Suriye muhalefetinin diplomasi direniÅŸi

“Siz benden daha iyi biliyorsunuz çünkü ben bir odada toplantıdaydım ama Yüksek Müzakere Heyeti Suriye müzakereleri için Cenevre’ye gelip gelmeme konusunda kendi tartışmalarını yapıyordu...Yüksek ihtimal Pazar günü onlarla konu hakkında tartışmaya baÅŸlayabileceÄŸime inanmak için iyi nedenlerim var.”

Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Steffan de Mistura, Cuma akşamı Suriye rejim heyetiyle görüştükten hemen sonra bu açıklamayı yaptı.

Mistura, BM binasında rejim heyetiyle görüşürken,  Suriye muhalefeti de Cenevre’ye gelmeye karar verdiÄŸini açıklıyordu. Hem de aynı dakikalarda.

Suriye muhalefetinin Cenevre’ye geleceÄŸini açıkladığı ana kadar  yorumcular, Cenevre’de bir tiyatro sergilendiÄŸini söylüyorlardı. Sonuçta içeride rejim ve rejimin sevdiÄŸi muhalefet vardı ama sorunun asıl tarafı yoktu, üstelik Cenevre’ye gelmek için ÅŸartlar öne sürüyordu.

Suriye’deki İç SavaÅŸa siyasal bir çözüm bulma iddiasıyla yola çıkan Cenevre sürecinin muhalefetin katılımı olmadan hiç bir sonuç vermeyeceÄŸi bütün çıplaklığıyla göz önüne serildi.

Muhaliflerin en büyük çatı örgütü ve 100’den fazla ülke tarafından Suriye halkının temsilcisi olarak kabul edilen Suriye Devrimci ve Muhalifler Güçler (SMDK), rejim deÄŸiÅŸikliÄŸi isteyen Suriye Ulusal Koordinasyon Heyeti ve silahlı muhalefetin  bazı unsurları Aralık ayında Riyad’da bir araya gelerek Riyad listesi de denilen bir müzakere heyeti oluÅŸturmuÅŸlardı. 

Meşru temsilci olduklarını bir kez daha kanıtladılar

Fakat Suriye rejiminin en büyük destekçisi Rusya, bu listeye yeni isimler eklemek için diretti. Bu isimlerin başında PKK’nın Suriye kolu PYD de vardı. Riyad listesi, PYD ve benzer örgütlerin rejimle birlikte oturması gerektiÄŸini söyledi. Mistura da, PYD’yi deÄŸil ama rejime yakınlığıyla bilinen baÅŸka isimleri Cenevre görüşmelerine davet etti. Bu isimlerden biri de ÇoÄŸulcu Toplum Hareketi lideri Randa Kasis’di.  Cenevre’nin ilk gününde Kasis, rejim ve Mistura içerideydi ama Suriye’nin asıl muhalefeti yoktu. Bu açıkça  Cenevre görüşmelerini hem bir tiyatro haline getirdi, hem de Suriye muhalefetinin asıl temsilcisinin Riyad listesi olduÄŸunu bir kez daha kanıtladı.

Garantiler de aldılar

Muhalefet,  Cenevre’ye gelmek için BMGK’nin 2254 sayılı kararının uygulamasını özellikle 12.ve 13. Maddelerinin bir an önce hayata geçirilmesini istiyordu. 12. Madde kuÅŸatmaların kaldırılıp insani yardım ulaÅŸtırılmasını, 13. Madde ise sivillere yönelik saldırıların bir an önce durdurulmasını istiyor.

Mistura ise, muhalefete ‘siz bir gelin de konuÅŸuruz bunları’ demekle yetiniyordu. Muhalefet direndi, bunlar olmadan Cenevre’ye gelmeyeceÄŸini defalarca dile getirdi. Siyasi çözüm sürecinin bir an önce baÅŸlamasını isteyen ABD de muhalefete ‘ön koÅŸulsuz gelin’ baskısı yapıyordu.

Ancak görüşmeler planlandığı gibi 29 Ocak’ta yalnızca rejim ve rejimin sevdiÄŸi muhalefetin katılımıyla baÅŸlayınca ve bir yere gitmeyeceÄŸi anlaşılınca, ABD DışiÅŸleri Bakanı John Kerry, muhalefetin ‘garantiler aldık, geliyoruz’ demesinden hemen sonra yazılı bir açıklama yaptı:

“BirleÅŸik Devletler Suriye muhalefeti Yüksek Müzakere Heyeti’nin BM’nin ev sahipliÄŸinde Cenevre’de yürütülen müzakerelere katılma yönündeki önemli kararını büyük bir memnuniyetle karşılar.  Ayrıca BMGK’nin 2254 sayılı kararının tamamıyla uygulanması gerekliliÄŸinin bir kez daha vurgular. “

Muhalefet Cenevre’ye geliyor ama görüşmeler katılmak için deÄŸil

Ancak muhalefet Cenevre’ye gelecek ama Cenevre görüşmelerine katılmayacak. Uluslararası topluma ve ABD’ye güvenmemek için gerekçeleri olan muhalefet önce kendisine verilen sözlerin nasıl tutulacağını görmek istiyor. Bu konuda somut adım bekliyor.

KuÅŸatmaların kaldırılması, insani yardımın götürülmesi, sivilleri yönelik saldırıların durdurulması için somut adımlar atıldığında , muhalefet konuyu yeniden ele alarak, siyasi çözüm müzakerelerine oturacak. Bu somut adımlara atılmadan BM’nin Cenevre binasından içeri girmeyecek.

Uzun zor diplomasi yolu

Muhalefetin istediÄŸi adımların atılması yalnızca bir baÅŸlangıç olacak, zira müzakerelerde önce ateÅŸkes görüşülecek, ateÅŸkes saÄŸlandıktan sonra altı ay içinde geçiÅŸ hükümeti kurulması karara baÄŸlanacak ve 18 ay içinde de ülkede seçimlere gidilecek. Fakat bu aÅŸamaların her biri birbirinden zor. Zira rejim ve rejimin en büyük destekçisi Rusya, saldırılarını ‘terör’ gerekçesiyle açıklıyor ve ateÅŸkes olsa bile, bu gerekçe altında bazı bölgelere saldırılarına devam edebileceÄŸinin sinyallerini veriyor. Uluslararası belgelerde ‘tüm icra yetkisini elinde bulunduran geçiÅŸ hükümeti’ denilse de, rejim ve Rusya ‘ulusal birlik hükümeti’ ya da ‘güvenilir bir hükümet’ gibi terimler kullanıyor.  Rusya bir noktada kendisine yakın PYD gibi muhalifleri de görüşme masısına oturtmak için giriÅŸimlerde bulunacağını ÅŸimdiden ilan etti. Bu ve benzeri konular ise muhalefetin önünde aÅŸması gereken diplomatik büyük sorunlar olarak duruyor.