Rusya İran'ın ayağını mı kaydırıyor?

Tahran için Suriye rejiminin devamı hayati önemde. Suriye rejimi ile müttefik olmak Tahran’a Akdeniz’e kadar uzanan stratejik derinlik saÄŸlıyor. Lübnan’a kadar uzanan Åžii Hilal’inin kesintisizliÄŸi, Suriye’de rejimin kalıcılığına baÄŸlı. Ayrıca Suriye’deki etkinliÄŸi Ä°ran’a rekabet halinde olduÄŸu Arap ülkeleri karşısında avantaj saÄŸlıyor.

Akdeniz’de kalıcı olmak isteyen, dünyanın tek kutuplu olmadığını, kendisinin de küresel bir güç olduÄŸunu ispatlamak isteyen ve Batı ile olan iliÅŸkilerinde yeni tavizler koparma peÅŸindeki Moskova için de Suriye rejiminin ayakta kalması önemli.

Hem Moskova’nın, hem Tahran’ın Åžam yönetimi ile tarihsel baÄŸları da oldukça kuvvetli.

Dolayısıyla 2011 yılında iç savaÅŸ baÅŸlayıp da Suriye rejimi, muhalifler karşısında zor duruma düşünce Ä°ran, Lübnan Hizbullah’ını ve sonra da Ä°ran Devrim Muhafızlarını Suriye sahasına sürme konusunda tereddüt yaÅŸamadı. Rejim zorlandıkça da Ä°ran destekli Afganistan’dan, FildiÅŸi Sahillerine kadar bir çok Åžii örgüt Suriye İç Savaşı’na müdahil oldu.

Bütün bu güçler, rejimin gerilemesini 2015 yılına kadar kısmen durdurmayı saÄŸlasa da, kritik önemdeki yerler kaybedilmeye baÅŸlayınca, zaten Suriye’ye müdahale konusunda hevesli olan Rusya devreye girdi.

Rusya ve İran tarihsel olarak birbirlerinin topraklarına göz dikecek kadar rakip olsalar da ve birbirlerine ideolojik olarak güvenmeseler de Suriye nedeniyle yakınlaşmış oldular.

Gelinen noktada Suriye rejimine hava desteğini Rusya verirken, İran yanlısı Şii örgütler de kara gücü olarak rejimi yaşatmaya çalışıyor.

Ancak bu Tahran ve Moskova’nın Suriye sahasında nasıl davranılması gerektiÄŸi konusunda hem fikir oldukları anlamına gelmiyor.

Rusya’nın Suriye’deki savaÅŸa bakışı Ä°ran ile örtüşmüyor

Rusya Suriye’deki askeri mücadeleyi hem milislerin elinden çıkartarak daha düzenli hale getirmeyi istiyor, hem de Suriye Ordusu’nun asıl aktör olmasını istiyor. Suriye Ordusu’nun önemli bir kısmı Rusya tarafından eÄŸitilmiÅŸ, Arap milliyetçiliÄŸi ideolojisini benimsemiÅŸ ve Ä°ran’ın komutası altında olmaktan da memnun olmayan bir güç. 

Rusya, Suriye rejiminden şebihaları da kontrol altına almasını istedi. Suriye ayaklanmasının başında göstericileri öldüren bu milis güçler, zamanla gruplar halinde bazı bölgelerde egemen olup, buraları keyfi bir biçimde yönetmeye başladı. Rusya, bu güçlerin de Suriye Ordusu emrine verilmesini istiyor.

Ayrıca, Suriye rejiminin kalıcılığı kadar, kendisinin askeri anlamda Suriye’ye yerleÅŸmesini önemseyen Rusya, Suriye muhaliflerine yakın sitelerde yer alan bilgilere göre daha önce Ä°ran Devrim Muhafızları ve Hizbullah tarafından kullanılan Humus yakınlarındaki el Åžayrat üssünden bu güçleri çıkartarak kendi güçlerini yerleÅŸtirdi. 

Askeri müdahaleyi düzenli hale getirmek isteyen Rusya, Lübnan Hizbullah’ı güçlerinin de Suriye’den çekilmesinden yana.

Rusya Ä°srail’i de memnun etmek istiyor

Rusya bunu yalnızca askeri mücadeleye bir düzen getirmek için deÄŸil, ikili iliÅŸkilerinin çok iyi olduÄŸu Ä°srail’i memnun etmek için de yapıyor. Suriye üzerinden küresel güç olduÄŸunu kanıtlama peÅŸindeki Moskova, yalnızca Tahran’ın müttefikliÄŸini deÄŸil, baÅŸka ülkelerin desteklerini de kazanma peÅŸinde.

Wall Street Journal’da 19 Kasım’da çıkan bir habere göre, Rusya, Suriye’ye askeri müdahale baÅŸlatır baÅŸlatmaz Moskova’ya giden Ä°srail BaÅŸbakanı Bünyamin Netanyahu, Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin’den, Hizbullah’ın Suriye’deki faaliyetlerini kısıtlama sözü aldı. Ä°ki lider Suriye hava sahasında uçuÅŸ yapan ülkelerinin askeri anlamda karşı karşıya kalmaması ve birbirlerini yanlışlıkla hedef almaması için bir anlaÅŸma da yaptı.

Netanyahu, Kasım ayında Washington’u ziyaret ederken Rusya’nın, Ä°srail’in Suriye’deki çıkarları konusunda büyük oranda hem fikir olduklarını söylemiÅŸti.