Hastanede manevi terapi

Hastanelerde manevi destek projesi, SaÄŸlık Bakanlığı ile Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanlığı’nın ortaklaÅŸa gerçekleÅŸtirdiÄŸi bir çalışma. Ä°mzalar, 7 Ocak 2015’te atıldı. Åžimdilik altı ilde uygulanıyor. Ankara, Ä°stanbul, Erzurum, Kayseri, Samsun ve Ordu’da. Proje, deneme safhasında. Faydalı olup olmadığı geri dönüşler sonunda ortaya çıkacak. Yani bir anlamda uzun ömürlü olup olmaması buna baÄŸlı. Ekipler, altı ayı geride bıraktı. Manevi destek ekiplerinin birinci görevi hasta ve hasta yakınlarına dini konularda rehberlik ederek moral vermek, onları motive etmek ve manevi destek hizmeti sunmak. Ä°ÅŸin pratiÄŸindeyse farklı referanslar devreye girebiliyor.

Hepsi de ‘seçilmiÅŸ’ insanlar

Ä°lk etapta, iÅŸe yatkın Diyanet görevlileri tespit edildi. Projede yer alanların hepsi yüksek lisans ya da doktora eÄŸitimli. Tercihen de din psikolojisi, din eÄŸitimi, din sosyolojisi, dini danışmanlık ve rehberlik alanında lisansüstü eÄŸitim yapanlar görevlendirildi. Åžu anda 20 müftülük personeli aktif görevde. Hastanelere dağılmadan önce de beÅŸ hafta boyunca da ikiyüz saatlik ‘özel’ eÄŸitimden geçtiler.

 

 

Ä°stanbul’daki örnek ekip

Sebahattin Kaygusuz, 26 yıldır Diyanet görevlisi. Aslen cami imamı. Yurtdışı tecrübesi var. 4 yıl Hollanda’da imamlık yaptı. Fakülte hayatından sonra Marmara Ãœniversitesi’nde din eÄŸitimi üzerine yüksek lisansını tamamladı. 46 yaşında.   

Nihal Ä°ÅŸbilen Esendir, Kur’an Kursu öğretmeni. Henüz 9 yıllık devlet memuru. O da yüksek lisans mezunu. Din psikoloji üzerine eÄŸitim aldı. 32 yaşında.

Onlar artık bir ekip. Yaklaşık 6 aydır Ä°stanbul’daki BaÅŸakÅŸehir Devlet Hastanesi’nde manevi destek uzmanı olarak çalışıyorlar. Görevleri, hasta ve yakınlarına moral desteÄŸi vermek. Yol haritası, tamamen hastanın yaklaşımı doÄŸrultusunda belirleniyor. Zaman zaman dini referanslar, zaman zaman da psikoloji devreye giriyor. Terminolojileri hastadan hastaya deÄŸiÅŸse de paydaları deÄŸiÅŸmiyor. Ä°htiyaç duyulan bir anda omuzlara uzanan bir el olmak.

İşbilen Esendir: Hasta ve yakınları kendilerine uzanacak bir ele ihtiyaç duyuyor. Bizler de hastanede multidisipliner ekibin parçasıyız.

[FotoÄŸraf: Al Jazeera]

Mesnevi ile terapi

Hastanenin palyatif servisi, manevi destek ekibinin öncelikli alanı. Burada yoÄŸun bakımdan çıkan ya da uzun soluklu tedavi görmek zorunda kalan ağır hastalar var. Onlarla birlikte gecesini gündüzüne katan yakınları da tabii ki. Yatakta yatmak da, yatanın refakâtçisi olmak da zor. Sadece bedenen deÄŸil; ruhları da bîtap.  

Serviste yatan hastalardan biri de Bülent Karslı. 39 yaşında. Ä°stanbul Avcılar’da metrobüsün çarpması sonrası beyin kanaması geçirdi ve beyin sapında kanama meydana geldi. Söylenen her ÅŸeyi anlıyor; kendince tepki veriyor ama ne vücudunu hareket ettirebiliyor ne de konuÅŸabiliyor. YoÄŸun bakımdan çıkalı 22 gün oldu.

