Kutü'l-Amare Cephe Katibi'nin notları kitap oluyor!

- Ä°rfan Bey, "nadir eser" neye diyoruz? Bir eserin ‘nadir eser’ sınıfına girebilmesi için belirli bir standart var mı?

Adı üzerinde, “nadir eser” az bulunan eserler için kullandığımız bir kavram. Bir eserin nadir olabilmesi için, az sayıda, ‘nadir bulunan’ olması gerekir. 1900’lü yıllara ait olan bir kitapta nadir olabiliyor, 700-800 yıllık kitaplar da. NadirliÄŸin derecesi adedine göre deÄŸiÅŸiyor. 800 yıllık bir kitabın nadirlik deÄŸeriyle, 1900’lü yıllara ait bir kitabın nadirlik deÄŸeri elbette aynı deÄŸil. Bunların farklı farklı ölçüleri var. Yazma eserler, fotoÄŸraflar, haritalar, yabancı dil baskı kitaplar, bunlar hep nadir eser kavramı içerisine soktuÄŸumuz eserler.

- Bu eserleri nasıl temin ediyorsunuz?

Daha çok müzayede ya da sahaflar yoluyla temin ediyoruz. Yahut uzun zamandır kitap biriktiren ÅŸahısların kütüphanelerini bağış olarak alıyoruz. Atatürk Kitaplığı’nın ilk nüveleri de bağış yoluyla gelen kütüphane kitaplarından oluÅŸur.  Muallim Cevdet, Osman Nuri Ergin, Muhsin ErtuÄŸrul gibi ÅŸahısların kütüphaneleri buraya nakledildi.

- Sadece kitaplar mı?

Hayır. Haritalar, kartpostallar, gravürler, resimler ve fotoÄŸraflar da Nadir Eserler Bölümü’müzde mevcut.

- Kaç yıldır böyle bir toplama yapılıyor?

Atatürk Kitaplığı’nın kuruluÅŸundan bugüne yani yaklaşık 80 yıldır bu toplama yapılıyor.

“MÃœTEFERRÄ°KA’DAN ÖNCE Ä°STANBUL’DA MATBAA YOKTU” TEZÄ° TARÄ°HE KARIÅžIYOR

- Yurtdışından tezleri çürütecek bir koleksiyon edindiÄŸiniz doÄŸru mu?

DoÄŸru. Amerika’dan getirttiÄŸimiz çok önemli yeni bir koleksiyon var. Ä°stanbul’da ilk basılan 10 kitaptan 8’ini getirttirdik. Ä°lki 1505 tarihli. Ä°brahim Müteferrika’dan önce…

- Matbaacılık İbrahim Müteferrika ile başlamadı mı?

Bizde matbaacılığı Ä°brahim Müteferrika ile baÅŸlatırlar. Fakat Müteferrika’dan yaklaşık 250-260 yıl önce Ä°stanbul’da kitap basılıyor. Bu kitaplar bugün artık elimizde.

- Bu eserlerle birlikte “Osmanlı’da matbaa Ä°brahim Müteferrika ile baÅŸladı” tezi tamamen ortadan kalkacak diyebilir miyiz?

Evet tamamen ortadan kalkacak. Hem o ortadan kalkacak hem de Osmanlı’ya matbaanın geç geliÅŸiyle ilgili öne sürülen bir sürü iddia vardır. Bu iddialar da çürütülmüş ve bu çerçevede birçok konuda konuÅŸulmuÅŸ olacak. Çünkü matbaanın o dönemlerde kitap basımı yazmaya göre çok daha masraflı bir olay. Dolayısıyla tercih edilmiyor. Hurufatın dizilmesi kitabın basılması bu iÅŸlemler yazmaya göre çok daha pahalı. Bu sebeple o dönem çok yoÄŸun bir ÅŸekilde tercih edilmemiÅŸ toplumumuzda. Ancak buna raÄŸmen basılmış.

- Kitapların hikayesine dair net bilgiler var mı elinizde? Amerika’ya gidiÅŸleri nasıl olmuÅŸ?

