Hasan el Turabi vefat etti

Sudan Halk Kongre Partisi Lideri Hasan el Turabi, tedavi gördüğü hastanede vefat etti. Sabah saatlerinde Turabi'nin beyin ölümününün gerçekleştiği ve bitkisel hayata girdiği duyurulmuştu.

İhvan çizgisindeki önemli İslamcı figürlerden olan Hasan Turabi uzun yıllar Sudan siyasetinde etkili olmuştu.

HASAN EL TURABÄ° KÄ°MDÄ°R?

Hasan el Turabi 1932 yılında Sudan'ın Kassala ÅŸehrinde doÄŸdu. Hasan el Turabi, Fransa ve Ä°ngiltere'de hukuk eÄŸitimi gördü. Sudan'daki Müslüman KardeÅŸler'in içerisinde yer aldı ancak bir süre sonra cemaatten ayrı olarak Ä°slami Milli Cephe'yi kurdu. 1970'li yıllardan itibaren dünyadaki bütün Ä°slami akımları etkileyen bir teorisyen olarak tanınmaya baÅŸladı. Sudan’da 1989 yılında gerçekleÅŸtirilen "Milli Selamet Devrimi"nin teorisyeni olarak bilindi. Milli Meclis'in baÅŸkanlığını yaptı.

1969 askeri darbesiyle iktidara gelen Cafer Nuymeri'nin 1983 yılında şeriatı uygulamaya koymak istemesi üzerine 1972 Addis Ababa Anlaşması'yla sona eren iç savaş tekrar başladı. Numeyri'nin 1985'te kendi hükümetinin savunma bakanı tarafından devrilmesinin ardından 1986 yılında genel seçimler yapıldı.

Seçimler sonucunda Ümmet (Umma) Partisi lideri Sadık el Mehdi başkanlığındaki koalisyon hükümetleri iktidarında geçen kısa süreli sivil yönetim, tuğgeneral Ömer el Beşir liderliğinde 1989'da gerçekleştirilen askeri darbeyle (Milli Selamet Devrimi) sona erdi. Ömer el-Beşir, beklenmeyen bir kararla 12 Aralık 1999'da yeni bir darbe yapıp Milli Meclisi feshetti.

Ülkenin ikinci adamı Turabi, gözaltına alınıp hapse atıldı. İki yıl hapis cezasından sonra evinde ikamete mecbur edildi ve gözlem altında tutuldu. 2003 sonbaharında serbest bırakılan Turabi şiddetli muhalefetine devam edince, 31 Mart 2004'te yönetimi değiştirmek için darbe hazırlığında olduğu gerekçesiyle kendisine yakın bazı subaylarla birlikte gözaltına alındı.

Bir müddet cezaevinde kalan Turabi, 30 Haziran 2005'te serbest bırakıldı. Devrimden önce yedi, sonra da beÅŸ yıl cezaevinde kalan Turabi’nin kaleme aldığı eserler, Ä°slam dünyasında ve Batı'da uzun dönem ilgiyle takip edildi.

Hasan El Turabi’nin dostları, siyasetten elini çekip mütefekkir olarak düşünce ve fikirleriyle devleti ÅŸekillendirme teklifinde bulunmuÅŸsa da bütün ısrarlara raÄŸmen Turabi, bu teklifi kabul etmedi.

Sudan Halk Kongresi'nin liderliğini yapan Turabi, Arap dünyasında birçok ülkenin anayasa çalışmalarında yer aldı. Liberal bir İslami anlayıiı savunan Turabi, bugünlerde mevcutları yetersiz bulduğu gerekçesiyle bir Kuran-ı kerim tefsiri üzerinde çalışıyordu

TURABÄ°'YÄ° OKUMAK

Dünya Bülteni Genel Yayın Yönetmeni Akif Emre, 1999 yılında Yeni Åžafak'ta yayınlanan Turabi'yi anlattığı portre yazısında, 'Turabi''yi iyi okumak' baÅŸlığı altında ÅŸunları yazmıştı: 

"Turabi, siyasete doğrudan girdiği 1964 yılından bu yana sürekli olarak, hemen her yönetimin hem arkasında olacak kadar içinde, hem de doğrudan sorumluluk almayacak kadar dışarda duruşuyla dikkat çekti. Hemen her devrimin bir şekilde içinde bulundu, onları geriden yönlendirmeye çalıştı. İpleri kontrol edemediğini farkettiği durumlarda da hiçbir sorumluluğu olmayan biri gibi ilişkiyi istediği zaman kopardı. Ancak siyasete doğrudan girmediği dönemlerde bile Sudan''ı yönetenlerin bir şekilde Turabi faktörünü dikkate almaları gerekecekti; bu ağırlığını her zaman için korudu.

Devrimci yanıyla uzlaÅŸmacılığı aynı anda bu denli uyum içinde götüren bir siyasi "deha" az bulunur. Nerede uzlaÅŸmacı nerede devrimci yanını öne çıktığını kestirmek her zaman için mümkün deÄŸil. Ancak, siyasi anlamda pragmatist nitelemesini yüklemek de mümkün gözükmüyor. Zira içinde yaÅŸadığı toplumun sosyolojik ÅŸartlarına karşılık gelecek bir siyasi çizgiyi yakalamada kendi içinde sürekli olarak bir tutarlılığı gözettiÄŸi söylenebilir. "