IŞİD neden saldırıları üstlenmiyor?

IŞİD bugüne kadar Türkiye’yi hedef alan çeÅŸitli biçimlerde saldırlar düzenledi. Bu saldırılar arasında mensuplarının 20 Mart 2014’de NiÄŸde’de güvenlik güçleriyle silahlı çatışmaya girmesi de var, aynı yıl Haziran ayında Musul’da Türk diplomatları rehin alması da, Suruç, Ankara ve en son Sultanahmet’te düzenlediÄŸi intihar saldırıları da. Dünyanın baÅŸka yerlerinde düzenlediÄŸi saldırıları, örneÄŸin Paris’teki saldırıları üstlenen IŞİD, Türkiye’de düzenlediÄŸi intihar saldırıları konusunda açıklama yapmadı. Bunun nedeninin ne olabileceÄŸini uzmanlara sorduk.

Ahi Evran Ãœniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü Öğretim Ãœyesi ve 21.YY Türkiye Enstitüsü OrtadoÄŸu ve Afrika Masası BaÅŸkanı Serhat Erkmen, bu soruya yanıt vermek için IŞİD’in saldırılarının kimler tarafından düzenlendiÄŸinin analiz edilmesi gerektiÄŸinin altını çizdi ve bu noktadan bakıldığında IŞİD saldırılarının genel olarak üç kategoride deÄŸerlendirildiÄŸini anlattı:

"Birinci kategori, IŞİD sempatizanı yalnız kurtların bireysel olarak düzenlediÄŸi ama eylemden hemen önce ya da sırasında IŞİD’e biat ettiÄŸini duyurduÄŸu eylemler. Bunun bir örneÄŸi ABD’de California Sen Bernardino’da  engellilere hizmet veren bir merkeze düzenlenen saldırı.

Ä°kinci tip saldırılar, IŞİD’in dünyanın çeÅŸitli yerlerinde vilayet olarak ilân ettiÄŸi yerlerde, yerel IŞİD örgütlerinin inisiyatifinde gerçekleÅŸtirdiÄŸi saldırılar, mesela Mısır ve Libya’da düzenlenen saldırılar.

Üçüncüsü de, Paris’teki gibi merkez tarafından emri verilen ve planlaması yapılan saldırılar. "

Erkmen, merkezi yapı tarafından planlandığı halde, Fransız makamları saldırıyı IŞİD’in düzenlediÄŸini söyleyinceye kadar IŞİD’in Paris saldırısını da üstlenmediÄŸini hatırlatıyor:

“Bir örgüt düzenlediÄŸi saldırıyı niye üstlenir? Siyasal propaganda yapmak ve yeni elaman devÅŸirmek için. Ama artık ağırlıklı olarak sosyal medya üzerinden yürüyen bir mekanizma var, her iki amaca da ulaÅŸmak mümkün oluyor bu sayede.”

Erkmen’e göre, IŞİD’in Türkiye’de düzenlediÄŸi intihar saldırıları da merkezi karar alma mekanizması tarafından planlanmış saldırılar. Bu da, IŞİD adı altında baÅŸka bir güç tarafından bu saldırıların düzenlenmiÅŸ olabileceÄŸi ihtimâlini azaltıyor:

“IŞİD’e elbette orta ve alt seviyede dışarıdan sızmalar vardır ama IŞİD karşı istihbaratı çok güçlü olan bir yapı. Merkezi karar alma yapısına bir sızma olduÄŸuna pek ihtimal vermem. EÄŸer varsa, durum sandığımızdan daha tehlikelidir.”

 

 

“Klasik teorilerle açıklanamaz”

Erkmen’in dikkat çektiÄŸi baÅŸka bir nokta da bu tip örgütlerin yapılarının artık deÄŸiÅŸtiÄŸi ve klasik teorilerle açıklanamayacağı. Erkmen, IŞİD ya da El Kaide gibi örgütlerin saldırıları üstlenmemek gibi genel bir tutumları da olabileceÄŸine de vurguluyor ve 11 Eylül saldırısını El Kaide’nin düzenlediÄŸine dair kimsenin şüphesi olmadığı halde, El Kaide’nin 11 Eylül saldırısını üstlenmediÄŸini de anımsatıyor:

“Bu tip örgütler her zaman yaptıkları eylemleri üstlenmiyorlar. Yeni örgütler bunlar. Eskiden örneÄŸin ETA, IRA gibi örgütler, eylemlerini üstlenir hatta eylemi gerçekleÅŸmeden önce ‘ÅŸuraya bomba koyduk, sivilleri boÅŸaltın’ derlerdi. Ama eski klasik teorilerle bu yeni örgütleri açıklamak mümkün deÄŸil.”