Maalesef elimizde kitapların hikayelerine dair çok net bilgiler yok. En net bilgi Ä°stanbul’da 1505-1576 yıllarında basıldıkları.

- Bu eserleri edinmeden önce İbrahim Müteferrika öncesi matbu eser olduğunu biliyor muydunuz?

Biz böyle eserlerin mevcudiyetinden haberdar olduğumuzda peşine düşüyoruz, araştırıyoruz ve iz sürerek çıkarttırıyoruz ortaya. Bu defa da öyle oldu. Müteferrika öncesi eserler basıldığını biliyorduk. Peşine düştük.

- Desenize tam anlamıyla nadide eser dedektifliği de yapıyorsunuz.

Evet, öyle de diyebiliriz. Tasnifini yaptığımız koleksiyonları iyi biliyoruz. Yine en önemli koleksiyonumuz, Ä°brahim Müteferrika koleksiyonu. Müteferrika matbaasında basılan kitaplar. Bizim kütüphanemizde koleksiyondan bir nüsha eksikti. Eksik olan “Ahvâl-i Gazavât der Diyâr-ı Bosna” adlı eseri biz yıllarca aradık. Geçen aylarda bunun izini sürerek kitabı bulduk ve bir sahaftan satın alıp koleksiyonumuzu tamamladık.

- Müteferrika öncesi basılan kitapları vatandaşların ziyaretine açacak mısınız?

Tabi ki. Atatürk Kitaplığı’nda bulunan bütün eserler  zaten online ortamda ziyarete açıklar. Fakat bu kitaplar için önce özel bir tanıtım gerçekleÅŸtireceÄŸiz. Dünya üzerindeki hiçbir kütüphanede bu kadar özel kitap bir arada yok. Ä°lk defa Ä°stanbul’da olacak.

SOKAK SOKAK Ä°STANBUL’UN 350 YILLIK GEÇMİŞİNE GÄ°DEBÄ°LÄ°YORUZ

- Kitapların dışında neler var?

Harita koleksiyonumuzu çok önemsiyoruz. Kütüphanemizin en önemli koleksiyonlarından biri. Yaklaşık 11 bin haritaya sahibiz.

- Ne tür haritalar var?

Kütüphanemizdeki haritalar daha çok ÅŸehir planı haritaları. Cadde cadde, sokak sokak, bina bina Ä°stanbul’un 350 yıllık geçmiÅŸine gidebiliyoruz. Bu haritaların yüzde 70’i el yapımıdır. En eski haritamız 15. yüzyıla ait. Bunların çoÄŸu Avrupa’da basılan Ä°stanbul’un topografik haritalarıdır. Bir kısmını müzayedelere katılarak edindik.

- Elinizdeki en özel harita hangisi?

Dünyanın en uzun haritası Atatürk Kitaplığı’nda. Yaklaşık 32 metre.

- Muhteviyatı nedir?

Ortaköy’den Rumeli Hisarı’na kadar olan sahil ÅŸeridindeki tüm sahilhâneleri, köşkleri, bunların sahiplerinin ve binaların isimlerini, kapı numaralarını içeren bir harita. 1910 yılında yapılmış.

- Başka ne tür haritalar var?

Sigorta haritalarımız var. Malumunuzdur ki Ä°stanbul’da eski yapılar ahÅŸap. Bu sebeple bazen bir sokağı, bazen bir semti kapsayan yangınlar çıkarmış. O dönemlerde yangın sigortacılığı faaliyeti ortaya çıkıyor. Tabi bunun için de o binaların planını içeren haritalar çiziliyor. Bu çizimler ilk olarak Charles Edouard Goad daha sonra Hırvat asıllı topograf Jacques Pervititch tarafından yapılıyor. 1913-14 yılları arasında Ä°stanbul’un 1/500 ve 1/1000’lik çok detaylı planları çiziliyor.

- Abdulhamit Hân’ın Marmaray Projesi’nin haritası da sizin arÅŸivinizde sanırım?

Doğrudur. Bugünkü Marmaray dediğimiz tüp geçit projesinin orijinal çizimi bizim kütüphanemizde.

