

    

 

EBEVEYNLER TARAFINDAN UNUTULMAMASI GEREKENLER

 

ÇocuÄŸum büyüyünce ne olsun diye kara kara düşünmekten kaçının. Hayallerinizi onun üzerine dayatmaktan vazgeçin. ÇocuÄŸunuz ruh saÄŸlığı yerinde mutlu bir birey olsun. Bu her ÅŸeyden önemli, doktor olmasından da mühendis olmasından da, falanca yerde okumasından da… bırakın da bazı kararları kendisi versin. Åžunu unutmayın mutlu, baÅŸarılı, özgüveni geliÅŸmiÅŸ bir birey yetiÅŸtirmek sizlerin elinde…

 

“GÖMLEĞİN Ä°LK DÜĞMESÄ° YANLIÅž Ä°LÄ°KLENÄ°RSE

 DÄ°ÄžERLERÄ° DE YANLIÅž GÄ°DER.”

 

Psikolog Zuhal Tüylü