Ä°ran ile Suriye'de 5 ilkede mutabakat

BaÅŸbakan Ahmet DavutoÄŸlu, Ä°ran – Türkiye Ä°ÅŸ Forumu’nda Türk ve Ä°ranlı iÅŸ adamlarına hitap etti. BaÅŸbakan DavutoÄŸlu, konuÅŸmasının ardından kısa bir basın açıklaması yaptı ve gazetecilerin sorularını yanıtladı. BaÅŸbakan, Ä°ran ile Suriye'de 5 ilke üzerinde konuÅŸmaları sürdürdüklerini ifade etti.

BaÅŸbakan, "Tüm dünya Ä°ran’a ambargo uygularken Türkiye her fırsatta buna karşı çıktı. Ä°ranlı muhataplarımız bunu unutmamışlar, bunu gördük" dedi. Bölgesel geliÅŸmelerde kritik bir dönemeçteyiz" diyen BaÅŸbakan, "Suriye’de ateÅŸkes kırılgan da olsa sürüyor. Irak’ta DEAÅž'a karşı mücadele var. Körfezde yaÅŸanan geliÅŸmeleri de deÄŸerlendirdik" diye devam etti.

"Dostça ve samimi şekilde görüş ayrılıklarını da değerlendirdiklerini" ifade eden Başbakan, İran ruhani lideri Hamaney'le planlanan görüşmelerinin de yas nedeniyle gerçekleşemediğini ifade etti.

BeÅŸ ilkede mutabakat

Bunun üzerine Al Jazeera'den AyÅŸe Karabat'ın, "Ruhani ile görüş ayrılıklarını ele aldık dediniz. Ruhani ile Suriye ve PYD konusundaki konuÅŸmanıza dair bilgi verebilir misiniz" ÅŸeklindeki sorusu üzerine BaÅŸbakan, "Suriye’de Ä°ran’la farklılıklarımız olduÄŸunu biliyoruz. Bunları da ele aldık. Kimin nerede hata yaptığına deÄŸil ÅŸu anda ne yapmak gerektiÄŸini ele aldık" dedi.

Suriye'de görüş ayrılıklarını en azından tespit etme yönünde beş noktada birliktelik olduğunu anlatan Başbakan, en önemli unsurun 'bölge sorunlarının bölge aktörleri tarafından çözülmesi yönünde güçlü irade sergilemek' olduğunu belirtti.

"Son dönemde bölge dışı aktörlerin kapalı kapılar ardında bir takım planlamalar içine girdikleri anlaşılıyor" diyen Davutoğlu, "Biz buna karşı Suriye'ye komşu bütün ülkeler, Suudi Arabistan ve İran'la birlikte, bölge dışı aktörlerin tek başlarına belirleyici olmayacakları şekilde istişare etmelerine önem veriyoruz" ifadelerini kullandı.

Suriye konusunda daha fazla istişareye ihtiyaç olduğunu vurgulayan Başbakan, "Orada dökülen kan kardeşlerimizin kanıdır, üzerlerinden siyaset yaptırmayız" dedi.

BaÅŸbakan ikinci unsur olarak Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunmasını gösterdi. "Uluslararsı basında Suriye'nin kaç parçaya ayrılacağı spekülasyonları yapılıyor" diyen DavutoÄŸlu, "Biz, Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunması konusunda ortak anlayışa sahibiz" dedi.

Üçüncü unsurun yeni ortaya çıkacak siyasi ortamın zedelenmemesi için ateşkese birlikte destek vermek olduğunu belirten Başbakan, "Türkiye ve İran etkide bulunduğu taraflara ayrı ayrı veya birlikte etkileşimde bulunacak" diye konuştu.

Başbakan, dördüncü ilkey, "ortaya çıkan siyasi tablonun yönetiminin temsil kabliyetinin yüksek olması" şeklinde ifade etti. Davutoğlu, "Tek bir etnisitenin egemen olduğu siyasi yapı değil, bütün unslarına temsil edildiği bir dönem başlasın istiyoruz" diye konuştu.

Başbakani beşinci ilkenin de, hem IŞİD hem de PKK ve uzantıları diye belirterek, 'teröre karşı amasız, kayıtsız, limitsiz işbirliği' olduğunu söyledi. "Çok açık biçimde İranlı dostlarımızla bunu konuştuk" diyen Başbakan, "Güvenlik birimlerimiz, Dışişleri bakanlıklarımız bu çerçevede işbirliği yapacak" dedi.

Başbakan bu beş madde için, "Bu benim tasnifimdir ama mutabık kaldığımız hususları tasnif etmek için bu şekilde belirttim" açıklamasını yaptı.

Zaman gazetesi sorusu

BaÅŸbakan, gazetecilerden birinin Zaman gazetesine kayyum atanması ve BOYDAK Holding yöneticilerine dair soruÅŸturmalar hakkındaki sorusu üzerine de konuya kısaca deÄŸindi. 

