Suriye görüşmelerinde PYD düğümü

“Hiç gerçekçi deÄŸil.”

Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Koalisyonu’nun (SMDK) yöneticilerinin ‘Cenevre görüşmeleri planlandığı gibi 25 Ocak’ta yapılabilir mi?” sorusuna verdikleri yanıt bu.

Görüşmeleri düzenleyecek olan BM de henüz katılımcılara davetiye göndermeye başlamadı. Çünkü, muhalefet adı altında kimlerin görüşmelere davet edileceği belirlenmedi.

Rusya, Suriye içinde bulunan ve rejimle de ilişkileri devam eden bazı grupların ve onların temsilcilerinin de katılmasını istiyor. Türkiye ve SMDK ise buna karşı.

BaÅŸbakan Ahmet DavutoÄŸlu, bazı Ä°ngiliz gazetelerinin temsilcilerine yaptığı açıklamada, PYD’nin barış görüşmelerine katılamayacağını çünkü Suriye rejiminin ‘suç ortağı’ olduÄŸunu söyledi.

ABD DışiÅŸleri Bakanı John Kerry ve Rus DışiÅŸleri Bakanı Sergei Lavrov, bugün (20 Ocak) Cenevre’de bir araya gelecek ve Cenevre 3 sürecinin detaylarını ele alacak. Cenevre görüşmelerinin planlandığı gibi 25 Ocak’ta yapılıp yapılmayacağı da bu görüşmeden sonra netlik kazanacak.

Rusya PYD ile görüştü

SMDK BaÅŸkan Yardımcısı NaÄŸam Gadiri,  “Rusya muhalifler listesine yeni isimler eklemek istiyor” diye özetliyor Moskova’nın tutumunu.

Rusya’nın görüşme masasının etrafında görmek istediÄŸi grupların başında Demokratik Suriye Konseyi var.

Demokratik Suriye Konseyi’ni oluÅŸturan grupların arasında da, PKK’nın Suriye kolu PYD ve Suriye rejimi ile hâlâ iliÅŸkileri devam eden bazı örgütler bulunuyor.

Aralarında PYD lideri Salih Müslim ve Demokratik Suriye Konseyi yetkililerinden Heysam Menna’nın da bulunduÄŸu bir heyet 14 Ocak 2016’da Rusya’da DışiÅŸleri Bakan Yardımcısı Gennadly Gatilov ile görüştü. Rusya DışiÅŸleri Bakanlığı, görüşmeyle ilgili yazılı açıklama yaptı:

“DışiÅŸleri Bakan Yardımcısı Gennady Gatilov 13 ve 14 Ocak’ta aralarında Kürt Demokratik Birlik Partisi lideri Salih Müslim, Suriye Demokratik Konseyi BaÅŸkanı Heysem Menna ve Suriye Demokrasi Platformu eÅŸbaÅŸkanı Samir Aita’nın da olduÄŸu etkili Suriye muhalefet gruplarının liderleriyle bir dizi görüşme gerçekleÅŸtirmiÅŸtir. Görüşmelerde 25 Ocak’ta Cenevre’de yapılması beklenen Suriye görüşmeleri organizasyonu konuÅŸulmuÅŸtur. Taraflar, Suriye muhalefetinin geniÅŸ kapsamlı bir delegasyon oluÅŸturulması konusuna atıfta bulanan Viyana dokümanı ve 2254 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararına sıkı sıkıya baÄŸlı kalınması gerektiÄŸine odaklanmıştır. Suriye toplumunun tüm kesimlerinin çıkarlarının temsil edilebilmesi açısından, krize siyasi bir çözüm bulmak isteyen geniÅŸ çaplı muhalefet güçlerinin temsilcilerin de Suriye görüşmelerinde yer alması gerektiÄŸinin altını çizdiler.”

“Masada iki deÄŸil üç heyet mi olacak”

Oysa 8 Aralık 2015’de Riyad’da toplanan, Suriye içi ve dışı siyasal örgütlerin yanı sıra silahlı muhalefetin bazı unsurlarının da katıldığı bir toplantıda Cenevre’de muhalefeti temsil edecek heyetin isimleri belirlenmese de kompozisyonu belirlenmiÅŸti. Anadolu Ajansı’nın verdiÄŸi bir habere göre bu toplantıya PYD, Türkiye’nin itirazı nedeniyle ev sahibi Suudi Arabistan tarafından davet edilmedi.