“Gizem unsuru”

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Ãœniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü Öğretim Ãœyesi ve Türkiye Ekonomi Politikaları AraÅŸtırma Vakfı (TEPAV) Uzmanı Nihat Ali Özcan da üstlenmediÄŸi eylemlerin IŞİD çevresinde bir ‘gizem’ yarattığını, bunun IŞİD ile ilgili tartışmalara yol açtığını ve IŞİD’in propaganda ihtiyacının böylece karşılandığını söylüyor.

Özcan’ın dikkat çektiÄŸi baÅŸka bir noktaysa IŞİD’in toplumların fay hatları üzerinden eylemler yaparak kaosa yol açmak olarak özetlenebilecek stratejisi.

IŞİD’in Türkiye’de daha önce düzenlediÄŸi intihar saldırılarının Suriye’de savaÅŸtığı PYD’nin uzantısı olarak gördüğü hedefler olduÄŸunu anımsatan Özcan, hem Ankara hem de Suruç saldırısının Türkiye’deki toplumsal kutuplaÅŸmayı derinleÅŸtirdiÄŸine dikkat çekiyor ama bununla birlikte Sultanahmet saldırısının IŞİD’in stratejisinde bir deÄŸiÅŸikliÄŸe gitmeye baÅŸladığının da iÅŸareti olabileceÄŸini söylüyor:

“Türkiye’yi ikmâl ve personel temin rotası olarak gören IŞİD, Türkiye’ye yönelik sessizlik stratejisini de deÄŸiÅŸtiriyor. Ancak burada kaos yaratma amacı için acelesi de yok. “

“Türkiye’yi topyekûn karşısına almak istemiyor”

Sakarya Ãœniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü’nden Doç. Dr. Tuncay KardaÅŸ da IŞİD’in Türkiye’yi yakın bir tarihte ‘açık cihat alanı’ ilân ettiÄŸini anımsatıyor ama o da Özcan gibi IŞİD’in Türkiye’yi topyekûn hedeflemek için acele etmediÄŸini düşünüyor. Bu da IŞİD’in Türkiye’de gerçekleÅŸtirdiÄŸi intihar eylemlerini üstlenmemesinin nedenlerinden biri:

“IŞİD’in teoloji temelli bir düşence sistematiÄŸi var. Kıyametçi görüşler üzerinden hareket ediyor. Büyük savaÅŸ olacağına inanıyorlar, bu savaÅŸ sonrasında da savaÅŸmadan Ä°stanbul’u ve sonra Mekke’yi almak istiyorlar. Ama büyük savaÅŸtan önce deÄŸil.”

KardaÅŸ’a göre, IŞİD bu teolojik neden dışında pratik nedenlerle de Türkiye’deki intihar saldırılarını üstlenmiyor çünkü Türkiye’deki sempatizanlarının büyük çaplı operasyonlara uÄŸramasından çekiniyor. Ayrıca Türkiye’yi topyekûn karşısına da almak istemiyor çünkü Türkiye’de hedeflediÄŸi gruplar arasında da bir öncelik sırası var:

“Türkiye’deki hedefleri sırayla Kürtler, sonra laikler ve en son hükümet. Böyle bir kategorizasyonu var. Ayrıca toplumların sosyal fay hatlarını da hedef alıyor. ÖrneÄŸin Avrupa’da Müslüman göçmenlerle, Avrupa’nın yerlileri arasında çatışma yaratmayı baÅŸardılar.  Türkiye’deki saldırılarında da benzer bir amaç güdüyorlar, buradaki toplumsal fay hatları harekete geçirmeye çalışıyorlar ama, aceleleri de yok.”

Kaynak: Al Jazeera