- Çok konuÅŸulduÄŸu için sorayım istiyorum. Bugünkü Marmaray’ın ilham kaynağı Abdülhamid Dönemi’nde çizilen proje midir?

Hayır. Zaten bütün proje yapılıp bitmiÅŸti. Biz temel atma töreninde elimizdeki planı Tayyip Bey’e hediye etmek istedik. Ãœsküdar Belediye BaÅŸkanı’na “bunu Tayyip Bey’e hediye edelim” dedik ve açılışta kendisine takdim ettik. Ondan sonra bu bilinir hâle geldi. Medya yoÄŸun ilgi gösterdi. Özellikle Japon televizyonları çok fazla  ilgi gösterdi.

- Proje yapılırken, Abdülhamid Hân zamanındaki bu planlama ile ilgili kapınız hiç çalınmadı mı yani?

Hayır. Kimse konuyla ilgili buraya gelmedi.

- Bugünkü projeyle çok fazla bağdaşan yönleri var mı peki?

Tabi. Güzergâh bugünkü projeyle aynı güzergâh. Sadece o projede tüneller denize sabitlenmiş ayaklar üzerine oturuyor.

- Demek ki biz sadece halk olarak değil yönetimsel olarak da elimizdekileri çok fazla bilmiyoruz diyebiliriz o hâlde?

Bu işin içerisinde olan üniversite hocaları dahi bunu bilmiyor.

TAKSÄ°M – KABATAÅž FÃœNÄ°KÃœLER HATTI’NIN ESKÄ° DÖNEM ÇİZÄ°MÄ° BÄ°ZDE VAR

- Marmaray gibi eski dönemlerde çizimi, planı yapılan ve günümüzde yapım aşamasında yahut tamamlanmış olan başka projeler de var mı?

Elbette var. Mesela Taksim – KabataÅŸ Füniküler hattı. Haritası deÄŸil ama belgeleri mevcut elimizde.

Eminönü ile Eyüp arasında bir tramvay hattı projesi de mevcut. Planı yapılmış ancak hiç gerçekleştirilmemiş.

Metro aÄŸları projesi var. Fatih’ten ÅžiÅŸli’ye kadar uzanan geniÅŸ bir yelpazesi var. Bunların bir kısmı yapılmış bir kısmı yapılmamış.

- Bu projeler hangi dönemi kapsıyor?

Abdülhamid dönemi.

- Bu haritalar günümüzde mimarlık, haritacılık alanlarında okuyan öğrencilere ışık tutacak nitelikte olsa gerek?

Aslında bugünün üniversite ve akademisyen çevresinde bu haritaların dilini anlayacak insan olmadığı için çok teveccüh görmüyor. Ama bunlara ihtiyaçları var. Çünkü mimarlık okuyan ve Ä°stanbul’daki eski eserlerin restorasyonu yapan mimarların tamamı bu haritalara ihtiyaç duyuyor. Anıtlar Kurulu’na proje sundukları zaman onun tarihsel sürecini de vermek zorundalar. ÖrneÄŸin eskiden var olan bir binayı yeniden meydana getirmek için onun tarihsel olarak varlığını kanıtlamak zorundalar.

OSMANLI DÖNEMİNDEKİ DİPLOMALARI TOPLUYORUZ

- Harita ve kitabın dışında uğraştığınız nadir eser var mı?

Efemeraları topluyoruz. Efemera; kağıt cinsinden olan, fotoÄŸraf, kartpostal, gravür, evrak, pul, bilet gibi çok geniÅŸ yelpazedeki eserlerin genel adı. Osmanlı dönemindeki diplomaları topluyoruz. Osmanlı’nın eÄŸitim tarihine dair belgeler topluyoruz. Bu sayede eskiden olup da günümüzde olmayan okulları görebiliyoruz. Bu belgeler sayesinde günümüzdeki eÄŸitim sistemine ışık tutacak bir muhteviyat oluÅŸuyor.

- Önemli isimler var mı topladığınız diplomalarda?

Ali Fuat Cebesoy’un koleksiyonunu edindik. Cebesoy’un askeri diplomalarının tamamı elimizde.

- Müdürlüğünüzün yayınlarının satışı da oluyor mu?

