Rusya Suriye'den 'çekilmeden' çekildi

Uluslararası basının "Putin’den ÅŸaşırtan karar" baÅŸlığıyla geçtiÄŸi Rusya’nın Suriye’den çekilme kararı üzerine, açıklandığı 14 Mart tarihinden bu yana farklı yorumlar yapıldı. Bazıları bu çekilme kararını Rusya’nın Suriye'de bir bataÄŸa saplanmaktan korktuÄŸuna, diÄŸer bir kesim ise Rusya’nın gücünün bittiÄŸine yordu. Bu analizlerin arasında "Rusya 'çekildim' dediÄŸi yerden aslında hiç gitmez” tespitinde bulunanlar da vardı. Rusya’nın yakın tarihindeki çekilme kararlarını incelemek, "Suriye’den gerçekten çekildi mi, yoksa bu bir taktik mi?" sorusuna cevap verebilmeyi kolaylaÅŸtıracaktır.

14 Mart’ta yapılan açıklamada, Rusya Devlet BaÅŸkanı Putin’in yanında iki önemli bakan duruyordu: Savunma Bakanı Sergey Åžoygu ve DışiÅŸleri Bakanı Sergey Lavrov. Bu iki bakanla yapılan istiÅŸareler sonucu alınan karar, Rusya’nın Suriye’deki üslerinin yerinde kalacağı, fakat askeri gücün azaltılacağı yönündeydi. Rusya ayrıca, Suriye’de yürüttüğü hava operasyonlarını da azaltma kararı aldı. Bu karar açık ki Rusya’nın Suriye’den topyekun çekilmesi anlamına gelmiyor. Rusya bu kararı, dünyaya çekilme olarak sundu. Tam bu noktada, öncelikle Kremlin yanlısı analistlerin çekilme kararı hakkında ne dediklerine bakmak gerekiyor.

Rus gazeteci ve analist Maksim Åževçenko, sosyal medya hesabındaki yazısında, "Suriye’den neden çıkıyoruz?" sorusunu yönelterek, aslında Rusya'nın Suriye’den çekilmediÄŸini, artan terör saldırılarından dolayı, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik muhtemel bir kara harekatında, Türk askeriyle karşı karşıya gelmek istemediÄŸini söylüyor. Åževçenko'ya göre Putin, Rusya’nın barışçıl çözüm yanlısı olduÄŸunu göstermek için, aslında "çekilmeden" çekiliyor.

Rusya’da dillendirilen bir baÅŸka görüş ise Rusya’nın savaşı kazandığı için çekildiÄŸi yönünde. Bu görüşü savunanlar, çoÄŸunlukla Rus Dünyası taraftarı Putinciler. Bunlardan biri olan Sergey Markov, Rusya’nın Suriye’de hedefine ulaÅŸtığını belirtiyor. Markov’a göre Rusya operasyon yaptığı dönemde Esed’i güçlendirdi, Lazkiye’yi tamamen kontrolü altına aldı, Hama ve Humus’ta baÅŸarı elde etti ve Suriye ordusu artık baÅŸarılı olacak kadar güçlü bir hale geldi. Markov, Suriye ÅŸehirlerine yardım konvoylarının gönderildiÄŸini ve barış masasına oturulduÄŸunu savunuyor. "Ä°ki Rus üssünün kaldığı Suriye’den zaferle ayrılıyoruz" diyen Markov, çekilmeyi stratejik bir adım olarak görüyor.

 Rusya çıkarlarından vazgeçmeyecek

Lübnan ve Suriye’de çalışan Anhar Koçneva, Markov’la benzer bir tezi savunan baÅŸka bir gazeteci. Koçneva, Ridus’taki son yazısında, Rusya’nın Suriye’deki varlığının kesinlikle sona ermediÄŸini söylüyor. Rusya'nın, Suriye’de süreci barışa doÄŸru taşıdığı baÅŸarılı bir operasyon gerçekleÅŸtirdiÄŸini savunan Koçneva’ya göre Rusya, bölgedeki çıkarlarından vazgeçmeyecek.

Suriye’den çekilme haberinden sonra Rusya tarafında baÅŸarı çığlıkları yükselirken ABD’de bu çekilme kararına çok güvenilmemesi gerektiÄŸinin altı çiziliyor. ABD’de yapılan bazı analizlere göre, Rusya’nın Suriye’den çekilme kararının temel sebebi Ukrayna’ya yoÄŸunlaÅŸmak istemesi. ABD’li analistler Rusya’nın Kırım ve Ukrayna’ya yöneleceÄŸini tahmin ediyor; onlara göre Ukrayna’yı "sıcak bir bahar" bekliyor. Rusya’nın Suriye’den çekilmesi üzerine yapılan analizler, genel olarak ÅŸu ortak noktada buluÅŸuyor: Rusya aslında Suriye’den çekilmedi. Rusya sadece Suriye stratejisinde, askeri güç yerine yumuÅŸak güç kullanmaya karar verdi. Bu mesajları veren Ruslar, bölgeden tamamıyla çekilmeye niyetli olmadıklarını zaten gösteriyorlar.

Yakın tarihte Ruslar nerelerden çekildi?

Suriye’den çekilme kararı alan Rusya’nın yaptığı, birkaç bombardıman uçağı ve jetin Rusya’daki üslere geri dönmesi. Rusya’nın Suriye’deki varlığı aslında azalmıyor ve Esed rejimine verdiÄŸi destek de devam ediyor. Hatta çekilen Rusya’nın varlığı bu anlamda artmış bulunuyor. Suriye’den çekilen Rusya’nın artık havadan, karadan korunan tam donanımlı hava ve deniz üsleri var Suriye'de.