Refakâtçisi, ablası Günnaz Uzun. Hastanede 3 buçuk ayı geride bıraktılar. KardeÅŸinin ayaÄŸa kalkabilmesi için elinden gelen gayreti gösteriyor. Sürekli konuÅŸuyor; sorular soruyor. Tepkisini ölçüyor. Ayvalık’ta yaşıyor; iki çocuÄŸu var ama kardeÅŸinin yanından bir an olsun ayrılmıyor; daha doÄŸrusu ayrılamıyor.

Manevi destek ekibinin dikkat kesildiği hastalardan biri Bülent Karslı. Nihal İşbilen Esendir, hastayla iletişim kurmak adına kitap okuma yolunu seçti.

“Manevi destek yeni bir uygulama Türkiye’de. Bir nev’i manevi bakım. Farklı yöntemler var, bunlardan biri de bibliyoterapi. Bülent Bey ile iletiÅŸim kurmak için kitap okumalarına baÅŸladık. Mesnevi’den bölümler okuyorum. Mesnevi, herkese hitap ediyor. Herkesi ÅŸemsiyesi altında toplayabiliyor. Bizler, dini temalarla hasta ve yakınlarına destek çıkmaya çalışıyoruz ama din tek referans deÄŸil, maneviyât ÅŸemsiyesi altında farklı inançlara da hizmet sunuyoruz. Ateist, Hristiyan farketmez; farklı inançlara sahip insanlarla da buluÅŸuyoruz. BuluÅŸtuÄŸumuz yer, maneviyât çünkü.”

Altın, son bir yıldır ara ara yoğun bakımda kaldı. Yaklaşık bir haftadır palyatif serviste.

[FotoÄŸraf: Al Jazeera]

“BuluÅŸacağımızı biliyorum”

Mehmet Altın, çoklu organ yetmezliÄŸinden dolayı hastanede. 67 yaşında. YaÅŸlılıkla gelen rahatsızlıkların yanı sıra onu asıl dağıtan, 47 yıllık hayat arkadaşı Refika Hanım’ın vefatı. Bir yıl önce beyin kanaması sonucu yitirdiÄŸi eÅŸinin yokluÄŸunu kabullenemiyor; onun yokluÄŸuna alışmayı reddediyor.

Altın’ın gözündeki yaşı dindirmek çok zor. Hastalığı boyunca ona refakât eden kızı Fatma Cengiz dahi babasına teskin etmekte çaresiz. Özlem, öylesine büyük ki Mehmet Altın elini ayağını hayattan çekmiÅŸ durumda.

İçini kemiren eÅŸini bir daha göremeyecek olmak. Son bir yıldır, cevabını aradığı ‘tek’ soru buydu. Altın’ın içine su serpen, bir nebze olsun rahatlatansa manevi destek ekibinden Sebahattin Kaygusuz ve Nihal Ä°ÅŸbilen Esendir oldu.

“Hanımdan sonra her ÅŸeyimi kaybettim. Onaramıyorum. Allah, kimseyi benim gibi etmesin. Biz, 47 sene beraber yaÅŸadık. Çocuklar gibi yaÅŸadık. Daha da baÅŸkası yok. O, bir sefer geliyor. Bir daha da görüş yok. Geldi geçti... Az bir günüm kaldı. Hanımın yerini doldurmam mümkün deÄŸil; yani öbür tarafta görecek miyim? Hep bunu düşünüyordum. Ama arkadaÅŸlarla konuÅŸunca rahatladım. Dinimize göre ahirette tekrar buluÅŸacağımızı, bunun geçici bir ayrılık olduÄŸunu anlattılar. Artık hanımla buluÅŸacağımızı biliyorum.” 

Kaygusuz: Mehmet Amca hayattan kopmuş biri. 10 yıl yaşlanmış. Yalnızlık ve ümitsizlik duygularını telâfi etmeye çalıştık.