Kütüphane Müzeler Müdürlüğü olarak yayınladığımız eserleri satmıyoruz, sadece ilgili kişilere dağıtıyoruz.

KUTÃœ’L-AMARE KUÅžATMASI’NDA CEPHE KÂTÄ°BÄ°NÄ°N NOTLARI KÄ°TAP OLUYOR

- Halil PaÅŸa’nın ‘ikinci Çanakkale’ olarak tanımladığı ve yakında 100. yılına gireceÄŸimiz Kutü'l Amare zaferiyle ilgili çok özel bir eserin arÅŸivinize girdiÄŸini duyduk?

Doğru duymuşsunuz. Çok özel bir eseri okuyucusuyla buluşturmak üzereyiz.

- Biraz dinleyelim sizden...

Kutü'l-Amare, hem yüzüncü yılı olması hem de CumhurbaÅŸkanımızın bu zaferi ifade etmesi ve kamuoyuna yansımasıyla bu yıl tanınmaya baÅŸladı. Atatürk Kitaplığı olarak bizim gündemimize ise 5 yıl önce girmiÅŸti. “Harbi Umumî’de Irak Cephesi” adındaki bu yazma eser, Harbi Umumî’de, Irak Cephesi’nde Dicle Grubu Cephe Katibi Tokatlı Mehmet Nuri’nin tuttuÄŸu notları içeriyor.

Eser, Ä°ngilizlerin Irak Cephesi’ni açmasıyla baÅŸlıyor. Orada cephe açılmasındaki amaç, Ä°ngilizlerin petrol bölgelerini ele geçirme arzusu. Elimizde yazma buradan baÅŸlıyor.

O tarihten itibaren 1918’de Mondros Mütarekesi imzalanana kadar süren 3 yıllık bir savaÅŸ var.

Eser, genel bir vaziyeti tasvir ediyor. Ä°ngilizlerle ilk çatışmalar, Selman-ı Pak muharebesi ve Kutü'l-Amare zaferinden sonra, yeni gelen Ä°ngiliz ordusuyla birlikte çekilme harekâtı anlatılıyor. Kutü'l-Amare süreci, Selman-ı Pak muhaberesinden sonra ordumuzun taarruza geçmesi ile baÅŸlıyor. Bu taarruz esnasında Ä°ngilizlerin komutanı geri çekilme planı uyguluyor ve Kutü'l-Amare’ye sığınıyor. Ardından bir kuÅŸatma harekatı yapılıyor. Bu sırada da Ä°ngilizler gelecek yardımı beklemek için zaman kazanmak istiyor. Ancak Osmanlı ordusu zekice bir sarma hareketiyle, gelen yardımların onlara ulaÅŸmasını engelliyor. 40 günlük kuÅŸatmadan sonra silahsız ve savaÅŸsız bir ÅŸekilde Ä°ngiliz ordusu esir alınıyor.

Bu hadise Ä°ngiliz tarihinde çok önemli vakalardan birisidir. 5 general, 460 subay, 13.300 tane de Ä°ngiliz askeri, -ki bunların 3 bini Ä°ngiliz askeridir geri kalanlar ise o dönem Hindistan’ın Ä°ngiliz sömürgesinde olmasından ötürü Hint askeridir- esir alınıyor.

KUTÜ'L-AMARE İNGİLİZLERE VERDİĞİMİZ İKİNCİ DERSTİR

Ä°ngilizlerin Komutanı General Towshend; Lord ve Ä°ngiliz Kraliyet ailesinden çok baÅŸarılı bir subay. Müzakereler devam ederken, Osmanlı ordusunun komutanı Halil PaÅŸa’ya serbest bırakmaları karşılığında 1 milyon Ä°ngiliz Sterlini teklif ediyorlar. Halil PaÅŸa kabul etmiyor. Ardından meÅŸhur Lawrence, ‘biz size deÄŸil devletinize bu parayı veriyoruz’ diyor. Ancak tabi ki yine kabul edilmiyor.