Suudi DışiÅŸleri Bakanı Adil Cübeyir 19 Ocak’ta Fransız mevkidaşı ile yaptığı bir basın açıklamasında “Hiçbir taraf muhaliflere kendilerini müzakerelerde kimin temsil edeceÄŸi konusunda dayatmada bulunamaz” ifadesini kullandı.

Rusya’nın Cenevre’deki Suriye görüşmelerine yeni isimler ekleme eÄŸiliminde olması, kendi içinde de siyasal görüş ayrılıkları yaÅŸayan Suriye muhalefetinin önemli bir kısmını rahatsız ediyor. Muhalefete göre, PYD'nin ve rejime yakın diÄŸer grupların varlığı görüşme masasında üç ayrı heyet anlamına gelecek.

2014’de yapılan ve Suriye’de geçiÅŸ hükümeti kurulmasını hedefleyen ancak baÅŸarısızlıkla sonuçlanan Cenevre-2 görüşmelerinin en önemli kazanımlarından biri o dönemde DışiÅŸleri Bakanı olan Ahmet DavutoÄŸlu’na göre, dünyanın SMDK’yı Suriye’nin meÅŸru temsilcisi olarak kabul etmesiydi. Rusya’nın müzakere heyetini geniÅŸletme çabası, SMDK çatısı altında toplanan muhalifler için geri adım niteliÄŸinde.

BM yetkileri: Muhtemelen gecikecek   

BM sözcülerinden Farhan Hak, Cenevre-3 görüşmeleri için henüz davetiye göndermediklerini, bu sürece, muhalefetten kimlerinin katılacağına karar verilmesinden sonra başlayacaklarını duyurdu.

Reuters’in diplomatik kaynaklara dayandırarak verdiÄŸi habere göre, BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura da, BM Güvenlik Konseyi’ne hitap ettiÄŸi kapalı bir oturumda, Cenevre görüşmelerinin gecikebileceÄŸini söyledi.

Cenevre-3’ün adı bile sorunlu

Suriye muhalefeti açısından yalnızca toplantıya kimlerin katılacağı deÄŸil, toplantının adı bile sorunlu. Özel Temsilci de Mistura, Cenevre’de yapılacak olan ve Suriye’de geçiÅŸ hükümeti kurulmasını amaçlayan toplantıları ‘Suriye görüşmeleri’ (Syria talks) olarak adlandırıyor. Oysa SMDK Siyasal komite üyesi Nasr Hariri’ye göre, sürecin adı müzakereler olmalı:

“Suriye görüşmeleri kuvvetli bir ifade deÄŸil. Biz gerçek bir geçiÅŸ hükümetini nasıl kuracağımızı müzakere etmek istiyoruz. Oysa görüşmeler adı altında amaçtan uzak konular da gündeme gelebilir.”

2014 Ocak'ta yapılan Cenevre-2 görüşmelerinde de amaç geçiÅŸ hükümeti kurulmasıydı ancak rejim heyeti görüşmeleri ‘terör sorunu’ temelinde yürütmek istemiÅŸ ve sonuç alınamamıştı.

Muhalefet açısından baÅŸka bir sorun da, görüşmelerin nasıl bir atmosferde yapılacağı. Cenevre-3’de muhalefeti temsil edecek heyetin baÅŸkanlığına seçilen Riyad Hicab 11 Ocak 2016’da Fransa’yı ziyaret ederken, Suriye’de bombardıman ve kuÅŸatmalar devam ederken, Suriye rejimiyle müzakerelere oturmayacaklarını söylemiÅŸti.

Görüşmeler olursa...

Aralarında Türkiye’nin de olduÄŸu yirmiye yakın ülkenin bir araya geldiÄŸi Suriye Destek Grubu 14 Kasım 2015’de Viyana’da toplanarak, Suriye’de siyasal çözüm için takvimli bir yol haritası ortaya koymuÅŸtu.

Bu yol haritasına göre, rejim ve muhalefet 2016 Ocak ayından itibaren altı ay içinde bir geçiÅŸ hükümeti oluÅŸturulması için görüşmelere baÅŸlayacak, 18 ay içinde de Suriye’de seçimler yapılacak.

Kaynak: Al Jazeera, Anadolu Ajansı, Reuters