Özel İstihdam Büroları: Kiralık işçi mi, esnek iş gücü mü?

TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu'nda kabul edilen tasarı, kurulacak olan büroların işçiler için geçici iş sözleşmeleri yapmasına olanak tanıyor.

Tasarı Meclis Genel Kurulu'nda yasalaşırsa, işçi - işveren ilişkisinin arasına eklemlenen ÖİB'ler, istihdam ettikleri işçileri, süreli olarak işçi açığı bulunan firmalarda çalıştırma yetkisine sahip olacak.

Yasanın amacının işgücüne katılmı artırıp, başta kadınlar ve yeni mezun gençler olmak üzere dezavantajlı grupların iş hayatına girmesini kolaylaştırmak olarak özetleniyor. Bir diğer amacınsa kayıtdışı işgücünün azaltılması olduğu belirtiliyor.

Sendikalar ise farklı görüşte. 'Kiralık işçi düzenlemesi' veya 'İşçi simsarlığı' olarak adlandırdıkları düzenlemeyle çalışanların zaten sınırlı olan sendikal haklarının daha da azalacağı ve işçilerin hem iş hem de ücret güvencelerini kaybedeceği yorumunu yapıyorlar.

'Sorunları çözmeyecek'

BBC Türkçe'ye konuşan İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Emre Eren Korkmaz, ÖİB'lerin özünde çalışanlara geçici bir iş imkanı sunduğunu, tam zamanlı işe geçişin işçinin çalıştığı firmanın insiyatifinde olduğunu söylüyor.

Korkmaz, "Türkiye’de çalışma yaÅŸamını düzenleyen yasalar ve kurumlar bu konuda yetersiz. Özel istihdam bürolarının özünde yer alan geçici çalışma ÅŸartlarının bu sorunlara çözüm önerisi getirmediÄŸi açık" diyor.

Yasa metninde işçilerin iÅŸ ve ücret güvencesi konusunun yeterince ikna edici biçimde açıklanmadığını söyleyen Korkmaz, "Geçici çalışma koÅŸullarından kalıcı ve tam zamanlı çalışmaya geçiÅŸ imkanları, yasanın öngördükleri ve Türkiye’de iÅŸgücü piyasasının özellikleriyle iÅŸ yaratma kabiliyeti dikkate alındığında halen belirsizliÄŸin olduÄŸu açıktır" diyerek düzenlemenin yeterli olmadığını vurguluyor.

ILO: Bizi tatmin etti

Image copyrightBM TURKIYE DERGISI

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi Direktörü Numan Özcan ise tasarının genel anlamda pozitif olduğu görüşünde.

Özcan, Komisyon'daki görüşmelere katıldıklarını ve ÖİB'lerin kurulurken iyi bir denge gözetilmesi gerektiği görüşünü aktardıklarını söyledi.

Özcan, "Görüşlerimizi ilettik. Dikkate alıyorlar. Bu tip düzenlemeler gençlerin, kadınların, engellilerin iş piyasasına girişini kolaylaştırmaları açısından olumlu" dedi.

Dünya genelinde başta ABD ve Avrupa olmak üzerebirçok ülkede ÖİB'ler aracılığıyla geçici iş sçzleşmelerinin yapıldığını hatırlatan Özcan, "Ancak bunların iyi örnekleri de var kötü örnekleri de. İş piyasası esnekliği ve iş güvencesi arasındaki dengenin iyi kurulması gerek" görüşünü dile getirdi.

Özcan hükümetin hazırladığı tasarının ILO'nun 1997 tarihli özel istihdam büroları belgesiyle uyumlu olduÄŸunu da ifade etti.

'Küçük ÖİB'ler sorun yaratabilir'

Emre Eren Korkmaz ise dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası özel istihdam bürolarındansa, Türkiye'de yerel düzeyde kurulabilecek olan büroların risk teşkil ettiği görüşünde.

"Küresel çapta iş yapan istihdam büroları dışında bilhassa siyasi aktörlerle bağlantıları olan yerel düzeyde çok sayıda küçük istihdam bürosunda sağlıklı çalışma ilişkilerinin kurulmasını beklemek de pek mümkün değil" diyen Korkmaz, ÖİB'lerde çalışacak kişilerin sendikal haklarının da kuşkulu olduğunu ifade ediyor:

"Her çalışanın sendikal hakları kağıt üzerinde tanınmaktadır... ÖİB işçilerinin hangi sektörde konumlanacağı ve hangi sektördeki sendikalar tarafından üye yapılacağı konusu net deÄŸildir... kurulu bir iÅŸyerinde dahi işçilerin % 50’sini üye yapmak oldukça zordur. ÖİBler ise genellikle küçük bürolardır ve binlerce işçiyi yüzlerce iÅŸyerine göndermektedir. % 50 veya iÅŸletme olarak düşünülse dahi % 40 barajı ÖİB işçileri açısından imkansızdır çünkü ÖİB işçilerinin birbirlerini tanımaları dahi mümkün deÄŸildir. Bu açıdan sendikal örgütlenme ve toplu iÅŸ sözleÅŸmesi konularının açıklığa kavuÅŸması gerekir."

Özcan ise ÖİB'lerin Türkiye'de fiilen faaliyet gösterdiği görüşünde:

"Kayıt dışı olarak bu iş zaten yapılıyor. Bu bürolara ihtiyaç duyulduğu ortada. Kayıt dışı biçimde yapılacağına, çıkarılacak düzenlemeyke denetim altına alınıp yapılması olumlu. Düzenleme bu yönüyle işçileri koruyan nitelikte."