Olayın siyasi deÄŸil hukuki bir süreç olduÄŸunu söyleyen BaÅŸbakan, "Türkiye’de hükümete muhalefet eden tek gazete, bu bahsettiÄŸiniz gazete deÄŸil. DiÄŸer gazetelere de 'niçin bu fikirleri savunuyorsunuz, ÅŸeklinde bir yaklaşım yok" ifadelerini kullandı.

"Bugün benle gelen iş adamlarının hangi partiye oy verdiğini inanın bilmiyorum" diyen Davutoğlu, "Oturduk konuştuk, gece ikiye kadar konuştuk. Sabah erken saatte yine kalkıp görüşmeye başladık. O iş adamlarımızın 1 Kasım'da kime oy verdikleri zihnimin ucundan dahi geçmedi. Yeterki onlar iş adamı olarak üzerlerine düşeni yapsın, Onlara yardımcı olmak da bizim görevimiz" dedi.

"Sizin aranızda da her gazeteden temsilciler var. hiçbirinize ayrım yapmadık, yapmayız" diyen Davutoğlu, "Burada husus, gazetecilik yapmaktan çok siyasi operasyon bazlı. Hatta Türkiye'de 'siyasi bir operasyonun parçası olma iddiası'yla açılmış hukuki süreç var" diye konuştu.

Başbakan, "Bu sürece hiçbir müdahalemiz olmamıştır. Ne benim ne de herhangi bir arkadaşımın dolaylı ya da doğrudan bir müdahalesi olmadı, olmaz da. Ama meşru hükümete karşı darbe teşebbüsü içinde yer alanların faaliyetlerinin gazetecilik olup olmadığını da sorgulamak gerekir" dedi.

Devlet içinde bir paralel yapılanma olduÄŸunu belirten BaÅŸbakan, "Siyasi boyutu varsa eÄŸer, kayyum atanan kurumların siyasi boyutları olması nedeniyledir. Brüksel’e de gideceÄŸiz orada da Türkiye’nin pozitif gündemini bununla iÅŸgal edecekler. Gece gündüz Türkiye’de reform yapmaya çalışıyoruz, bu olumlu zeminin yerine bunlar konuÅŸuluyor" dedi.

Türk - İran İş Forumu

DavutoÄŸlu, basın açıklaması öncesi forumdaki konuÅŸmasında ise 'iki ülkenin ekonomi ve imkanlarının puzzle (yapboz) parçası gibi birbirini tamamladığını' söyledi. BaÅŸbakan DavutoÄŸlu, "Bu ziyaretimin zamanlaması ve muhtevası açısından bakıldığında yeni bir dönemin baÅŸlangıcı olarak deÄŸerlendirme kanaatindeyiz. Türkiye ve Ä°ran’da çok baÅŸarılı seçimler gerçekleÅŸti. Siyasi iradelerin aldıkları kararları hayata geçirme hususunda hiçbir engel yok" dedi.

Ä°ran üzerindeki yaptırımların da kalktığına dikkat çeken BaÅŸbakan, 'iliÅŸkilerimiz altın döneminde' dedi. Görüşmeler öncesi Türkiye'den gelen 160 iÅŸ adamıyla uzun süren bir toplantı yaparak alanda karşılaÅŸtıkları sorunları ele aldıklarını belirten BaÅŸbakan, "Salonda 160 Türk iÅŸadamı var. En geniÅŸ katılım bu. Bu, Türkiye’nin vizyoner yaklaşımını ortaya koyuyor" diye devam etti.

Yeni dönemin üç maddesi

"Güçlü bir dönem başlatacaksak, ekonomik ve sosyal olarak iki ülkenin birbirini tamamlaması gerekir" diyen Başbakan, "Eğer güçlü ilişki istiyorsak yeniden başlangıçta, şunlara dikkat etmeliyiz" diyerek üç madde sıraladı.

Ekonomiler arası tamamlayıcılık ilişkisinin en önemli unsur olduğunu belirten Başbakan, ardından "güçlü siyasi irade" ve "girişimci sınıf" maddelerini sıraladı.

'Puzzle gibi tamamlıyor'

Başbakan şöyle devam etti:

"Türkiye ve Ä°ran, coÄŸrafyaları ve ekonomik yapıları itibarıyla puzzle gibi birbirini tamamlayan özelliklere sahip. Bazen iki parça bir araya gelince öyle iç içe geçer ki, iÅŸte dersiniz tam da bu. CoÄŸrafyalarımız birbirini tamamlıyor. Batı Asya’da Türkiye Ä°ran’ın Avrupa’ya açılan kapısı, Ä°ran Türkiye’nin Asya’ya açılan kapısı."

Cihangiri'yle karayolu, demiryolu ve havayolu ulaşımları konusunda kapsamlı değerlendirmede bulunduklarını anlatan Başbakan, yatırımcılara da "İki ülke potansiyelini değerlendirirken ve yatırımlarınızı yaparken sanki tek ülkeymiş gibi değerlendirin. Ticaretimiz tarihi ipek yolu ticaretinin en üst düzey özelliklerine sahip" diye konuştu.

