Ateşkes ihlallerinin gölgesinde bir umut

Cenevre Zirvesi her ne kadar barış için umutları çoÄŸaltsa da, 27 Åžubat gece yarısında baÅŸlayan geçici ateÅŸkesin karşılıklı ihlal edildiÄŸine dair açıklamalar, taraflar arasında uzlaÅŸma saÄŸlanmasının çok da kolay olmayacağını gösteriyor. Peki yaÅŸanan ihlaller neler? Geçici ateÅŸkes çatışmaları bir nebze azaltsa da, ölümleri ve insani krizi durduramadı. Suriye Ä°nsan Hakları Gözlemevi’nin verilerine göre ilk bir haftanın bilançosunda ateÅŸkesin kapsadığı alanlarda 135, ateÅŸkes dışı kalan bölgelerde ise 552 kiÅŸi yaÅŸamını yitirdi. Suriye Ä°nsan Hakları Ağı ise 27 Åžubat’tan bu yana 339 kez ateÅŸkes ihlali yaÅŸandığını duyurdu.

Suriye bölünmeye mi gidiyor?

Suriye’deki savaÅŸta etkin olarak yer alan bütün taraflar ülkenin toprak bütünlüğünden yana olduÄŸunu söylese de, sahadaki durum etnik ve mezhepsel temelli bir bölünmeye iÅŸaret ediyor. Åžii-Alevi bölgelerde Esad rejimi, Sünni bölgelerde muhalifler ve IŞİD, Kürt bölgelerinde ise PYD’nin ağırlıklı hakimiyeti bulunuyor. Son dönemde ülkenin bölünme konusunu yüksek sesle dile getirense ABD oldu. DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby, ateÅŸkese riayet etmediÄŸi takdirde bir “B planı”nıyla ülkenin bölünebileceÄŸini söyledi.

Müzakereler neden başarısız olmuştu?

ABD liderliÄŸindeki Dostlar Grubu’nun, destekledikleri Ulusal Koalisyon adlı muhalif örgütün dışındaki grupların Cenevre-2’ye katılmasına izin vermeyiÅŸi, Ä°slami Cephe ve el-Kaide baÄŸlantılı örgütlerin koalisyonu tanımadığını açıklaması, görüşmelerin baÅŸarısızlığa uÄŸramasının en önemli nedenleri arasındaydı. Öte yandan görüşmelerde ABD’nin Esad’ın çekilmesini ön ÅŸart olarak koyması da etkili oldu.

Suriye’deki barış giriÅŸimlerinin tarihçesi

Cenevre görüşmelerinin temeli, 2012 Haziran’ında, dönemin BM Suriye Barış Temsilcisi Kofi Annan önderliÄŸinde ABD, Rusya ve Ä°ngiltere’nin DışiÅŸleri bakanlarıyla Çin’den bir temsilcinin katılımıyla oluÅŸturulan “Suriye Eylem Grubu” ile atıldı. Ocak 2014’te 30 ülkenin katılımıyla Cenevre 2 Konferansı düzenlendi. Kasım 2015’te 17 ülke, Avusturya’nın baÅŸkenti Viyana’da toplandı.Aralık 2015’teki BM Güvenlik Konseyi toplantısında, Viyana’da alınan kararları içeren bir tasarı oybirliÄŸiyle kabul edildi. Åžubat ayında BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura öncülüğünde yapılması planlanan Cenevre 3 görüşmelerinde, Mistura’nın rejim ve muhalif heyetlerle ayrı ayrı görüşmesi planlandı. Muhalifler görüşmeye katılmadı. Son olarak Suriye’de 27 Åžubat’ta geçici ateÅŸkes baÅŸladı.

KÄ°M NE DEDÄ°

Muhalifler:

Suriyeli muhaliflerin oluÅŸturduÄŸu Yüksek Müzakere Komitesi rejim güçleri ve Rusya tarafından saldırıya uÄŸradıklarını belirtiyor ve görüşmeleri için “uygun koÅŸullar yok” diyor.

Rusya:

Rusya Devlet BaÅŸkanı Viladimir Putin geçtiÄŸimiz günlerde yaptığı bir konuÅŸmada, Suriye’deki uzlaÅŸma sürecinin uzun ve çeliÅŸkili olduÄŸunu ancak  barıştan baÅŸka bir yol olmadığını ifade etmiÅŸti.

Fransa: 

Fransa DışiÅŸleri Bakanı Jean-Marc Ayrault Suriye’de önemli geliÅŸmeler saÄŸlanmasına raÄŸmen Cenevre’de barış görüşmelerinin baÅŸlatılması için koÅŸulların hala yeterli olmadığını söyledi.

ABD: 

Suriye’de kalıcı barışın saÄŸlanmasının asıl hedef olduÄŸu açıklamaları yapan ABD ise ateÅŸkesin desteklenmesi amacıyla Rusya ile askeri iÅŸbirliÄŸin  sürdürüleceÄŸini bildirdi.

Esad rejimi:

Suriye Devlet BaÅŸkanı BeÅŸar Esad, bir televizyon kanalında, barış görüşmelerinde üzerlerine düşeni yapacaklarını söyledi. Muhalif grupların  ateÅŸkesi zaman zaman ihlal ettiÄŸini ileri süren Esad, muahliflere silah bırakma ve aftan yararlanma çaÄŸrısı yaptı.