Filistin İntifada'sının bu gün 28. yıl dönümü

Ä°srail'in Filistinlilere yönelik baskılarının her geçen gün artması üzerine tarihe 'Birinci Ä°ntifada' olarak geçen olaylar 1987 yılının 9 Aralık günü baÅŸlamıştı.  Ä°lk intifada Oslo AnlaÅŸması'na kadar devam etmiÅŸti.

Ä°lk ayaklanma Gazze'deki Cebaliye kampında baÅŸladı. Burada Ä°srail iÅŸgal ordusuna ait bir aracın dört Filistinli’ye çarpıp ölümlerine sebep olması ayaklanmayı ateÅŸleyen en önemli olay oldu. Kamptaki Filistinliler aracın dört Filistinliye kasıtlı çarptığı gerekçesiyle ayaklandı. Burada baÅŸlayan olaylar kısa sürede Gazze’de, Batı Åžeria’da ve DoÄŸu Kudüs’te yayıldı.

GENEL GREV VE EYLEMLER

Ayaklanma kapsamında Filistinliler, genel greve gitti, Gazze ve Batı Åžeria’daki Ä°srailli kurumları boykot etti, iÅŸgal ordusunun emirlerine karşı sivil itaatsizlik eylemler, gerçekleÅŸtirdi, Ä°srail yerleÅŸkelerinde çalışmayı reddetti, ürünlerini satın almadı ve vergi ödemedi. Halk ayrıca Filistinli araçları Ä°srail ehliyetleriyle kullanmayı reddetti, duvarlara grafitiler yaptı, barikatlar kurdu.

İntifadayı tetikleyen sebep Cebaliye'de dört Filistinlinin ölmesi olsa da süreç çok önceden başlamıştı. 4 Aralık 1986 tarihinde, Birzeit Üniversitesi kampüsü içinde iki Gazzeli öğrencinin İsrailli askerler tarafından vurulması, cezalar, tutuklamalar, alıkoymalar ve eli kelepçeli Filistinli gençlerin sistematik bir şekilde dövülmeleri, eski mahkumların ve aktivistlerin Gazze şehri dışında dönüştürülmüş askeri kamplardaki hücrelerde tutulmaları İntifada'nın belli sebepleri arasında sayılabilir.

İŞGAL GÜÇLERİNİN SERT MÜDAHALESİ

Ä°ÅŸgal güçlerinin Ä°ntifada'ya müdahalesi sert oldu. “Save the Children” raporuna göre ilk iki yıl boyunca, 18 yaÅŸ altı bütün Filistinlilerin yüzde 7'si ateÅŸlenen silahlardan, dayaklardan veya göz yaÅŸartıcı gazdan dolayı yaralandı. Altı yıl süren intifadada, Ä°srail güçleri 1000'den fazla Filistinliyi öldürdü ve 120 binden fazlasını tutukladı. Binlerce Filistinli ise yaralandı.

Ä°ntifadanın ilk yılında Ramazan ayı boyunca, Gazze’deki birçok kampta sokaÄŸa çıkma yasağı uygulanarak halkın gıda almaları engellendi. Ayrıca bazı kamplara göz yaÅŸartıcı bomba atıldı. Ä°ntifadanın ilk yılında bu tür bombalamalardan dolayı 16 kiÅŸi öldü.

ULUSLARARASI TEPKÄ°LER

Filistinli can kayıpları uluslararası kınamalar getirdi. Güvenlik Konseyi 607 ve 608 nolu çözüm önerilerinde, Ä°srail’in sürgünleri durdurmasını istedi. Kasım 1988’de, BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulundaki ülkelerin çoÄŸu, Ä°srail’i, intifadaya karşı aldığı tutumdan dolayı kınadı.

14 Ekim 1990’da, Ä°srail açıkça Güvenlik Konseyi Çözüm Önerisi 672’ye uymayacağını deklare etti ve Ä°srail insan hakları ihlallerini araÅŸtıracak olan Genel Sekreterlik delegasyonunu kabul etmeyi reddetti. Bir sonraki çözüm önerisi (673 nolu) küçük bir etki yaptı ama Ä°srail BM araÅŸtırmasını engellemeyi sürdürdü. BM'deki çözüm yollarına karşı oy kullanan Ä°srail'in en büyük destekçisi ise ABD oldu.

OSLO GÖRÜŞMESİ

İntifada Oslo Görüşmelerine kadar devam etti. Oslo, İsrail ile Filistin temsilcilerinin üst düzeyde ilk yüz yüze anlaşma çabası olarak tarihe geçti.

AnlaÅŸma, Norveç'in baÅŸkenti Oslo'da 20 AÄŸustos 1993 tarihinde sonuçlandı. Daha sonra resmen Filistin KurtuluÅŸ Örgütü (FKÖ) BaÅŸkanı Yaser Arafat, Ä°srail BaÅŸbakanı Ä°zak Rabin tarafından törenle 13 Eylül 1993 tarihinde Washington’da halka açık bir törenle imzalandı.

Ä°ntifada sürecinde Arafat politik programlarını ılımlılaÅŸtırdı. Kasım 1988’de ise Arafat, Filistin Milli Konseyi’nde Ä°srail’in meÅŸruiyetini tanıma kararı için çoÄŸunluÄŸun oyunu aldı. 1947’den beri bütün BirleÅŸmiÅŸ Milletler çözüm önergelerini tanıdı ve iki devlet çözümünü desteklediÄŸini belirtti.

Oslo AnlaÅŸması, Arafat ve Rabin’in 1994’te Nobel barış Ödülü almasını saÄŸlamıştı.