Ä°ran ve Türkiye'nin bölgedeki en dinamik iki pazar olduÄŸunu söyleyen BaÅŸbakan, "EÄŸer bugün Türkiye, yüzde 4 ölçeÄŸinde büyüyorsa, Avrupa’nın üç, OECD’nin iki katı hızla büyüyorsa, bunda iç piyasanın rolü büyüktür" diye konuÅŸtu.

'Korumacı refleks olmasın'

Başbakan Davutoğlu, ekonomik ilişkilerin sadece 'al-sat' esasına dayanmasını istemediklerini belirterek, "Korumacı refleks devreye girmesin. Piyasaya orta ürünler sevk edilsin. Yatırımcılar diğer ülkelerde gelip yatırım yapsın" dedi.

Bankacılık sistemlerinin birbiriyle daha entegre ve daha aktif olması gerektiğine de dikkat çeken Başbakan, "Birbirimizin para birimiyle ticaret yapmamız önemli. Ülkelerin bankaları birbirlerinde şube açmalı" diye konuştu.

'Dost zor zamanda belli olur'

Türkiyeli iÅŸ adamlarının Ä°ran'a ambargo döneminde bile ticarete devam ettiÄŸini anımsatan BaÅŸbakan, "Bizde bir ilke vardır. Dost zor zamanda belli olur. Türkiye’nin dostluÄŸu da kıymetlidir. Türkiye dostluÄŸa önem verir" diye konuÅŸtu.

Türk iÅŸ adamlarına seslenen BaÅŸbakan, "Zor dönemler yaÅŸadığınızı biliyorum. Uluslararası baskılar karşısında sizin halen Ä°ran’da ticaret yapıyor olmanızın arkasındaki en temel sair, Türkiye – Ä°ran dostluÄŸuna güvenmenizdir" diye konuÅŸtu.

BaÅŸbakan, Tahran ve Ä°stanbul borsalarının entegre faaliyete geçmesinin de önemine dikkat çekti; "Biz Ä°stanbul’u finans merkezine dönüştürürken bütün bölge için olmasına önem vermiÅŸtik" dedi.

Enerji

BaÅŸbakan, "Ä°liÅŸkilerimizin üçüncü bir boyutu, tamamlayıcılık ilkiÅŸkisi baÄŸlamında enerjidir. Ä°ran en büyük enerji üreticilerinden birisi. Türkiye’nin de enerji ihtiyacı hızla artıyor, transit geçiÅŸ imkanı da saÄŸlıyor. Puzzle birbirini tamamlıyor" diye devam etti.

DoÄŸalgaz iletiminde kısıtlamalar yaÅŸandığını anımsatan BaÅŸbakan, "Åžimdi bu kısıtlamalar yok. Ä°steÄŸimiz Türkiye – Ä°ran’ın enerji ortaklıkları kurması. Sadece alıp satmak deÄŸil. Ortak projelerle yenilenebilir enerji de dahil projelere girmesi" dedi.

Turizm

Başbakan Davutoğlu, Cihangiri'ye de, Türkiye'deki saldırılar sonrası Türkiye turizmi aleyhinde çıkan haberlere karşı gösterdiği tepki nedeniyle teşekkür etti.

BaÅŸbakan, "Turizm baÄŸlamında Türkiye’den de Ä°ran’a turizmin teÅŸvik edilmesi gerektiÄŸini düşünüyorum. Ä°ran dostu olarak ÅŸunu ifade etmek isterim ki Ä°ran keÅŸfedilmemiÅŸ bir hazinedir. Bir akademisyen ve tarihçi olarak da gezdiÄŸim ÅŸehirlerde bu ÅŸehirlerin ne hazineler barındırdığını gördüm" diye konuÅŸtu.

"Türkiye, turizmde dünyada 6. büyük ülkedir" diyen BaÅŸbakan, "Ben turizm yatırımcılarımızı da sadece Türkiye’de deÄŸil Åžiraz, Ä°sfahan, Yezd, Tahran ve Tebriz’de de görmek istiyorum" diye konuÅŸtu.

'Hedef önce 30, sonra 50 milyar dolar'

BaÅŸbakan DavutoÄŸlu, iki ülkenin ticaret hacminin 9 milyar dolara geriledÄŸine dikkat çekerek, "Bu dinamizmle deÄŸil ÅŸimdi hedeflediÄŸimiz 30 milyarı, 50 milyarı da aÅŸar ben buna inanıyorum. 22 milyardan 9 milyara böyle gerilemiÅŸse, ÅŸimdi de 9’dan 30’a inÅŸallah en geç iki üç yılda çıkmanızı bekliyoruz" dedi.

BaÅŸbakan, Ä°ranlı giriÅŸimcilere kendi baÅŸbakanları gibi muamele etme sözü verdi, aynı yaklaşımı da Ä°ran'dan beklediÄŸini sözlerine ekledi. 

Kaynak: Al Jazeera