Baykal'dan Zana açıklaması

1 Ekim 2011…

Meclis Genel Kurul’u…

1991 yılındaki olaylı yemin töreni ve 1994’te polis araçlarıyla Meclis’ten çıkarılıp gözaltına alınmasının ardından Leyla Zana ilk defa yeniden milletvekili olarak Genel Kurul’da. Gözler, akıllardaki “yemin töreninde sıra dışı bir çıkış yapacak mı?” sorusuyla Zana’nın üzerinde. Meclis BaÅŸkanlığını Cemil Çiçek yapıyor. Diyarbakır milletvekillerine sıra gelince Leyla Zana kürsüye çıktı ve…

Bir dil sürçmesi gibi anlaşılan ufak bir deÄŸiÅŸiklikle Zana yeminini tamamladı. Oysa bu dil sürçmesi gibi anlaşılan deÄŸiÅŸiklik anlamlı bir deÄŸiÅŸiklikti. Zana yeminini “Büyük Türk milleti” deÄŸil “Büyük Türkiye milleti” önünde etti. Meclis BaÅŸkanı Cemil Çicek itiraz etmedi, yeminini tekrarlamasını istemedi ve durum bir krize dönüşmedi. Daha sonra gazetecilerin sorularını yanıtlayan Leyla Zana, bunu “bilinçaltının dışa vurumu” olarak tanımladı.

Bir kez daha “Türkiye milleti”

Bu defa takvimler 23 Haziran 2015’i gösteriyor.  

Meclis Genel Kurulu’nun  7 Haziran seçimlerinin ardından milletvekili yemin töreni için ilk toplantısı… Meclis BaÅŸkanlığı’nı en yaÅŸlı üye sıfatıyla, CHP’nin Meclis BaÅŸkan adayı olması beklenen Antalya milletvekili Deniz Baykal yapıyor. Yemin töreninin ilk saatlerinde kürsüye çıkan isim HDP’nin AÄŸrı milletvekili Leyla Zana.

Zana’nın yine aynı noktada “dili sürçtü” ve yine yeminini “Büyük Türkiye milleti” önünde etti. Bu defa da sorun yaÅŸanmadı. Zana’nın yemini o gün tutanaklara özel bir vurguyla da yansımadı. Tüm milletvekillerinin olduÄŸu gibi onun da sadece isminin okunduÄŸu tutanaklarda yer aldı. Meclis BaÅŸkanvekili Deniz Baykal, bu dil sürçmesi ile ilgili bir itirazda bulunmadı, Zana’yı yeminini tekrarlamaya çağırmadı, sorun yaÅŸanmadı. Gazeteciler de bu defa Leyla Zana’ya yemin metnindeki deÄŸiÅŸikliÄŸi sormadı.

Üçüncü “Türkiye milleti”

17-11-2015

Milletvekilleri 1 Kasım seçimlerinin ardından and içmek için Genel Kurul’da. Gündemde milletvekili yemininin bir krize dönebileceÄŸine dair bir tartışma yok. Meclis BaÅŸkanlığı koltuÄŸunda yine en yaÅŸlı üye sıfatıyla CHP Antalya milletvekili Deniz Baykal oturuyor. Zana yemin etmek için kürsüye çıkıyor…

Yeminin başında CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’a dönen Zana önce O’na Kürtçe bir mesaj verdi. “Onurlu ve kalıcı bir barış umuduyla” dedi ve yemin metnini okumaya baÅŸladı. Bu Kürtçe baÅŸlangıç yemin metninin dikkatle dinlenmesini de beraberinde getirdi. Yeminin sonunda daha önce iki defa yaptığı gibi ama bu defa biraz daha net bir vurguyla “Büyük Türkiye milleti önünde namusum ve ÅŸerefim üzerine and içerim” dedi.

Meclis BaÅŸkanvekili Deniz Baykal bu defa müdahale etti, ve bu müdahaleyle Zana’nın yemini tam metin olarak ilk defa tutanaklara da yansıdı.

Tutanaklardan

“BaÅŸkan: Sayın Zana, Sayın Zana…

(AÄŸrı milletvekili Leyla Zana’nın Genel Kurul salonunu terk etmesi)

Başkan: Yemin metni aynen okunmamıştır.

Pervin Buldan(Ä°stanbul): “Türk” yerine “Türkiye” dedi sayın BaÅŸkan. Yani geçerli sayılabilir.

