Vizesiz Avrupa için en zor kriter

Avrupa BirliÄŸi’nin Türkiye vatandaÅŸlarına vizesiz Avrupa’nın yolunu açmak için yerine getirilmesini istediÄŸi 72 kriterden biri de terörizmle ilgili yasal çerçevenin Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi ve Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına uyumlu hâle getirilmesi.

AB bu çerçevede güvenlik güçlerinin ve mahkemelerin uygulamalarının kişi güvenliği, özgürlüğü, adil yargılanma hakkı ile uyumunun sağlanmasını da istiyor.

Bu kriter, AB tarafından şöyle tanımlanıyor:

“Organize suç ve terörizme iliÅŸkin yasal çerçevenin; Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi, AÄ°HM içtihatları, AB müktesebâtı ve AB üyesi devletlerdeki uygulamalarla uyumlu olacak ÅŸekilde gözden geçirilip düzenlenmesi ve mahkeme, kolluk kuvvetleri ve güvenlik güçlerinin uygulamalarının kiÅŸi güvenliÄŸi ve özgürlüğü, adil yargılanma hakkı, ifade, toplanma ve dernek kurma özgürlüğü ile uyumunun saÄŸlanması.”

AB, Türkiye ile ilgili hazırladığı ilerleme raporlarında son zamanlarda Türkiye’nin bu konularda AB’ye uyumlu olmak bir yana geriye doÄŸru gittiÄŸini öne sürdü.

Cumhurbaşkanı da değişiklik istiyor

AB ile 18 Mart’ta varılan mutabakat gereÄŸi, Türkiye, bu kriterin de içinde olduÄŸu 72 ÅŸartı Nisan ayı sonuna kadar yerine getirebilirse, vizesiz Avrupa’nın yolu Temmuz ayı başında açılacak.

Hükümet de bu kriterleri yerine getirmek için yoğun çaba harcayacağını defalarca dile getirdi ve yapılacak yasal değişiklikler için muhalefetin desteğini de istedi.

Ancak, terör ve terörle mücadele konusunda Türkiye’de devam eden tartışmalar da var. Bu tartışmalar, CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın terör ve terörist tanımını deÄŸiÅŸtirilmesini istemesiyle baÅŸladı.

ErdoÄŸan, 14 Mart’ta konuyla ilgili ÅŸunları söyledi:

"Elinde silahı, bombası olan teröristle, konumunu, kalemini, unvanını, amacına ulaÅŸabilmesi için teröristin emrine verenin de hiçbir farkı yoktur. Ãœnvanı milletvekili, akademisyen, yazar, gazeteci, sivil toplum kuruluÅŸu yöneticisi olması o kiÅŸinin aslında bir terörist olduÄŸu gerçeÄŸini deÄŸiÅŸtirmez. Bombayı patlatan, tetiÄŸi çeken terörist olabilir ama o eylemin amacına ulaÅŸmasını saÄŸlayan iÅŸte bu destekçiler, yardakçılardır. Terör tanımını, terörist tanımını en kısa sürede yeniden yapılarak Ceza Kanunumuza derç etmeliyiz diye düşünüyorum. Terör örgütlerine destek verdikleri için güvenlik güçlerimizce yakalanan kiÅŸilerin adliyenin bir kapısından girip, diÄŸerinden çıkıp gitmesi artık tahammül edebileceÄŸimiz bir durum deÄŸildir.”

AB ile uyumlu olmayan alanlar

Oysa Ankara Ãœniversitesi Ä°nsan Hakları Merkezi Müdürü Yardımcı Doçent Kerem Altıparmak’a göre, mevcut tanımlar ve uygulamalar nedeniyle bile AB’nin bu kriterde söz edilen alanlarda, Türkiye’ye yönelik ciddi eleÅŸtirileri var: 

