Tunus yeni bir devrime mi gidiyor?

Tunus'ta işsizliğe karşı patlak veren kitlesel protestolar, bir hafta içinde tüm ülkeye yayıldı. Göstericiler istihdam ve ülkenin kalkınması talebiyle ülkenin dört bir yanında bir araya geldi. Bazı bölgelerde halkın yığılması somut bir şekilde devam ediyor.

Bu arada halkı yatıştırmaya çalışan hükümet güçleri, 700 binden fazla kişiyi etkileyen işsizlik krizinin yükünü taşımaya çalışıyor.

Başkent Tunus'ta ise durum daha sakin görünmüyor. Göstericiler ve polis arasında zaman zaman çatışmaların yaşandığı bu zor günlerde, yağma ve kundaklama olayları da yaşanmaya başladı. Darboğazdan geçen ülkenin durumunun düzeltilmesi için hükümete baskı amacıyla başlatılan açlık grevleri ve yürüyüşler adeta bir başkaldırıya dönüştü.

Bu küçük manzara(fotoğraf), aslında başkentte neler olup bittiğini özetliyor. Hükümete bağlı enerji ve gaz dağıtım şirketi merkez binası önünde açlık grevi yapan işçiler, mesleki konumlarının eşitlenmesi talebiyle protesto gösterisi yaparken, polis memurlarının birkaç metre ötesindeki bir diğer grup ise maaşların artması için merkez binaları önünde gösteri yapıyor.

PROTESTO VE BASKI

Al jazeera'ya konuşan Tunuslu Bou Cum'a (30) üniversite mezunu ancak Enerji ve Gaz Dağıtım Şirketinde kapıcılık yapıyor. 3 haftadan fazla bir süredir bir grup iş arkadaşıyla birlikte açlık grevi ile mücadele ettiklerini söyleyen Cum'a, yönetimde eşitsizliği ve kariyer basamaklarını tırmanmak için diploma ve sertifikaların değer görmemesini protesto ettiklerini belirtti.

300 binden fazla üniversite mezunu işsizin bulunduğu ülkede, iş bulabilen üniversite mezunlarının sayısı oldukça az. Pamuk ipliğine bağlı meslekleri ve düşük maaşlarının ise, eğitim seviyeleri ile hiçbir orantısı yok. Öte yandan darboğazdan geçen ekonomik şartlar ülke yönetimini istihdamı düşürmek zorunda bıraktı. Bu durum Tunus tarihindeki işsizlik rekorunun dengelerini tamamen bozarak daha önce görülmemiş bir seviyeye ulaştırdı.

Tunuslu gençleri ayaklandıran halihazırdaki işsizlik krizi, beş yıl önce de Tunus halkını alevlendirerek, devlet başkanı Zeynelabidin bin Ali'yi deviren bir ayaklanmaya götürmüştü. yeniden patlak veren işsizlik krizi nedeniyle bazı gözlemciler, sosyal adaletin sendelediği ve ekonomik durumunun çöküşe geçtiği bu günlerde tekrar bir halk devrimi ayaklanmasının yaşanmasından endişe ediyor.

KRÄ°Z VE KORKULAR

Al jazeera.net'e konuşan işsiz genç Ziyad, işsizlik krizinin sivil bir isyana dönüşebilecek saatli bir bomba haline geldiğini söyledi. Tunus istatistik enstitüsüne göre ülkedeki kaosun, kriz seviyesini %15.3'e yükselttiğini vurgulayan Ziyad, hükümetin ülkeyi şiddet sarmalına sokacak bu krizden absorbe edebilmek için katı önlemler alması ve halkı sakinleştirmesi gerektiğini ekledi.

Protestoların yeni bir halk ayaklanmasına patlak vermesi ihtimali üzerine konuşan sosyolog Muhammed el-Hac Salim, al jazeera.net'e verdiği röportajda, devrim hareketinin seneler ve on yıllar boyunca zaman içinde ilerleyen bir hareket olduğuna işaret etti.

Bu noktaya gelen protestoların, devrim yolunu tamamlamak için sürdürüldüğünü vurgulayan Salim, protestoların siyasi düzeyde bir değişikliğe neden olduğunu, ancak bu değişikliğe toplumsal ve ekonomik bir ilerlemenin eşlik etmediğini kaydetti.

Salim'e göre, eğer hükümet bu toplumsal krize çözüm getirmez ve halk yönetimin krizle baş edebilmek için acil bir adım attığını hissetmezse, işsizlik protestolarının maksadından sapması olasılığı kaçınılmaz.

Tunuslu sosyolog Salim, yetkililer tarafından yapılacak güven verici bir konuşma ve siyasi krizin çözümü etrafında birleşen açık ulusal bir program ile sorunun ortadan kalkabileceğine işaret etti.

YENÄ° BÄ°R SOLUK

Öte yandan, al jazeera.net'e konuşan ekonomi uzmanı Moaz el-Joudi, Tunus yönetiminin düzenleme uygulamaları için yeni bir soluk alması gerektiğini belirtti. Bu uygulamaların tamamının istihdam yeterliliği üzerine kurulması gerektiğinin altını çizen uzman, "Vatanı kurtarma programlarında partizan gruplardan uzak durulmalı. Habib Essid hükümetinin güvenilirliğini kaybetmiş ve zorluklara karşı koyacak gücü olmayan bir yönetim olduğu göz önünde bulundurulmalı" dedi.

Ülke çapına yayılan son günlerdeki protestoların haklı ayaklanmalar olduğunu dile getiren Joudi, demecinde bu ayaklanmaların devrim yolunun tamamlanmasını çerçevesinde ilerlerdiğini söyledi. Tunuslu ekonomi uzmanı, ülkede devrimden sonra peş peşe gelen 6 hükümet boyunca insanların siyasi istikrar beklentisi içinde olduğunu ancak somut hiçbir çözüm elde edilemediğini ifade etti. Ayrıca bu 6 hükümetin iktidarda bulundukları sürece hiçbir programları olmadığını ve ekonomik göstergelerde düşüşe neden olan başarılar sergilediklerini ekledi.

Bu arada ticaret bakanı Muhsin Hasan, ülkenin içinde bulunduÄŸu zor ÅŸartlarla birlikte demokratik bir geçiÅŸ yoluna ilerlendiÄŸini kaydetti. El jazeera.net'te konuÅŸan bakan, mevcut hükümet'in bu yıl yaklaşık 126 bin iÅŸsizi kucaklamak için çaba gösterdiÄŸini, buna ilaveten yaklaşık 50 bin üniversite mezununa kendi iÅŸlerinde istihdam etmek üzere kapısını açtığını bildirdi.  

Hasan sözlerine şunları ekledi; "Hükümet 2020 yılına kadar uzanan bir kalkınma programını hızlandırmak için yeni bir kalkınma programı hazırlıyor. Bu program kapsamında, altyapıyı iyileştirmek ve fakir bölgelerde ve vatandaşlara iş imkanı yaratmak için çalışmalar yapılıyor."

Kaynak: Al Jazeera - Hamis bin Baraik 
Dünya Bülteni için çeviri: Merve Soydaş Gök