Başkan: Yemin metni aynen okunmuş sayılamaz. (AK Parti ve MHP sıralarından alkışlar)

Baykal  bu sözlerin ardından Zana’yı yeminini tekrarlaması için yeniden kürsüye çağırdı ama Zana çoktan Genel Kurul salonundan ayrılmıştı.

Bu defa neden tepki gösterdi?

Peki Haziran ayındaki yemin töreninde Zana’nın “Türkiye milleti” ifadesi kullandıktan sonra yeminin tekrarlanmasını istemeyen Deniz Baykal, bu defa neden yemin tekrarı istedi. Al Jazeera bu soruya yanıt alabilmek için Deniz Baykal’ı aradı, sekreterine soruyu iletti. Sekreteri, Baykal'a bu notu ileteceÄŸini söyledi. Ancak saatler geçmesine raÄŸmen bir dönüş olmadı. .

Baykal bu soruya deÄŸil ama neden itiraz ettiÄŸine iliÅŸkin soruyla ilgili yanıtını ise 19 Kasım günü Milliyet Gazetesi Ankara temsilcisi Serpil Çevikcan’a verdi, “Benim Türkiye milleti lafıyla bir kavgam, sıkıntım yok. Ortadaki yemin bu. Bu yemini deÄŸiÅŸtirmek isteyene de hiçbir itirazım yok. Türkiye milleti lafının söylenmesine de hiçbir itirazım yok. Ama 549 kiÅŸi böyle okuyup gereÄŸini ifa etmiÅŸken, bir kiÅŸinin ‘Ben bunları kabul etmiyorum’ demesini haklı karşıladığınız zaman olay bambaÅŸka bir yere gider.” dedi.

Åžimdi ne olacak?

Leyla Zana’nın milletvekili yemininin geçersiz sayılması ile birlikte yemin metninin kendisine iliÅŸkin tartışmanın yanında Zana’nın durumunun ne olacağına iliÅŸkin de bir tartışma baÅŸladı. Milletvekili yemini ile ilgili düzenlemelerin yer aldığı iki düzenleme var. Biri Anayasa. Anayasa’nın 81’inci maddesi şöyle diyor; “Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, göreve baÅŸlarken aÅŸağıdaki ÅŸekilde andiçerler”. Ardından da tırnak içinde yemin metni yer alıyor.

Meclis içtüzüğünde ise milletvekili yemini ile ilgili atıf şu şekilde yer alıyor:

İlk toplantı ve andiçme

MADDE 3– Milletvekili genel seçimi kesin sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu kanallarında ilânını takip eden beÅŸinci gün saat 15.00’te Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu çaÄŸrısız olarak toplanır. Bu birleÅŸimde, önce milletvekillerinin andiçme töreni yapılır.

Andiçme töreninde bulunmayan milletvekilleri, katıldıkları ilk birleşimin başında andiçerler.

Andiçme, her milletvekilinin, Anayasadaki metni kürsüden yüksek sesle okuması suretiyle olur.

Ara seçimde milletvekili seçilenler, katıldıkları ilk birleşimin başında andiçerler.

Milletvekilleri, seçim çevresi, soyadı ve adlarının alfabe sırasına göre andiçerler.

Anayasa’da ve içtüzükte milletvekilinin metinde yer alan ÅŸekilde yemin etmemesi durumunda ne olacağını net olarak tanımlayan bir düzenleme yok, ancak milletvekilinin göreve baÅŸlaması için yemin etmesi ÅŸartı var. Yemin geçersiz sayılınca milletvekili de göreve baÅŸlayamıyor. Bundan sonra ne olacağı ise tartışma konusu. MilletvekilliÄŸinin düşmesi ile ilgili düzenleme Anayasa’da şöyle tarif ediliyor:

“Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beÅŸ birleÅŸim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliÄŸinin düşmesine, durumun Meclis BaÅŸkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çoÄŸunluÄŸunun oyuyla karar verilebilir.”

Maddeler yoruma açık. Leyla Zana’nın durumu ile ilgili Meclis’te de hukuki olarak net bir karar verilebilmiÅŸ deÄŸil. Tek bilinen tüm ikna çabalarına raÄŸmen Leyla Zana’nın yeminini tekrarlamama konusunda kararlı olduÄŸu.

Kaynak: Al Jazeera