Türkiye Afrika'ya ne kadar açılıyor?

Afrika, az geliÅŸmiÅŸlik ve yoksulluktan kaynaklı sorunlarla boÄŸuÅŸan bir kıta. Özellikle Arap nüfusun dışında kalan, çoÄŸunlukla kabilelerden oluÅŸan Sahraaltı Afrika, dünyanın en az geliÅŸmiÅŸ ülkelerini barındırıyor. KiÅŸi başına düşen yıllık gelir dünyada ortalama 10 bin doların üzerindeyken, Sahraaltı Afrika’da rakam bin beÅŸ yüz dolara ancak yaklaşıyor.

SaÄŸlık hizmetlerinin yetersizliÄŸinden dolayı yaÅŸam süresi dünya ortalamasının 15 yıl geriside. Dünyada bu rakam 71 yılken Sahra altı Afrika’da 56 yıl.

Kıta çok zengin yeraltı kaynaklarına da sahip. Ancak bu kaynakların küçük bir kısmı kullanılıyor. Sebebi altyapı sorunları, saldırılar ve çatışmalar. Kullanılabilen kaynaklardan elde edilen gelirin değeri de, devletin kasasına gidene kadar yolsuzluklar sebebiyle düşüyor.

Kıta dünya platin rezervinin yüzde 90’ına, altın rezervinin yarısına, krom rezervinin yüzde 98’ine ve uranyum rezervinin üçte birine sahip. Tarım alanında da kullanılmayan 800 milyon hektarlık arazi var. Bu alan Türkiye’nin yaklaşık 10 katı büyüklüğünde. Kullanılabilen tarım alanı ise sadece 200 milyon hektar.

1998’de Afrika açılımı kabul edildi

Türkiye, 1998’de ‘Afrika’ya Açılım Planı’nı kabul etti. Bu planın ilkeleri şöyle: 

• Afrika ülkeleri ile Türkiye arasında yüksek düzeyli ziyaretler gerçekleÅŸtirilmesi
• ÇeÅŸitli uluslararası örgütler içinde kıta devletleri ile temasların artırılması
• Ä°nsani yardımların yapılması
• Afrika’daki diplomatik temsilciliklerin sayısının artırılması
• BM’nin kıtaya yaptığı ekonomik ve teknik yardım programlarına katkı saÄŸlanması
• Ekonomik, teknik-bilimsel ve ticari iÅŸbirliÄŸi anlaÅŸmalarının imzalanması
• Teknik düzeyde bakanların ve uzmanların Türkiye’ye davet edilmesi,
• Afrika Kalkınma Bankası’na bağışçı ülke olarak üye olunması
• Afrika Ä°thalat-Ä°hracat Bankası’na üye olunması,
• Karşılıklı iÅŸ adamları ziyaretlerinin ve iÅŸ konseylerinin tertip edilmesi 

Ancak plan yoÄŸun olarak Türk DışiÅŸleri Bakanlığı'nın 'Afrika Yılı' ilân ettiÄŸi 2005’ten sonra uygulanmaya baÅŸladı. Altyapı yatırımlarıyla hem elit tabakanın hem de ihtiyaçları karşılayarak halkın sempatisini kazanma politikası izleyen Türkiye, kıtadaki projelerini de artırdı. Türkiye, bölgede askeri eÄŸitim kampları da açıyor.

Türkiye ile Afrika ülkeleri arasında AÄŸustos 2008’de 49 Afrika ülkesinden liderin katılımıyla Ä°stanbul’da 1. Türkiye-Afrika Ä°ÅŸbirliÄŸi Zirvesi yapıldı. Bu zirveden sonra Türkiye’nin Afrika’da açtığı büyükelçilik sayısı hızla yükseldi. Bugün 54 ülkeli kıtada Türkiye’nin 39 büyükelçiliÄŸi bulunuyor.

Zirvenin ikincisi Kasım 2014’te Ekvator Ginesi’nde yapıldı. 30 Afrika ülkesinden liderin ve CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın katılımıyla yapılan zirvede 2015-2019 dönemine iliÅŸkin Ortak Uygulama Planı kabul edildi. Plan kapsamında eÄŸitim, saÄŸlık, alt yapı ve enerji konularında ortak projelerin hayata geçirilmesine karar verildi. Üçüncü zirvenin de 2019’da yapılması planlanıyor.

Ticaret hacmi büyüyor

2013’ten sonra Sahraaltı Afrika ile yapılan ticarette 800 milyon dolarlık artış oldu. Kıta ile Türkiye’nin dış ticaret hacmi 2014’te 23,4 milyar dolara ulaÅŸtı. Sadece Sahraaltı ülkelerle olan ticaret hacmi ise aynı yıl 8,4 milyar dolardı. Türkiye’nin en büyük dış ticaret ortağı olan Avrupa ülkeleriyle ticaret hacmi ise 2015’te 142 milyar dolardı.

Türkiye’nin ihraç ettiÄŸi ürünlerin başına iÅŸlenmiÅŸ gıda maddeleri (büyük oranda makarna), ilaç, hijyenik eÅŸya, demir ve çelikten yapılmış inÅŸaat malzemeleri, dokunmuÅŸ halı, eÅŸya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ve elektrikli su ısıtıcıları oluÅŸturuyor.

Türkiye’nin ithal ettiÄŸi baÅŸlıca ürünler ise tohum ve meyve (kakao, hindistan cevizi, ananas, avokado), ham hayvan postu ve derisi, bakır, manganez, plastikten yapılmış eÅŸyalar, odun kömürü, balık.

Türkiye’nin Afrika kıtasına doÄŸrudan yatırımları 2015 yılında 6 milyar dolar oldu. 

Afrika’dan Türkiye’ye yapılan kısa süreli ve turistik amaçlı ziyaretler de 2014’te 783 bin kiÅŸiyken Türkiye’den Afrika’ya kısa süreli seyahat amacıyla gidenlerin sayısı ise 2013’te 116 bin kiÅŸiydi.

2014 sonu itibariyle 22 Afrika ülkesinde iki binin üzerinde askeri personele TSK eÄŸitim ve öğretim kurumlarında eÄŸitim verildi. Somali’de de askeri eÄŸitim için yeni bir kamp açılıyor.

Kaynak: Al Jazeera, Dünya Bankası, IMF, Türkiye Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Dışişleri Bakanlığı, CIA