Hocalı: Dinmeyen acı

26 Åžubat 1992’de DaÄŸlık KarabaÄŸ sınırları içinde yer alan Hocalı’da Ermeni silahlı güçleri 613 Azeri’yi öldürdü. Öldürülenlerin 83’ü çocuk 106’sı kadındı. Hocalı kenti bugün Ermeni iÅŸgali altında bulunan DaÄŸlık KarabaÄŸ’da yer alıyor. O tarihe kadar bir Azeri kenti olan Hocalı’da bugün tek bir Azeri yaÅŸamıyor.

Katliama giden yol

SSCB’nin dağılmasının ardından kurulan Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki DaÄŸlık KarabaÄŸ bölgesi iki ülke arasında daha SSCB döneminden beri tartışmalı bir yerdi. Bölgede Ermeni ve Azeri yerleÅŸim birimleri vardı. SSCB dağılıp merkezi otorite zayıflayınca DaÄŸlık KarabaÄŸ’da organize olan Ermeni silahlı milisler, Azerilerin yaÅŸadığı yerleÅŸim bölgelerini ele geçiriyor, Azeriler göç etmek ya da çatışmak zorunda kalıyordu. 1991 yılı sert çatışmalara sahne oldu. Aynı yıl politik arenadaysa 30 AÄŸustos’da Azerbaycan bağımsızlığını ilân etti. 21 Eylül’de de Ermenistan bağımsızlığını ilân etti. DaÄŸlık KarabaÄŸ artık iki bağımsız devletin arasındaki bir sorundu.

Gece baÅŸlayan katliam

Hocalı kenti KarabaÄŸ’da 2 bin 605 hanede, 11 bin 356 kiÅŸinin yaÅŸadığı bir Azeri kentiydi. Çatışmalar nedeniyle 1992 Åžubat ayında nüfusu 3 bine düşmüş. Kentten Azerbaycan’a göç olmuÅŸtu. Bölgedeki tek havaalanına sahip kentti. Stratejik önemi vardı. Ermeni silahlı milislerin hedefindeydi.

Ermeni silahlı birlikleri Hocalı’nın etrafındaki Askeran ve Hankendi kentlerini almış, geçiÅŸ güzergâhındaki Hocalı ele geçirilememiÅŸti. 1991’in Ekim ayında Hocalı tamamen abluka altına alınmıştı. Azeri kenti AÄŸdam ile olan karayolu Ermeni silahlı kuvvetlerince kapatılmıştı. Kente son olarak Åžubat ayının 13’ünde helikopter ile havadan yiyecek atılmıştı. Helikopter dahi inemiyordu.

Tarih 25 Åžubat 1992’yi gösterdiÄŸinde güneÅŸ batar batmaz Ermeni silahlı kuvvetleri Hocalı’ya yönelik saldırıya baÅŸladı. Ağır silahla yapılan saldırıya Rus tankları da eÅŸlik ediyordu. Ä°ddialar Rus tanklarının içinde Ermeni güçlerinin bulunduÄŸu ÅŸeklindeydi. Kentte bulunan az sayıdaki Azeri direnemedi. Ermeni silahlı güçleri Hocalı’yı ele geçirdi. Kentten göç eden Azeri siviller de yolda pusuya düşürülüp öldürüldü. 25 Åžubat gecesi baÅŸlayan saldırı 26 Åžubat günü sabaha kadar sürdü. 613 Azeri öldürüldü. Öldürülenlerin 83'ü çocuk, 106'sı kadındı. 487 kiÅŸi yaralandı. 1275 kiÅŸi rehin alındı.

Temmuz 1994’e kadar KarabaÄŸ’da Ermeni-Azeri savaşı devam etti. Temmuz ayında ateÅŸkes imzalandı. Savaşın Azeriler için bilançosu ağır oldu. 1 milyona yakın Azeri KarabaÄŸ’dan ve Ermeniler tarafından iÅŸgal edilen kentlerden Azerbaycan’a göç etmek zorunda kaldı. Bugün hâlâ DaÄŸlık KarabaÄŸ, Azerbaycan ile Ermenistan arasında en büyük sorun. Sınırda zaman zamanda meydana gelen ateÅŸkes ihlâlleri sonucu iki taraftan da zaman zaman kayıplar oluyor.

Kaynak: Al Jazeera