Dünyadaki Müslüman nüfusu ve geleceği

Müslümanlar dünyada en hızlı büyüyen dini gruptur. Son zamanlarda Müslümanlar ve Ä°slam inancıyla ilgili birçok ülkede gittikçe büyüyen siyasi tartışmalar yapılıyor. Buna neden olan faktörler, Müslümanların bölgesel göçü, IŞİD ve diÄŸer bazı örgütlerin ÅŸiddet eylemleri oldu. Dünyanın birçok yerinde Müslümanlar ile ilgili farklı algılar söz konusu. Ancak kesin olan ÅŸey dünyanın çoÄŸu yerinde Müslümanlar hakkında gerçekler doÄŸru olarak bilinmiyor.

NE KADAR MÃœSLÃœMAN VAR? NEREDE YAÅžIYORLAR?

Pew Research Center’ın tahminine göre, 2010 itibariyle dünyada 1 milyar 600 milyon Müslüman var. Bu dünya nüfusunun yüzde 23’üne tekabül ediyor. Yapılan son araÅŸtırmlara göre Ä°slam ÅŸu anda Hristiyanlıktan sonra dünyadaki en büyük din konumunda bulunuyor. Bununla birlikte en hızlı büyüyen dinler sıralamasında yine Ä°slam birinci sırada.. Ve ÅŸayet mevcut demografik eÄŸilimler bu ÅŸekilde devam ederse, Müslümanların sayısı, bu yüzyılın sonuna kadar Hristiyanların sayısını aÅŸmayı bekliyor. Yedinci yüzyıldan bu yana Müslüman olan OrtadoÄŸu ve Kuzey Afrika ülkelerinin ağırlığı Müslüman olmasına raÄŸmen, bu ülkeler dünyadaki Müslüman nüfusun sadece yüzde 20’sine ev sahipliÄŸi yapıyor. Küresel anlamda Müslümanların yüzde 62’si Ä°ran, Türkiye Endonezya, Pakistan ve BangladeÅŸ’in de dahil olduÄŸu Asya-Pasifik bölgesinde yaşıyor. Endonezya ayrıca dünyanın tek ve en fazla Müslüman nüfusa sahip ülkesi. Ancak PRC’nin araÅŸtırmasına göre 2050 yılına kadar çoÄŸunluÄŸun Hindu olduÄŸu Hindistan, 300 milyondan daha fazla Müslümanla Endonezya’yı geçecek.Ve yine Avrupa’daki Müslüman nüfus da büyümektedir. Yaptığımız araÅŸtırmalara göre, 2050 yılına gelindiÄŸinde Avrupa’nın yüzde 10’u Müslüman olacak.

ABD'DE NE KADAR MÃœSLÃœMAN VAR?

En iyi tahminimize göre, Müslümanlar ABD yetiÅŸkin nüfusunun sadece yüzde 1’inden daha azını oluÅŸturmaktadır. 2014 yılında Ä°ngilizce ve Ä°spanyolca olarak yapılan çalışmada, ABD nüfusunun sadece yüzde 9’u kendini Müslüman olarak tanımladı. Ä°ngilizcenin yanında Arapça, Farsça ve Urduca gerçekleÅŸtirilen araÅŸtırmalarda 1.8 milyon yetiÅŸkin ve her yaÅŸtan da 2.75 milyon Müslüman bulunuyordu. Bu anket aynı zamanda Müslüman nüfusun yüzde 63’ünün göçmen olduÄŸunu tespit etmiÅŸtir. Bizim demografik çalışmalarımızdaki tahminlerde – hangi dinden olduÄŸunu söylemek istemeyen insanlar dahil edilmemiÅŸ haliyle – 2050 yılına gelindiÄŸinde Amerika’daki Müslüman nüfusu yüzde 2.1 ile ülkedeki en büyük ikinci din olan YahudiliÄŸi geride bırakacak. Ve ABD’deki en büyük ikinci din grubu haline gelecek. Son zamanlarda Pew AraÅŸtırma Merkezi’nin raporunda green kart ile ikamet statüsünde bulunan Müslümanların oranı 1992 yılında yüzde 5 iken, 2012 yılında yüzde 10’a yükselmiÅŸ durumda. Bu yaklaşık 100 bin Müslümanı temsil etmektedir.

DÃœNYADAKÄ° MÃœSLÃœMAN NÃœFUS NEDEN ARTIYOR?

