Zeki insanlar neden aptalca hatalar yapar?

En zeki insanlar ve güçlü liderler de bazen baÅŸkalarının yapmayacağı hataları yapabiliyor. Ä°ÅŸ ve kariyer ortamında paylaşımlara yer veren sosyal site LinkedIn’de etkili meslek sahipleri bu konuda ÅŸunları söylüyor:

Travis Bradberry, TalentSmart başkanı

“Zeki olmak iyi bir ÅŸey. Zeki insanlar daha fazla para kazanıyor, daha zengin oluyor ve hatta daha uzun yaşıyor” diyor duygusal zeka danışmanlığı yapan bir ÅŸirketin baÅŸkanı olan Bradberry. “Fakat bunun bir de diÄŸer yüzü var. Zeki insanlar, özellikle saÄŸduyu gerektiren durumlarda aptalca hatalar yapmalarıyla ünlü.”

Bilim insanları bunun nedenlerine dair açıklama yapabilir. Bradberry zeki insanların özgüvenle cevap verme eÄŸiliminde olduÄŸunu söylüyor. AraÅŸtırmalar “rasyonel düşünme ile zekanın neden el ele gitmeyebileceÄŸini” gösteriyor.

İki üniversitede yürütülen çalışmalar, zeki insanların problem çözerken daha fazla hata yapmaları nedeniyle düşünmeden yanlış cevap vermeleri ihtimalinin daha yüksek olduğunu gösteriyor.

Bradberry bunu şöyle açıklıyor: “Zeki insanlar mantıklarını kullanırken kör noktaları yüzünden aptalca hatalara daha açık oluyor. Bu insanlar muhakeme yetenekleri konusunda kendilerine fazla güvendikleri için bu kör noktalara sahipler. Yani hep haklı çıkmaya ve hızlı çözümlere öyle alışmış oluyorlar ki düşünmeden yanlış cevap verdiklerinin farkında bile olmuyorlar.”

Bradberry buna yol açan nedenleri ise şöyle sıralıyor:

“Zeki insanlar kendilerine fazla güveniyor. Ömür boyunca övgü almış olan bu insanlarda kendi zeka ve yeteneklerine sarsılmaz bir güven oluÅŸuyor. Ne zaman yardıma ihtiyaçları olduÄŸunu anlamıyorlar, anladıklarında ise baÅŸka kimsenin bu yardımı verebileceÄŸini sanmıyorlar.

“Her zaman doÄŸru olduklarını düşünüyorlar. Herkes açısından yanlış olduÄŸunu kabul etmesi zordur. Zeki insanlar içinse daha da zor. Hep haklı olmaya öyle alışıyorlar ki bu kimliklerinin bir parçası haline geliyor. Bu insanlar yanlış çıkmayı kiÅŸisel bir saldırı, doÄŸru çıkmayı ise bir gereklilik olarak görüyor.

“Kendileriyle ilgili yorum yapılmasından hoÅŸlanmıyorlar. Bu insanlar baÅŸkalarının fikrine fazla deÄŸer vermez. Bu onların iÅŸe yarar yorumda bulunacaklarına inanmadıklarını gösterir. Bu ise performanslarını geliÅŸtirmelerini engellediÄŸi gibi hem mesleki hem de kiÅŸisel olarak kötü iliÅŸkilere yol açabilir.

“Ä°nsanları fazla zorluyorlar. Zeki kiÅŸiler aşırı baÅŸarı gösteren bir kiÅŸilik geliÅŸtiriyorlar, çünkü her ÅŸeyi kolay elde ediyorlar. BaÅŸkalarının aynı ÅŸeyleri baÅŸarmak için ne kadar uÄŸraÅŸması gerektiÄŸini anlamadıkları için insanları fazla zorluyorlar. Bunlar çıtayı yüksek tutuyor ve insanların sonuç alması biraz uzun sürdüğünde ya da istenen sonucu elde edemediklerinde onların yeterince çaba göstermediÄŸini düşünüp daha da zorluyorlar.”

Yoshiharu Ueki, Japon Hava Yolları başkanı

“Bütün personeliniz sadece emir alıyor ve kendi başına düşünemiyorsa uzun vadede nasıl baÅŸarılı olunabilir ki?” diye soruyor Ueki. Bunun birçok zeki liderin yaptığı hatalardan biri olduÄŸunu belirten Ueki, nedenini ise kısmen hep kendilerini haklı görmelerine baÄŸlıyor.

“Bir taşı her zaman parlatabilirsiniz, ama bir kez onu öğütürseniz ÅŸeklini yitirecektir. Personelinizden hep sizin dediklerinizi yapmalarını istiyorsanız, uyum olsun diye herkes sadece emir almaya alışmışsa hiçbir zaman sorumluluk almak istemeyeceklerdir. O zaman mevcut kuÅŸak ortadan kalkınca zor kararları kim alacak?

Bu durumda olduÄŸunuzu hissediyorsanız, Ueki’ye göre yapmanız gereken ÅŸu:

“Yeni personeli de karar alma sürecine katın. Onlara bu tür fırsatlar verdikten sonra çok bilen ama fazla karar almayan insanları terfi etmekten kaçının. GeleceÄŸin yöneticileri kendi alanlarında uzman olmayabilir. Personelinizin sadece yaÅŸ ve deneyim bakımından deÄŸil, düşünce tarzı bakamından da çeÅŸitlilik göstermesini saÄŸlayarak ÅŸirketinizin sorunları birçok açıdan inceleme becerisini geliÅŸtirebilirsiniz.”