Cihad çağrısına İranlı Müslümanlar da koşmuştu

Osmanlı arÅŸivleirnde ortaya çıkan bir belgeye göre Cihad Fetvasına Ä°ranlı Müslümnalr da uyarak cepkheye koÅŸtu.  Birinci Dünya Savaşı’nda Müslümanları Batı emperyalizmi karşısında Ä°slam topraklarının bağımsızlığı için savaÅŸmaya çağıran Cihad-ı ekber ilan edilmiÅŸti. Cihad çaÄŸrısı Ä°ran’daki gerek Sünni Kürtlerde gerekse Azeri ve Farisi Åžiilerde karşılık bulmuÅŸ, binlerce Müslüman cihada koÅŸmuÅŸtu.

Osmanlı arÅŸivlerinde yer alan belgelere göre cihat fetvası önce Ä°ran'ın Kürdistan Eyaleti'nin yönetim merkezi olan Senendec’de okundu. Giden Osmanlı vaizlerinin minberlerden cihat fetvasını okuması üzerine Ä°ran Kürtleri ÅŸehbenderliÄŸin önünde toplanarak önce Ä°slam’ın zaferi için dua etti ve ardından silah altına girdiler. Yüzlerce süvari ve piyade cihat için Sakız’a gitti. Meraga’dan bin 500 kiÅŸi cihada koÅŸtu ve her geçen gün bunlara yenileri katıldı. 1915 yılı Ocak ayında bölgeden 15 bin kiÅŸinin cihada katılmak üzere hazırlandığı tahmin ediliyor.

Åžeyh Abdülkadir Geylani’nin Hindistan ve Afganistan’da mensubunun çok olduÄŸundan hareketle bu tarikatın Nakibü’l-eÅŸrafından bütün Kadirileri cihada davet eden fetva alınarak, Ä°ranlıların bu bölgelerde savaÅŸmalarını saÄŸlamak amacıyla, Tahran elçiliÄŸine gönderildi. Ayrıca Åžii müçtehitlerden fetva alınarak Ä°ran Åžahına gönderildi ve Åžiilerle Caferilerin Cihad-ı Ekbere katılması saÄŸlandı. Fetvalar karşılık buldu ve Ä°ran’ın batısındaki KirmanÅŸah ÅŸehrinde ve Süleymaniye’de cihada katılmak isteyen aÅŸiretlere silah ve cephane gönderildi.

DiÄŸer taraftan Ä°ran hükümeti Mazendaran’daki Ä°ranlı müçtehitlerin verdiÄŸi fetvaların aslı olmadığını iddia ederek bu fetvaların etkisini azaltmaya çalışmışsa da buna karşı Seyyid Mehmed Kazım Yezidi, Hacı Ä°smail Sadr Ä°sfahani ile AÄŸa Mirza Mehmed Åžirazi’nin el yazılarıyla yazılı mühürlü fetvaları Tahran’a gönderilerek Sünni ve Åžii Müslümanların cihada katılmaları saÄŸlandı.

Kaynak: Osmanlı ArÅŸivi belgeleri: DH.EUM.2Åžb 3/43, DH.EUM.7.Åžb 2/45,  DH.EUM.7Åžb 2/62, DH.EUM.7.Åžb 2/54, DH.EUM.7.Åžb 2/63