Suriyeli mülteciler depresyonda

Suriye’de yaÅŸanan iç savaÅŸtan belki de en fazla çocuklar etkilendi. Rakamlara göre bugün 2.4 milyon Suriyeli çocuk mülteci durumuna düştü. BirçoÄŸu da hayatını kaybetti.

Yrd. Doç. Dr. Ceren Acartürk
Yıllardır süren Suriye iç savaşı binlerce sivilin ölmesine ve milyonlarcasının da ülkesini terk ederek göç etmesine neden oldu. Güvenlik kaygılarıyla yollara düşen Suriyeliler, yeni bir ülke arayışlarını sürdürürken, savaşın korkunç yüzü psikolojik yıkımlar da yarattı. Ä°stanbul BahçeÅŸehir Ãœniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Ceren Acartürk mültecilerle savaşın yarattığı travmanın büyüklüğünü ortaya koyan çalışmalar yapıyor. Yapılan bir araÅŸtırmanın sonucu, göçmenlerin yüzde 49’unun bir ya da birden fazla zihinsel hastalık taşıdığını, yüzde 83’ünün stres bozukluÄŸu yaÅŸarken yüzde 19’un intihar teÅŸebbüs etme riski taşıdığını ortaya koyuyor. Acartürk, sorularımızı yanıtladı...

Suriyeli göçmenler savaş travmasını hangi şiddette yaşıyor?

Biz 2012-13 yılında Kilis Öncüpınar kampında bir tarama araÅŸtırmasına baÅŸladık. Biliyoruz ki insan eliyle oluÅŸan en ağır travmalardan biri savaÅŸ. Bunun sonucunda insanoÄŸlunun birçok psikolojik sorunu olacak ama bundan önce neye ihtiyaçları olduÄŸunu tespit etmek için bir tarama yaptık. 820 Suriyeli çalışmamıza katılmayı kabul etti ve bunların da yüzde 60’ını kadınlar oluÅŸturuyordu. YaÅŸ ortalaması 35 olan bu kiÅŸilerin yüzde 83’ünde travma sonrası stres bozukluÄŸu, yüzde 37’sindeyse depresyon belirtilerine rastladık. Bu tip durumlarda kiÅŸi artık yaÅŸamak istemeyebiliyor. Bunun oranı da yaklaşık yüzde 19 civarındaydı.

TERAPİ ÖNERDİK

Peki bu sonuçlara hangi yöntemlerle ulaşıyorsunuz?

Bazı uluslararası yöntemleri kullanıyoruz. ÖrneÄŸin rüyalarda olayın tekrar tekrar yaÅŸanması, gündüz o olayın sahnelerinin flashback’le (geriye dönüş) görülmesi gibi belirtileri baz alarak puanlama yapıyoruz. Belli bir puanın üzerindekileri depresyon ya da travma sonrası stress bozukluÄŸu olarak deÄŸerlendiriyoruz. Sonrasında bunu tespit ettiÄŸimiz kiÅŸilere travma odaklı bir terapi yöntemi önerdik.

Bu hizmet devlet eliyle kamplarda yaÅŸayanlara verilmiyor mu?

Türkiye’de psikolog sayısı çok ama klinik psikoloji eÄŸitimi alan çok az kiÅŸi var. Ayrıca her Suriyeli de terapi alacak diye bir ÅŸey de yok. Hükümetin tek başına o kadar ÅŸeyi yapması zor. Ama biz böyle ÅŸeyler yapmak istediÄŸimizde bize kapı açmaları tabii ki çok önemli. STK’lar ve belediyelerin de yardımları önemli. 

Terapi verdiÄŸiniz göçmenler daha çok Suriye’de yaÅŸadıkları travmaları yaşıyor. Peki Türkiye’de yaÅŸadıkları bir travma var mı?

Şu an bunu ölçmek için bir çalışma yapmadık. Bizim çalışmamız daha çok savaş odaklı travmalardı.

Rakamlarla göçmen çocukların hali

BirleÅŸmiÅŸ Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Suriye’de beÅŸinci yılını dolduran iç savaşın 2.4 milyon çocuÄŸun mülteci olmasına neden olduÄŸunu, savaÅŸta çok sayıda çocuÄŸun öldüğünü ve çocukların asker olarak kullanıldığını açıkladı. Yine UNICEF’e göre, 8.4 milyon Suriyeli çocuk insani yardıma ihtiyaç duyuyor.

Doç. Dr. Selçuk Şirin
ÇOCUKLARA YATIRIM YAPMALIYIZ

Doç. Dr. Selçuk Åžirin New York Ãœniversitesi’nde çoÄŸunlukla göçmen ve azınlık çocukların hayatları üzerine çalışmalar yapıyor. Åžirin, Suriyeli çocukların neredeyse yarısının savaÅŸ travması yaÅŸayan eÄŸitimi olmayan çocuklar olduÄŸunu ve ‘kayıp kuÅŸak’ adı verilen bu kuÅŸakla ilgilenilmediÄŸi takdirde, uzun vadede ciddi sorunlar çıkarabileceÄŸine dikkat çekiyor. Doç. Dr. Selçuk Åžirin’in verdiÄŸi rakamlara göre Türkiye’de 2.7 milyon mülteci var, bu sayının önemli bir kısmını çocuklar oluÅŸturuyor. Yaklaşık yüzde 40’ı 12 yaşın altında. Yani bir milyon dolayında okul çağında çocuk var. Bunların yüzde 10’u kamplarda belli seviyede eÄŸitim alıyor ama önemli bir kısmı eÄŸitimden yoksun. Bu sayıdan 0-6 yaÅŸ arasındakileri çıkardığınızda sayısı 500 binin üzerinde olan çocuk eÄŸitim görmüyor.

Åžirin “Dünyadaki genel ortalamaya göre bir mülteci gittiÄŸi ülkede 17 yıl kalıyor” diyerek şöyle devam etti: “Bu da ÅŸu demek; yarın Suriye’de barış olsa dahi bu gelenlerin önemli bir kısmı ülkesine dönmeyecek, milyonlarca mülteci Türkiye’de kalacak ve onların oluÅŸturduÄŸu nüfusun önemli bir kısmı da eÄŸitimsiz, hiçbir ÅŸekilde okula gitmemiÅŸ ve travma yaÅŸamış bir grup olacak. Bu çocuklara yatırım yapmamız lazım. Yapmazsak bedelini uzun vadede ödeyeceÄŸiz demektir.”