Halil PaÅŸa askerlerine karşı bulunduÄŸu müthiÅŸ hitabında, ‘bu 1500 yıllık Ä°ngiliz tarihine kara bir leke, bizim tarihimize ÅŸan ve ÅŸeref olarak geçmiÅŸtir. Aynı zamanda Çanakkale’den sonra Ä°ngilizlere verdiÄŸimiz ikinci derstir’ diyor. Dolayısıyla Kut Zaferi önemli bir zafer.

BAÄžDAT HALKI OSMANLI ASKERLERÄ°NÄ°N AYAKLARINA KAPANMIÅžTI

- Eser, Kutü'l-Amare’de Arapların durumuna dair bir ışık tutuyor mu?

Bizim yayınlayacağımız eser birincil kaynak olması itibariyle çok önemli. Anlattıklarını biz diÄŸer kaynaklarla da teyit ediyoruz. Hem General Towshend’ın hem de Birinci Dünya Savaşı’nı anlatan Edward Erickson’un anlattıklarıyla birebir örtüşüyor. Onların anlatmadığı çok daha fazla ayrıntı bu eserde yer alıyor. Bizimle birlikte savaÅŸan Arap aÅŸiretlerine dair önemli bilgiler var eserde.

Eserde BaÄŸdat’tan çekilmemiz çok enteresan ÅŸekilde anlatılmakta. Film sahnesi gibi. BaÄŸdat halkı, Osmanlı askeri bölgeden çekilirken, askerlerin ayaklarına kapanarak, ‘bizi bırakıp da nereye gidiyorsunuz’ diye yalvarıyor adeta. Tabi buna mukabil Osmanlı ordusunda da karşı tarafa istihbarat taşıyanlar olmuÅŸ. Fakat bu durumu ırkla baÄŸdaÅŸtırmamak lazım.

ORDUSUNA ZAYİAT VERDİRDİĞİ İÇİN İNTİHAR EDEN SÜLEYMAN ASKERÎ BEY

- Bizzat savaşın içinde yazılan bir esere dokunmak nasıl bir duygu?

Dokunmak çok heyecan verici tabi. Ama tercüme ediyor olmak çok daha heyecan verici. Çok duygulu sahneler var içinde. ÖrneÄŸin bunlardan bir tanesi Irak’ta savaÅŸan 6. Ordumuzun komutanı Süleyman Askeri Bey’dir. KuşçuoÄŸlu EÅŸref’in kardeÅŸi. Süleyman Askerî Bey yaralı olduÄŸu halde askerinin başına gelip onlara nasihatte bulunuyor. Özellikle Araplardan oluÅŸan birlikler çok eÄŸitimsiz olduÄŸu için bir hücum sırasında çok fazla zayiat veriyoruz. Askerimiz çok fazla yılmış ve savaÅŸmak istemiyor. Süleyman Askerî Bey de onları ÅŸevke getirmek için bir konuÅŸma yapıyor.

Konuşma sonrası yaptığımız bir hücum sırasında karşı cephede çok sık tel örgüler olduğu ve bizde de tel makası olmadığı için ordu çok zayiat veriyor. Süleyman Askerî Bey bu durumu onuruna yediremediği için intihar ediyor.

KUTÜ'L-AMARE TOPLUMSAL ÖZGÜVENİ PEKİŞTİRECEK

- Bir film sahnesi gibi!

Ne yazık ki kesinlikle gerçek bir sahne. Kutü'l-Amare kitabını kütüphanemize kazandırdığımızda 3 aşamalı bir hayal kurdum. Birincisi eserin tıpkı basımını ve çevirisini yapmaktı, şimdi o gerçekleşiyor. İkinci aşaması sadeleştirilmiş bir baskısını yapmak. Üçüncü aşamasında da filminin yahut belgeselinin çekilmesine vesile olmak.

- Umarım gerçekleşir İrfan Bey

Umarım.

DiriliÅŸ ErtuÄŸrul mesela, ÅŸu anda gençlere bir ÅŸuur kazandırıyor. Biz ailecek izliyoruz ve çocukların o coÅŸkuyu hissettiÄŸini görüyorum. Kutü'l-Amare’de de bu coÅŸkuyu kazandıracak çok sahne var.