Rusya'ın Suriye'den çekilmekten ne anladığını doğru bir şekilde anlamlandırabilmek için önceki "çekilme" örneklerine bakmak gerekiyor.

Rusya resmi açıklamalara göre doÄŸu Ukrayna’ya hiç girmedi. Ama bugün doÄŸu Ukrayna’daki Rus yanlısı ayrılıkçılardan oluÅŸan Novorossiya ordusu tahminen 80 bin kiÅŸilik askeri personele ve tank, top gibi ağır silahlara sahip. Uzmanlar, ittifakla bu kadar büyük bir güce, bu kadar kısa bir sürede hiç destek almadan ulaşılamayacağını söylüyor. Rusya ise hala Ukrayna’da olmadığını iddia ediyor.

Gürcistan, Moskova'nın çekildiÄŸini iddia ettiÄŸi baÅŸka bir ülke. 2008 öncesi dönemin Gürcistan CumhurbaÅŸkanı Mikhail SaakaÅŸvili’nin isteÄŸi ile Gürcistan’dan çekilen Ruslar, 2008’de yaÅŸanan Güney Osetya savaşı ile Gürcistan’ı iÅŸgal etti. Barışın saÄŸlanması için operasyonlar yürüttüğünü iddia eden Moskova'ya göre Rusya'nın Gürcistan’da askeri varlığı yok. Rusya’ya göre Rus askeri birlikleri bağımsız Güney Osetya Cumhuriyeti ve Abhazya cumhuriyetlerin güvenliÄŸi için bu iki cumhuriyetin topraklarında bulunuyor. Rusya, bu iki cumhuriyetin sadece kendileri tarafından tanınmış olmasına ve uluslararası camiada iÅŸgalci olarak görülmelerine hiç aldırış etmiyor.

Gürcistan’ı iÅŸgal edip sonra tek taraflı bağımsız cumhuriyetler olarak ilan ettiÄŸi Güney Osetya ve Abhazya’yı meÅŸru gören Rusya, kendisine karşı direnen ve uzun süre savaÅŸan Çeçenlerin ise aynı hakka sahip olduklarını kabul etmiyor. Rusya Çeçenistan’dan iki defa çekildi. Moskova 1992 yılında üslerini Çeçenlere devrederek Çeçenistan’dan çekildi. Dönemin Çeçen İçkerya Cumhuriyeti cumhurbaÅŸkanı ile vardığı anlaÅŸmaya göre, Çeçenistan’da bulunan silah ve cephaneliÄŸin yüzde ellisini devreden Rusya, çekildikten iki sene sonra Çeçenistan’ın iÅŸgaline baÅŸladı. 1996’da baÅŸlattığı savaşı kaybeden Rusya yine çekildi, fakat Çeçenistan baÅŸkenti Grozni’de bir üs bıraktı. 1999’da önce bu üssü boÅŸaltan Rusya, dönüp yine Çeçenistan’ı iÅŸgal etti. Sonuç olarak, bugün Kuzey Kafkasya’daki en güçlü askeri varlığı burada bulunmakta.

SSCB sonrası Rusya’nın askeri olarak çekildiÄŸi DoÄŸu Almaya ve Baltık ülkeleri Rusya’nın varlığını hala hissetmekte. Ä°kinci Dünya Savaşında Almanların kaybetmesiyle Rusya’ya geçen Kaliningrad bölgesinde bulunan Rus askeri varlığı, bugün bütün Avrupa için tehdit olarak algılanıyor.

Post-Sovyet dönemde yayılmacı politika

Yayılmacı politikalarıyla Rusya, askeri varlığını dünyanın her yerinde hissettirmekte. Putin döneminde, demokratikleÅŸme yolundan otoriter yönetime yönelen Rusya, artık çekilmek deÄŸil sürekli yayılma siyaseti izleyeceÄŸinin sinyallerini vermekte. Kırım'In ilhakı ve Suriye’de artırdığı askeri varlığı ile Rusya, bundan sonra izleyeceÄŸi stratejinin yayılmacı olacağına iÅŸaret ediyor. Yakın tarihe baktığımızda, Rusya’nın bu hamlelerinin, her ne kadar uluslararası kamuoyunda beklenmedik eylemler olarak tanımlansa da aslında sürpriz olmadıkları anlaşılabilir.

Bu çerçevede Rusya’nın izleyeceÄŸi stratejiyi öngörmek mümkün. Rusya “Neo-Ä°mparatorluk” veya “SSCB 2.0” gibi isimlerle anılan ütopik bir stratejinin peÅŸinde. Bu giriÅŸimlerin sonuca ulaÅŸması için Batı’ya yanlış hedefler gösterme ihtiyacı hisseden Rusya, Suriye’den çekildiÄŸini duyururken, bir yandan da Kürt meselesi üzerinden Türkiye’yi Batı’ya hedef gösteriyor. Kendisini barış taraftarı olarak takdim eden Rusya, aslında yaptığı iÅŸin radikal akımlarla haklı bir mücadeleye giriÅŸmek olduÄŸunu göstermeye çalışıyor. PYD’nin Suriye’nin kuzeyinde federasyon ilan etmesi ve Rusya’nın bölgeden çekilmesi, süreçten bağımsız geliÅŸmeler olmadığı gibi, aslında Rusya’nın hedef ÅŸaşırtma oyununun da bir parçası.