Dünya genelinde Müslüman nüfusunun artmasında iki önemli faktör vardır. Ve her ikisi de basit demografik unsurları içerir. Ä°lki Müslümanların, diÄŸer dini grupların üyelerinden daha fazla çocuk sahibi olmasıdır. Ä°statistiklere göre dünyanın hemen her yerinde, her Müslüman kadın ortalama 3.1 çocuÄŸa sahiptir. KarşılaÅŸtırma yapıldığında diÄŸer grupların oranı 2.3’tür.Müslümanlar 23 yaÅŸ ortalaması ile dini grupların en küçüğü durumundadır. Müslümanlar diÄŸer Müslüman olmayanlardan yedi yaÅŸ daha gençtir. Sonuç olarak, büyük Müslüman nüfusu ile birlikte doÄŸurgan nüfusun fazla olması Müslüman nüfusun büyümesine katkı saÄŸlayacaktır. Kısacası genel nüfus deÄŸiÅŸmezken bile Kuzey Amerika ve Avrupa’nın dahil olduÄŸu bölgelere Müslüman göçlerin artması buradaki Müslüman nüfusunu arttırıyor.

MÜSLÜMANLAR HAKKINDA NE DÜŞÜNÜLÜYOR?

Herhangi bir dini grup gibi Müslümanların da inanç ve uygulamaları birçok faktöre baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸmektedir. Ancak Müslümanların dini fikir ve uygulamaları tevhid inancı üzerinde birleÅŸmiÅŸtir. Ve bu inanç dahilinde oruç, namaz gibi ritüel ya da uygulamalar oldukça yaygındır. Ancak diÄŸer konularda Müslümanlar birbirinden farklı düşünebilmektedir. Mesela biz PEW Search Center olarak, 39 ülkede ÅŸeriatın resmi hukuk kuralı olmasıyla ilgili Müslümanlara sorular sorduk. Bu konuda cevaplar büyük ölçüde deÄŸiÅŸmektedir. Mesela Afgan Müslümanlarının yüzde 99’u, Irak Müslümanlarının yüzde 91’i ve Pakistan Müslümanlarının yüzde 84’ü Åžeriat’ın resmi hukuk kuralları olması gerektiÄŸini savunuyor. Fakat bu oran Türkiye’de yüzde 12, Kazakistan’da yüzde 10 ve Azerbaycan’da ise yüzde 8 civarındadır.

MÜSLÜMANLAR IŞİD HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYOR?

Müslüman ülkelerde IŞİD’le ilgili yapılan anketlerin çok büyük bölümünde, insanların çoÄŸunun IŞİD’le ilgili olumsuz görüşlere sahip olduÄŸu gözlemlendi. Ãœrdün’deki anketlerde bu oran yüzde 94’a çıkarken, Lübnan’da bu oranın yüzde 99’lara çıkabildiÄŸi görüldü. Yapılan anketlerde IŞİD’le ilgili çok az olumlu görüşler gözlemlenirken, Pakistan gibi ülkelerde ankete katılanların yüzde 66’sı IŞİD hakkında herhangi bir fikir sunmadı.Müslüman ülkelerde IŞİD’le ilgili en olumlu görüş beyan eden ülke yüzde 20 oranla Nijerya oldu. Nijerya anketinde dikkat çeken noktaysa, ankete katılan Hristiyanların yüzde 7’sinin IŞİD’e olumlu baktığı gerçeÄŸiydi. Öte yandan Nijerya’da son yıllarda Boko Haram güçlendiÄŸi ve bu örgütün IŞİD’e baÄŸlılık yemini etmesi söz konusu olmuÅŸtu. Sivillere karşı Ä°slam adına yapılan intihar saldırılarını, Endonezyalıların yüzde 92’si ve Iraklıların yüzde 91’i hiç haklı bulmuyor. ABD’de 2011 yılında yapılan aynı ankette bu oran yüzde 86 olarak tespit edilmiÅŸti. Genel olarak intihar saldırılarıyla ilgili elde edilen oran, yüzde 7 ‘nadiren haklı’ ve yüzde 1 ise ‘haklı’ olarak tespit edildi. Yapılan anketlerde bazı Müslüman ülkelerde yapılan ÅŸiddet eylemleri haklı görülebiliyor. Bu ülkelerden bazıları: yüzde 40 oranla Filistin, yüzde 39 Afganistan, yüzde 29 Mısır…Müslümanlarla ilgili ‘aşırıcılığın yükselmesi’ ile ilgili bazı Müslüman ülkelerde de endiÅŸelerin olduÄŸu görüldü. Bu oran mesela Nijerya’da yüzde 68 oranındayken, Lübnan’da yüzde 67 oranında olduÄŸu tespit edildi.

ABD'DEKÄ° MÃœSLÃœMANLAR NEYE Ä°NANIYOR?

2011 yılında yapılan bir ankette ABD’li Müslümanların yüzde 48’i dini liderlerinin aşırıcılığa karşı gerekli sesi yeterince çıkarmadığın düşünüyor. Dini çoÄŸulcu bir toplumda yaÅŸayan ABD’li Müslümanlar, diÄŸer Müslüman ülkelere göre daha fazla gayrimüslim arkadaÅŸa sahiptir. Mesela diÄŸer ülkelerde en yakın arkadaşım ‘Müslüman’ diyenlerin oranı yüzde 95 iken, bu oran ABD’li Müslümanlar için yüzde 48 oranındadır.