İngiliz ordusu askeri ve lojistik bakımından bizim ordumuzun yüz katı. Ama buna rağmen siperler arasındaki mesafe o denli kısalıyor ki 10-15 metreye düşüyor. Ardından göğüs göğüse süngü muhaberesi yapıyorlar. İngilizlerin de en korktuğu muhaberedir göğüs göğüse çarpışmak. Tabir-i caizse ecdadımız göğüsleriyle çarpışarak kazanıyor bu zaferi.

Bu sahneler çok etkileyici. Eminim ki, eserdeki bu satırlar, gençlerimize ve toplumumuza farklı bir bir özgüven kazandıracak. Nitekim biz Balkan SavaÅŸları ve 93 harbinden bu yana yeniliyoruz. Lakin Çanakkale Zaferi ve Kutü'l-Amare zaferlerinin ardından dönemin toplumunda ‘evet biz yenebiliriz, kazanabiliriz’ ÅŸeklinde bir özgüven meydana geliyor.

- Kitapla ilgili bize verebileceğiniz başka bilgiler var mı?

Özellikle askeri açıdan çok stratejik bilgiler içeren bir kitap. Alayların, taburların, bölüklerin, bizzat savaÅŸ sırasındaki durumunu askeri bir dille çok detaylı bir ÅŸekilde anlatıyor. Bununla birlikte zülf-i yâre dokunan ve edebi bir dille aktarılan sahnelerde var. Mesela ordumuz BaÄŸdat’tan çekilirken kaçarak deÄŸil vuruÅŸarak çekiliyor. Bununla birlikte askeri hatalarda yapılıyor. Askeri malzeme ve erzak geliyor. Lakin bir hücum sırasında malzeme ve erzakların intikali yapılamadığı için imha ediliyor. Ve ardından asker açlıktan ölmeye baÅŸlıyor. Bu acı dolu sahneler eserde anlatılıyor. Yazarın bizzat ifadesidir, “Of anam of ölüyoruz sedaları, Irak’ın semalarını kaplıyordu” diyor.

- Bu eserin varlığından bilginiz var mıydı yoksa tesadüf eseri mi elinize geçti? 

Bu tamamen tesadüf eseri elimize geçen bir eser. Eseri yazan katip Tokatlı Mehmet Nuri’nin torunundan satın aldık. Elimizdeki nüsha bizatihi orijinaldir. Tabi elimize geçtikten sonra Irak Cephesi’nden fotoÄŸraflar satın aldık. Birçok bilgi ve belgeyi de bu eser ile birlikte topladık.

- Bu kitap piyasaya sürülecek mi?

Evet 20 gün sonra piyasaya sürülecek. Hem tıpkı basımı hem de çevrilmiş vaziyette insanlara sunulacak. Ancak satışı yapılmayacak. İnsanlar kütüphanemizden gelip alabilecek.

- Kitap kaç sayfa?

180 sayfa olacak.

28 ÅžUBAT’TA ATILAN DAR’ÃœL FÃœNUN DAMGALI KÄ°TAPLAR VAR

- GeçtiÄŸimiz günlerde Murat Bardakçı, Sultan Abdülhamid’in Yıldız Sarayı’ndaki özel kütüphanesi olan, daha sonra Ä°stanbul Ãœniversitesi’ne devredilen Ä°stanbul Ãœniversitesi Nadir Eserler Kitaplığı’ndaki son derece kıymetli binlerce eserin 28 Åžubat döneminde Kemal AlemdaroÄŸlu tarafından çöpe atıldığını dile getirdi. Atatürk Kitaplığı Müdürü Ramazan Minder’in bulduÄŸu kitapların akıbeti ÅŸu anda ne durumda? Bu eserler içerisinde neler vardı?

Murat Bardakçı’nın dile getirdiÄŸi eksik bir bilgi. Söz konusu olan Abdülhamid Hân’ın bizatihi özel kütüphanesi deÄŸil. Çünkü o kütüphane ÅŸu anda Ä°stanbul Ãœniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde hâli hazırda duruyor.