[FotoÄŸraf: Al Jazeera]

"Ruhlarına dokunuyoruz"

Sebahattin Kaygusuz’un mesleki kıdemi daha fazla. Bugüne kadar sayısız hutbe okumuÅŸluÄŸu, vaaz vermiÅŸliÄŸi var. Ancak 26 yıllık deneyimden farklı olarak ÅŸu an konuÅŸan deÄŸil; susan tarafta. ÇoÄŸunlukla hasta ve hasta yakınlarını dinlemeyi tercih ediyor. Ona göre içlerini dökmeye yani dinlenmeye ihtiyaçları azımsanmayacak kadar fazla.

“Doktorlar bedene, psikiyatrlar zihne, bizler de insanların ruhuna dokunarak onlara yardımcı olmaya çalışıyoruz. Her ÅŸeyden önce ihtiyaçları tespit ediyoruz. Sonra strateji belirliyoruz. GerektiÄŸinde din, gerektiÄŸinde psikoloji devreye giriyor. Duruma göre deÄŸiÅŸiyor. Hasta yakınlarında 'tükenmiÅŸlik sendromu' var. Moral, motivasyon saÄŸlamaya çalışıyoruz. Yalnızlık, ümitsizlik gibi duygularını telâfi etmeye çalışıyoruz. Ãœmitsizlik varsa din devreye giriyor. Düşünün; hastasını almayı ümit eden biri yoÄŸun bakım ya da kayıpla karşılaÅŸabiliyor. Travmatik bir durum. Böyle durumlarda yeni duruma uyum saÄŸlamaya çalışıyoruz. Bu bir manevi destektir örneÄŸin.”

Palyatif hastalar için birebir

Hastane Başhekim Yardımcısı Dr. Abdullah Velioğlu, altı aylık süre içinde uygulamanın tahminlerinin ötesinde işe yaradığını söylüyor. İlk başta önyargıyla baktığı uygulamayı bugün hararetle savunanlardan.

FotoÄŸraf: Al Jazeera

Dr. Velioğlu: Arkadaşlarımız alt yapı olarak donanımlı. Hasta ve yakınlarıyla iletişim kurmakta başarılı. Ciddi moral kaynağı.

“Bu süre içinde manevi destek ekibimiz, 450’ye yakın hasta gördü. UmduÄŸumuzun üzerinde verim aldık. Bu arkadaÅŸlar, donanımlı altyapısı saÄŸlam arkadaÅŸlar. Sıradan insanlar deÄŸil. Hastaların iyileÅŸmesi için doktorundan hemÅŸiresine bizler, her türlü çabayı gösteriyoruz. Bu arkadaÅŸların farkıysa, 20-30-40 dakika boyunca karşılarındakini sessizce dinlemeleri. Saygı, empati ve pozitif enerjiyle dolu arkadaÅŸlar. KoÅŸulsuz dinleme üzerine çalışıyorlar; sözlü sözsüz iletiÅŸim. Bu ciddi bir ihtiyaçtı. Öyle ki, çalışanlarımızdan dahi manevi destek ekibinden yardım alan arkadaÅŸlarımız var.”

Ä°stanbul’daki Çekmece Bölgesi Kamu Hastaneleri BirliÄŸi Genel Sekreteri Prof. Ä°hsan Bakır da özellikle ağır seyreden ya da ameliyat olacak hasta ve yakınları için çok önemli bir çalışma olduÄŸuna vurgu yapıyor.

“Dünya SaÄŸlık Örgütü’nce hastaların dini destek alması, dini vecibelerini yerine getirmesi evrensel bir hak olarak kabul ediliyor. Tıbbi tedavi uyguladığımız hastalara hem psikolojik destek hem de dini- manevi destek sunuyoruz. Bir din görevlisinin manevi destek için hastaların ve yakınlarının yanlarında olması onları rahatlatıyor. Bu da tedavide baÅŸarı için önemli. Yapılan bilimsel çalışmalarda ameliyatlara yüksek moralle giren hastaların ameliyat sonrası komplikasyon ve ÅŸikayetlere daha az maruz kalıyor.”

Kaynak: Al Jazeera