ABD’li Müslümanların yüzde 69’u, dini yaÅŸamlarının çok önemli olduÄŸunu vurguluyor. Onların yüzde 96’sı Allah’a kendilerini yakın hissettiklerini ifade ediyor. Öte yandan ABD’li Müslümanların yüzde 65’i her gün Allah’a ibadet ettiklerini ifade ederken, yüzde 48’i de en az haftada bir kez ibadet ettiÄŸini söylüyor. Bu ölçülerin hepsi bir tarafa ABD’li Müslümanlar, dünyanın diÄŸer bölgelerindeki Müslümanlara göre daha az dindar olmasına raÄŸmen, Hristiyanlar gibi dindardırlar.ABD’de yaÅŸayan Müslümanların siyasi fikri olarak yüzde 70 Demokratlar, yüzde 11 de Cumhuriyetçiler öne çıkıyor. Öte yandan ABD’deki Müslümanların sadece yüzde 39’u eÅŸcinselliÄŸin toplum olarak kabul edilmesi gerektiÄŸini düşünüyor. 2007’de yapılan ankette bu oran yüzde 45 civarındaydı.

Şİİ VE SÜNNİ MÜSLÜMANLAR ARASINDAKİ FARK NE?

Hristiyanlıkta ‘Proteston ve Katolik’ olarak iki alt grup olduÄŸu gibi, Ä°slam’da Sünni ve Åžii olmak üzere iki grup bulunmaktadır. Sünni ile Åžiiler arasındaki ayrım 1400 yıl önce Hazreti Muhammed’in ölümünden sonra meydana gelmiÅŸtir. Ä°ki mezhep aslında temel ilkeler üzerinde mutabıkken, bazı inanç ve uygulamalarda farklılıklar vardır. Ayrıca bazı Sünnilerin Åžiileri hiç dikkate almadığı da görülmektedir.Müslümanların bazı yaÅŸadığı ülkelerde, Ä°ran, Irak, Azerbaycan, Lübnan gibi ülkelerde Sünnilerden daha çok Åžiiler yaÅŸamaktadır. ABD’de yaÅŸayan Müslümanlarınsa yüzde 65’i kendini Sünni olarak tanımlarken, sadece 11’i Åžii olduÄŸunu söylüyor.

AMERÄ°KALILAR VE AVRUPALILAR MÃœSLÃœMANLARA NASIL BAKIYOR?

Pew Research Center olarak 2014 yılında Amerika’da yaptığımız ankette çok olumlu ya da çok olumsuz görüşler almıştık. Bu görüşler genelde ankete katılan kiÅŸilerin bulunduÄŸu dini gruba, inanca ve millete göre de deÄŸiÅŸmekteydi. Mesela ABD’de Müslümanlara yaklaşım yüzde 40 oranında olumsuz olarak tespit edilmiÅŸti. Ancak bu oran ateistlere karşı yüzde 41 idi. ABD’de Cumhuriyetçi partilere oy verenlerin Müslümanlara bakış açısı yüzde 47 oranında olumsuzken, Demokratlarda bu oran yüzde 33 civarında olduÄŸu görülüyor. Ve 2015’in Aralık ayında yapılan baÅŸka bir ankette Müslümanların aşırıcılığı Cumhuriyetçilerin yüzde 83’ünde endiÅŸeye sebep olurken, bu oran Demokratlarda yüzde 65 oranındadır. Ankette ayrıca Cumhuriyetçilerin yüzde 68’i Ä°slam’ın ÅŸiddeti çağıran bir din olduÄŸu algısı varken, Demokratlarda bu algı yüzde 30 oranındadır. Aynı ÅŸekilde Cumhuriyetçilerin yüzde 49’u Müslümanların dinlerini sorgulaması gerektiÄŸini düşünürken, Demokratların sadece yüzde 20’si bunu düşünmektedir. 2015 yılında Avrupa’da Müslümanlara karşı olan algıyla ilgili yapılan anketler de önemli sonuçlar elde edildi. BaÅŸta Yunanistan, Ä°talya ve Polonya’da ankete katılanların en az yarısı kendi ülkesindeki Müslümanlara olumsuz bakıyor. Almanya ve Ä°ngiltere ankete katılanların çoÄŸunluÄŸu Müslümanlarla ilgili olumlu görüşlere sahip. Ama Ä°spanyol kamuoyu bu konuda bölünmüş durumda. Bu ankete yedi ülke katılmıştı. Ve bu ülkelerden biri olan Fransa’nın nüfusunun sadece yüzde 1’i Müslüman. Fransa’daysa kamuoyunun yüzde 72’si Müslümanlara olumlu bakmaktadır.

Kaynak: Pew Search Center

Dünya Bülteni için çeviren: Hazinadar Hasan Hız