Burada özellikle AlemdaroÄŸlu döneminde Ä°stanbul Ãœniversitesi’nden telkin edilen kitaplar var. Bu kitaplardan yaklaşık 4 bin 500 tanesini biz sahaflardan satın aldık. Bu satın almalarda gördük ki kitapların içerisinde döneminde yahut daha sonradan bu koleksiyona karışmış Kütüphane-i Hümayûn damgalı, etiketli kitaplar yer almakta. Bu kitapların haricinde AlemdaroÄŸlu döneminde özellikle Dar’ülfünun damgalı olan Edebiyat Fakültesi’nden atılan kitaplar var. Bu kitaplar, içerikleriyle damgalarıyla önemli kitaplar.

- Bu kitaplar satılmış mı yoksa atılmış mı?

Satılma yok olduğu gibi atılmış.

ATILAN KÄ°TAPLAR ARASINDA KUDÃœS’Ãœ ANLATAN KÄ°TAPLAR DA VARDI

- Neden?

O zihniyeti bilemiyoruz tabi ki. Neden atıldığına dair bir bilgi yok elimizde. Ancak 70 bin kitap atıldığını biliyoruz. Fakat bu kitaplar Osmanlıca yahut Arap alfabesinde yazılmış kitaplar deÄŸil, Latin harfli kitaplar. Bunların içinde 16., 17. ve 18. yüzyıla ait önemli kitaplar ve sözlükler var. Filistin’e ait, özellikle Kudüs’ü anlatan kitaplar var.

Bence kitapların atılması ideolojik bir kıyım amacıyla değil. Bunlar tamamen akıl tutulmasıyla atılmış kitaplar. Şu anda görevde olan kişilere sorduğumuz zaman onlar da bilmiyorlar neden atıldığını.

BULGARLARA SATILAN EVRAKLARI ARŞİVİMİZE GERİ KAZANDIRDIK

- Yakın tarihte bu vakaya benzer ‘atılma- yok edilme’ hadiseleri var mı?

En bariz olanlardan biri; Osmanlı arÅŸivlerimizde maliye evraklarımız vardı. Bulgarlara satıldı. Yaklaşık 200 balya evrak hurda kağıt fiyatına satılıyor. O dönemin entelektüellerinden Muallim Cevdet, Osman Nuri Ergin gibi isimler bu haberi alır almaz dönemin CumhurbaÅŸkanı Ä°nönü’ye bildiriyor. Evrakların bir kısmı kurtarılsa da bir kısmının akıbeti kağıt gibi satılmak oluyor.

Bulgarlar Vatikan’dan uzman bir ekip çağırıp tasnif ettiriyorlar ve kendi arÅŸivlerine koyuyorlar. Biz onların kopyalarını aldık ve kendi arÅŸivlerimize kopya olarak geri kazandırdık.

AVRUPA MÃœZE VE KÃœTÃœPHANELERÄ° Ä°SLAM ESERLERÄ°YLE DOLU

- Bizden yurtdışına çıkmış çok eser bulunuyor mu?

Avrupa müze ve kütüphaneleri Ä°slam eserleriyle dolu. Mesela Gazali’nin Ä°hya-u Ulumü’d-din adlı kitabın orijinali British Museum’da.

- Nadir eserler çalışmalarınıza dair eklemek istediğiniz son bir husus var mı?

Biz BüyükÅŸehir Belediyesi’ne baÄŸlı Atatürk Kitaplığı olarak yaklaşık 13 yıldır Osmanlı’nın üretmiÅŸ olduÄŸu yahut Osmanlı’yı anlatan kitap, belge türü eserleri koleksiyonumuza katmaya devam ediyoruz. Dolayısıyla elinde bu nevi eserleri barındıranlar kütüphanemize bağışta bulunarak eserin topluma kazandırılmasına katkı sunabilir.

- İrfan Bey bizim için harika bir söyleşiydi. Vaktinizi ayırdınız, teşekkür ediyorum.

Teşekkür bizden. Bildiklerimizi aktarmamıza vesile oldunuz.

 

Röportaj: Cüneyt Polat
FotoÄŸraf: Furkan Emre Hasdemir 

HABER10 Röportaj