Ruhani: Yaptırımların kaldırılması 'İran için yeni bir sayfa'

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun İran'ın nükleer silah geliştirmesini önlemek için kendisinden istenen koşulları yerine getirdiğini tespit etmesinin ardından Batı'nın uyguladığı yaptırımlar hızla kaldırıldı.

BM, ABD ve AB'nin uyguladığı yaptırımlar İran ekonomisini sekteye uğratmıştı.

Önde gelen Batılı ülkeler yaptırımların kaldırılmasını memnuniyetle karşılarken, İsrail Tahran'ı 'nükleer silah geliştirmeye devam etmekle' suçladı.

Başbakan Binyamin Netanyahu, ''Her ihlaline uygun yanıt verilmedikçe İran, nükleer silah geliştirmeye, bölgesi istikrarsızlaştırıp terör yaymaya devam edebileceğini düşünecektir'' dedi.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Paul Ryan da, Obama yönetiminin 'dünyanın önde gelen terör destekçilerine yönelik yaptırımları' kaldırdığını söyledi.

BBC'nin Viyana'daki muhabiri Bethany Bell, anlaşmadan önce İran'ın istemesi durumunda zenginleştirdiği uranyumla nükleer silah üretimine geçiş süresinin haftalarla ifade edildiğini, ama şimdi en az bir yıl süreceğini, bunun da uluslararası gözlemcilerce tespit edilebileceğini aktarıyor.

Image copyrightAP

İran'ın hedef olduğu ve kaldırılması beklenen yaptırımlar şöyle:

• BM, ABD ve AB tarafından zaman içinde uygulanan ekonomik yaptırımlar.
• AB, ticaret, sigorta ve taşımacılık alanındaki bütün yaptırımları kaldırıyor.
• ABD, nükleer programla ilintili yaptırımları askıya alıyor, tamamen kaldırmıyor. Bu adım Ä°ran'ın küresel bankacılık sistemine geri dönüşü anlamına gelecek.
• BM, savunma ve nükleer teknoloji satışına iliÅŸkin yaptırımları kaldırıyor. Bununla birlikte bireyler ve ÅŸirketler üzerindeki yaptırımlar da kaldırıyor.
• ABD'nin Ä°ran'a yönelik nükleer programıyla ilgili olanlar dışındaki yaptırımlar, özellikle de ABD vatandaÅŸlarıyla ABD ÅŸirketlerinin Ä°ran'la ticaret yasağı sürecek.
• ABD ve AB'nin 'teröre destek verdikleri iddiasıyla' yaptırım uyguladıkları Ä°ranlılarla kararlarda geri adım atılmadı.

Yaptırım kararlarının kaldırılmasının ardından İran'ın ilk aşamada atması beklenen ekonomik adımlar ise şöyle:

• Uluslararası finans kuruluÅŸlarında dondurulmuÅŸ olan ve Ä°ran'a ait olan 100 milyar dolar civarındaki yatırım aracı ve nakit serbest bırakılacak.
• Ä°ran'ın günlük 1.1 milyon varil dolayındaki ham petrolünü ilk aÅŸamada 500 bin, sonrasında da 500 bin varil arttırması bekleniyor.
• Ä°ran'ın Airbus'tan 114 yolcu uçağı almaya hazırlandığı haberleri geliyor.

Image copyright

AP

Arak'ta nükleer faaliyetler duracak

ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada ise tarafların nükleer program anlaşmasını uygulamaya koymak için doğru yönde adımlar attığını ifade etti.

Anlaşma uyarınca Tahran, nükleer program kapsamındaki santrifüj sayısını önemli ölçüde azaltacak ve Arak kenti yakınlarındaki reaktörlerin faaliyetini tamamen durduracak.

Temmuz 2015'te varılan anlaşma uluslararası diplomasi açısından önemli bir dönüm noktası olarak yorumlanmış ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tarafından da 'tarihi' olarak nitelenmişti.

Ancak ABD'de özellikle Cumhuriyetçiler anlaşmayı yetersiz buluyor ve bu anlaşmayla İran'ın nükleer silah üretimine engel olunamayacağını savunuyor.

4 ABD'li serbest

Image copyrightReuters

Tahran'dan gelen bir başka açıklamada ise yaptırımların kaldırılacak olması karşılığında İran'da tutuklu bulunan 4 ABD vatandaşının serbest bırakıldığı belirtildi.

Serbest bırakılan isimler arasında Washington Post gazetesi muhabiri Jason Rezaian da bulunuyor.

Rezaian, geçen yıl casuslukla suçlanarak cezaevine konmuştu.

İran devlet televizyonu, serbest bırakılan diğer ABD vatandaşının ise Saeed Abedini, Amir Hekmati ve Nosratollah Khosravi olduğunu duyurdu.

Tahran, 4 tutuklu ABD vatandaşının ABD'de tutuklu bulunan 7 İran vatandaşıyla takas edileceğini söyledi.

Ayrıca Interpol'ün aralnanlar listesinde bulunan 14 İran vatandaşının da bu listeden çıkarılacağı açıklandı.