"Kremlin'i çıldırtan düşük petrol fiyatları"

Petrol fiyatlarının düşüşe geçmesiyle Rusya’nın son askeri ve ekonomik hamleleri arasında bir baÄŸ olduÄŸunda , Rusya üzerine çalışan çoÄŸu uzman hemfikir. Türkiye’nin hava sahasını ihlâl eden Rus uçağını düşürmesiyle baÅŸlayan kriz, Rusya’nın Türkiye'ye çeÅŸitli alanlarda yaptırım tehditleriyle sürüyor.  

Rusya ekonomisini ayakta tutan en önemli kalemlerden biri petrol ve doÄŸal gaz satışları. Bu iki kalem Rusya ihracatının yüzde 60'ından fazlasını oluÅŸturuyor. 2012 yılında petrol ve doÄŸal gaz satışlarından 520 milyar dolarlık gelir, varil başına petrol fiyatının  45 dolar civarında seyrettiÄŸi son dönemde 230 milyar dolara kadar düştü.

Al Jazeera’ye konuÅŸan Stratejik AraÅŸtırmalar Enstitüsü’nden Prof. Dr. YaÅŸar Onay, Rusya’nın petrol hassasiyetini şöyle anlatıyor: 

"Rusya’ya baktığımız zaman, parçalanma sonrasında bile bölgenin en önemli güçlerinden bir tanesi. Bu gücü iki ÅŸeye dayanıyor. Bunlardan bir tanesi sahip olduÄŸu doÄŸal kaynaklar; yani doÄŸalgazı ve petrolü. DiÄŸeri ise silah satışı. Bu ikisi ÅŸu anda Rusya’nın ekonomisini ayakta tutan en önemli güçler. Onun dışında baÅŸka hiçbir ÅŸeyi yok. Dolayısıyla petrol fiyatlarının sürekli olarak düşürülmesini Rusya kendisine yönelik bir saldırı olarak algılıyor."

"Putin kendini ekonomik tehditle karşı karşıya görüyor"

Prof. Onay’a göre Putin’in petrol fiyatlarının sürekli düşürülmesini ülkesi için nasıl bir “tehdit” olarak gördüğünü şöyle anlattı:

"Batı’nın özellikle bu petrol fiyatlarını düşürmekteki maksadı da benim kiÅŸisel görüşüm; Putin’in içerideki saygınlığını yok etmek ve Putin’i Rus halkıyla karşı karşıya getirmek. Çünkü Putin’in iç tehdit olmadan yıkılması mümkün deÄŸil. Böyle durumlarda, yani ülke içinde kendi güvenliÄŸini, saygınlığını ya da gücünü tehdit altında gören her politik lider, bir düşman yaratma eÄŸilimine girer. Bu da dış politikada saldırgan bir ÅŸekilde kendini gösterir. Dolayısıyla Rusya, ÅŸu anda özellikle petrol fiyatlarının sürekli olarak aÅŸağı çekilmesiyle kendisini çok ciddi bir ekonomik tehditle karşı karşıya görüyor. Gerçi bu ne kadar çekilirse çekilsin, Rusya ekonomisinin hemen çökeceÄŸini düşünmek doÄŸru olmaz. Çünkü neticede Çin, özellikle bu konuda Rusya’ya destek verdiÄŸini söyledi ama petrolün fiyatının aÅŸağı çekilmesi de Çin’in iÅŸine gelir. Ulusal ve uluslararası iliÅŸkilerde de devletler çıkarları doÄŸrultusunda hareket ederler. Çin de ne kadar destek olabilir, bu soru iÅŸareti."

"Dış tehdit yaratma politikası"

YaÅŸar Onay, Putin’in kendi kamuoyu karşısında bir “dış tehdit” yaratma çabası içinde olduÄŸunu, bunun da ekonomik açmazlarından kaynaklandığını söyledi:

"Rusya da ÅŸu anda kendini sıkışmış hissediyor. Bu uçağın düşürülmesi sonrası Putin’in izlemiÅŸ olduÄŸu, özellikle Ä°klim Zirvesi’nde Türkiye’nin her türlü uzlaÅŸmacı tavrına karşı irrasyonel bir devlet adamı politikası izlemesi; Türkiye’ye sürekli olarak ekonomik, siyasi ve askeri tehditlerde bulunması ve ambargolar uygulaması, adeta bu S-400’leri yerleÅŸtirerek Suriye hava sahasını tamamiyle kapatması, Suriye’de yeni yeni üsler açıp, yeni yeni silah sistemlerini Suriye’ye yığması baÅŸka bir anlama gelmiyor. Putin’in izlemiÅŸ olduÄŸu irrasyonel politikaları baÅŸka hiçbir ÅŸekilde açıklayamazsınız. UzlaÅŸmaya yanaÅŸmıyor ve sürekli olarak krizi tırmandırma eÄŸiliminde."

Al Jazeera’ye konuÅŸan Ä°stanbul Aydın Ãœniversitesi Mütevelli Heyet BaÅŸkan Danışmanı Prof. Dr. Hasan Saygın da Rus ekonomisinin “kırılganlığına' dikkat çekiyor ve Batı'nın bu kırılganlığı Rus yönetimine karşı bir koz olarak kullandığını anlatıyor. 

"Petrol varilinin 70 dolar olması Rusya için ışığın görülmesi demek"

Saygın, Rusya’nın petrol fiyatlarını yükseltme çabasıyla ilgili bazı spekülasyonlardan da bahsetti:

"Petrol varil fiyatları uzun süredir düşükken, arz-talep dengesini arz lehine bozarak, petrol varil fiyatının artmasına sebep olabilecek hamleyi, yani üretim kısıtlaması hamlesini neden OPEC, daha doğrusu Suudi Arabistan yapmaz? Bu sorunun cevabı, biraz spekülatif olsa da, Rusya ile ilgili olabilir mi? Bence olabilir ve de bu olabilirlik pek de spekülatif değildir. Tabii ki petrolün varil başına olan bu fiyat düşüklüğünün, dünya ekonomisindeki durgunluğun getirdiği üretimin düşmesinin sonucu olan talep düşüklüğü olarak da bir açıklaması olabilir. Bu bir şekilde doğru ise bununla mücadele etmenin bir yolu da arz-talep dengesini ayarlamak değil midir? Petrol varil fiyatları ile bu krizleri üst üste çizerseniz ilginç bir şekilde örtüştüğünü görebilirsiniz. Burada değişik kaynakların da işaret ettiği gibi petrol varil fiyatları 30 dolar civarı olduğunda Rusya ekonomisin sert bir fren yapması beklenmektedir."

"Şimdi belki birazdan bu da 'spekülasyon değildir' diyebileceğimiz bir spekülasyon ileri sürelim: Rusya sahip olduğu neredeyse tek kalem ihracata dayalı kırılgan ekonomisindeki bu kırılganlığı nasıl bertaraf eder? Yeni ve hacimli ihracat kalemlerini bugünden yarına üretebilecek ekonomik alt yapıya da sahip olmadığı düşünülecek olursa, yapabileceği şey petrolün varilinin fiyatının yükselmesini sağlamaktır; Örneğin petrol varilinin 70 dolar olması Rusya için ışığın görülmesi demek."

Kaynak: Al Jazeera