“AB’ye uyum konusunda ifade özgürlüğü ve toplanma özgürlüğüyle ilgili yapısal sorunlar var. Bunun en somut ifadesi terör propagandası meselesi. Bir çok husus propaganda çerçevesinde deÄŸerlendiriliyor. Örgüt üyeliÄŸi konusunda da benzer bir durum var. BaÅŸka sorunlu bir alan da yasal toplantının ne olduÄŸu ve toplantıların dağıtılması meselesinde yoÄŸun hak ihlâlleri yaÅŸanması. Bu konuda Türkiye aleyhine verilmiÅŸ AÄ°HM kararları mevcut. Bu kriterin yerine getirilmesiyle ilgili baÅŸka bir sorun da, en ağır ihlallerde bile cezasızlığın devam etmesi. Bir de Sulh Ceza Hakimlerinin verdiÄŸi kararlar üzerinden sürekli hak ihlâli davaları açılıyor. “

Altıparmak’a göre, bu kriterin kısa sürede yerine getirilmesi zor:

“DiÄŸer 71 kriter yerine getirilse bile, bu söz konusu kriter tek başına vizesiz Avrupa yolunu engelleyebilir.”

İlerleme raporları da ifade ve toplanma özgürlüğüne dikkat çekiyor

Türkiye’nin tam üyelik yolunda neler yaptığını özetleyen ilerleme raporlarının sonuncusu olan ve Kasım 2015’de yayınlanan ilerleme raporu da, Türkiye’nin bu kriterde söz edilen konularda geriye doÄŸru gittiÄŸini öne sürüyor.

Rapora göre, son zamanlarda Türkiye’de yargının bağımsızlığı ve kuvvetler ayrılığı ilkesinin gözetilmesi sekteye uÄŸradı, hâkimler ve savcılar, güçlü bir siyasi baskı altında kaldı.

Aynı rapor, ifade özgürlüğü konusunda da son iki yılda ciddi bir gerileme görüldüğünü söylüyor ve şu görüşe yer veriyor:

“Son yıllarda, bazı hassas ihtilâflı konular serbest bir ortamda tartışılabilirken, gazeteciler, yazarlar veya sosyal medya kullanıcıları aleyhine devam eden ve yeni açılan ceza davaları ciddi bir endiÅŸe kaynağıdır. Internet Kanunu'nda Avrupa standartlarından önemli ölçüde geriye gidiÅŸ niteliÄŸi taşıyan deÄŸiÅŸiklikler, hükümetin, aşırı geniÅŸ kapsamlı gerekçelerle ve mahkeme izni olmaksızın içeriÄŸe eriÅŸimi engelleme yetkisini artırmıştır.”

AB, bu çerçevede Türkiye’nin adım atması gereken bazı alanları da şöyle sıralıyor:

“Gazetecilerin sindirilmesine yönelik her türlü eyleme karşı harekete geçmesi; gazetecileri hedef alan tüm fiziksel saldırıları ve tehditleri özellikle soruÅŸturması, basın kuruluÅŸlarına yapılan saldırıları etkin biçimde önlemesi ama aynı zamanda basında ve internette ifade özgürlüğünü kısıtlayan bir ortam oluÅŸmasına neden olan siyasi gerilimi azaltması; mahkemelerin AÄ°HM içtihadına tam anlamıyla vâkıf olmasını ve bunları uygulamasını temin etmek suretiyle hakaret suçunun ve diÄŸer benzeri suçların, muhaliflerin baskı altına alınmasına yönelik araçlar olarak kullanılmaktan çıkarılmasını saÄŸlaması; baÅŸta Ä°nternet Kanunu olmak üzere, mevcut mevzuatın Avrupa standartlarına uygun hale getirilmesi ve orantılılık ile kanun önünde eÅŸitliÄŸi garanti altına alacak biçimde uygulanmasını saÄŸlaması.”

Ä°lerleme raporunun bir tespiti de, Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesi’nden kaynaklanan haklar ve Avrupa  Ä°nsan Hakları Mahkemesi içtihadının henüz tam olarak uygulanmadığı yönünde.

Raporun dikkat çektiği başka bir konu da toplanma özgürlüğünün kısıtlanıyor olması:

 “Özellikle, polisin gösterilerde orantısız güç kullanması ve kolluk görevlilerine yönelik yaptırımların bulunmaması nedeniyle, yasal zeminde ve uygulama zemininde, aşırı derecede kısıtlanmaktadır.”

Kaynak: Al Jazeera