Türkiye tarihindeki büyük depremler

1939 Erzincan Depremi

Anadolu topraklarında yaÅŸanan depremler arasında, 1939’daki Erzincan felaketinin özel bir yeri vardır. O yıl, 26 Aralık’ı 27 Aralık’a baÄŸlayan gece yerle bir olan Erzincan’da, ölü sayısı 33 bine ulaÅŸtı. Richter ölçeÄŸine göre 8 ÅŸiddetindeki deprem, gece saat 2:00’de, Erzincan’ı 52 saniye boyunca salladı. '20. yüzyılın depremleri' sıralamasında 15. olan 1939 depremi, halk arasında 'Büyük Erzincan Depremi' olarak anıldı.

Erzincan’ı tümüyle haritadan silen deprem, Amasya, Tokat, Sivas, KırÅŸehir, Ankara, Çankırı, Kayseri, Samsun, Ordu illerinde ve çevresinde de etkili oldu, toplam 116 bin 720 bina yıkıldı. Erzincan depremi basına, "Erzincan Zelzelesi Bütün Tahmin Hudutlarını AÅŸan Bir Felaket Oldu", "Feci Bilanço" gibi baÅŸlıklarla yansıdı.

Deprem sırasında, kentin demiryolu köprüsü de yıkılmış, telgraf hatları kopmuÅŸ, Erzincan’ın çevreyle bütün iliÅŸkisi tamamen kesilmiÅŸti. Bu yüzden deprem haberi saatler sonra öğrenilebildi. Yardım ekipleri, yıkılan köprülerin onarılmasından sonra, ancak 28 Aralık günü kente girebildi.

1944 Bolu Gerede Depremi

1 Åžubat 1944’te Bolu ve çevresinde, Richter ölçeÄŸine göre 7,4 ÅŸiddetinde olan deprem sonucunda toplam 3 bin 959 kiÅŸi öldü, bin 182 kiÅŸi yaralandı ve 9 bin 422 bina yıkıldı.

Depremde Bolu’da en ağır yıkıma uÄŸrayan yer, kentin ova bölgesinin güney kesimi oldu. Deprem sırasında, kentin dört kilometre güneyinde, Ilıca yolu üzerinde yolu kesen bir çatlak oluÅŸtu. Tepenin kuzeyinde uzanan ova bölgesi ile kentin yamaç ve tepe bölgeleri depremden daha az zarar gördü.

1983 Erzurum Depremi

1983 Erzurum Depremi, 30 Ekim 1983 tarihinde, Erzurum ve çevresinde büyük hasara ve önemli ölçüde can kaybına neden oldu. Büyüklüğü 6,9 olan bu depremde bin 155 kişi ölmüş, 537 kişi yaralanmış, 3 bin 241 konut ağır, 3 bin konut orta ve 4 bin konut hafif hasar görmüş, 30 bini aşkın hayvan telef olmuştu.

Makrosismik hasar değerlendirmelerine göre depremin dış merkezi, Murat Dağı Kırklareli Köyü çevresi olarak belirlendi. Horasan-Narman ilçeleri arasındaki alanı kapsayan deprem bölgesi, çoğunlukla genç kırıklarla belirlenen alüvyon düzlükleriyle parçalanmış, yüksekliği bin 750 ila 2 bin 500 metre arasında değişen engebeli bir topografyaya sahiptir. Genellikle ayrışmış olan volkanik kayaçlar ile zayıf tutturulmuş ya da hiç tutturulmamış kırıntılar, bölgede canlı yer kaymalarına elverişli zemini oluşturdu.

Bölgede depreme bağlı olarak boyları onlarca metreden birkaç kilometreye kadar değişen, genellikle kuzeydoğu-güneybatı gidişli, birbiriyle bağlantısız aralıklı ve basamaklı çok sayıda yarık ortaya çıktı.

1999 Gölcük Depremi - İzmit

Gölcük Depremi, İzmit Depremi ya da Marmara Depremi, 17 Ağustos 1999 sabahı, yerel saatle 03:02'de gerçekleşti. Kocaeli Gölcük merkezli ve 7,5 büyüklüğünde gerçekleşen deprem, büyük çapta can ve mal kaybına neden oldu. 17 Ağustos Depremi, tüm Marmara Bölgesi'nde, Ankara'dan İzmir'e kadar geniş bir alanda hissedildi. Resmi raporlara göre, 17 bin 840 kişi öldü, 43 bin 935 kişi yaralandı. 505 kişi sakat kaldı. 285 bin 211 konut, 42 bin 902 işyeri hasar gördü.

Depremin odak derinliÄŸinin 10-15 km olduÄŸu ve saÄŸ atımlı 120 km civarında bir fay hareketi ortaya çıktığı belirlendi. Ana deprem dalgasının ardından, büyüklüğü 4,0- 5,0 deÄŸerlerinde olan çok sayıda artçı depremler meydana geldi. Yakın tarihte, bu bölgede Adapazarı merkez üssü olmak üzere; 1943, 1957, 1967 yıllarında ÅŸiddetli depremler oldu. 

Depremin bu kadar çok can kaybına yol açmasının sebebi olarak; kaçak yapılar, standartlara uygun olmayan binalar ve daha ucuza mal etmek için malzemeden çalan müteahhitler gösterildi. Depremden sonra tüm Türkiye'de geçerli olmak üzere deprem yönetmeliği çıkarılmış, zorunlu deprem sigortası gibi birtakım düzenlemeler getirilmiş olsa da, inşa edilen yeni binaların halen depreme karşı dayanıklı olarak inşa edildiklerini söylemek zor.

1999 Düzce Depremi – Bolu

Yaklaşık 30 saniye süren ve şiddeti 7,2 olan bu deprem, 17 Ağustos 1999 depremine neden olan Kuzey Anadolu Fayı'nın kuzey kolunu oluşturan segmentin üzerinde gerçekleşti. 12 Kasım 1999 depremi, 17 Ağustos'taki kırılmaların Düzce fayının doğu bölümünü tetiklemesi sonucu gelişti.

Marmara Depremi'nin üzerinden 87 gün geçtikten sonra, henüz depremin yaraları sarılmaya çalışılırken, dünya tarihinde görülmemiş bir şekilde ikinci bir deprem meydana geldi. Bu kez depremin merkez üssü Düzce'ydi. Saatler 18:57'yi gösterdiğinde, Düzce kuvvetli bir darbe ile sarsıldı, 30 saniye içinde adeta yerle bir oldu. Deprem, Kaynaşlı'yı da yerle bir ederken, Bolu'nun da bir bölümünde can ve mal kayıplarına neden oldu.

2011 Van depremi

Türkiye’de bugüne kadar yaÅŸanan ve çok sayıda kiÅŸinin hayatına mal olan büyük depremlerden biri de 23 Ekim tarihinde Van’da yaÅŸandı. Merkez üssü ErciÅŸ ilçesi olan ve 7,2 büyüklüğünde olan depremde 604 kiÅŸi yaÅŸamını yitirdi, 222 kiÅŸi ise enkazdan saÄŸ kurtarıldı. Bu büyük depremin yaraları sarılmaya çalışılırken, bu kez 9 Kasım’da Edremit merkezli ve 5,6 büyüklüğünde ikinci bir deprem meydana geldi. Bu depremde de 32 kiÅŸi hayatını kaybederken, 30 kiÅŸi enkaz altından saÄŸ olarak çıkarıldı.

Deprem nedeniyle kentte bulunan binaların yüzde 90’ı deÄŸiÅŸik ölçülerde hasar gördü. Bölgedeki 28 bin 500 bina kullanılamaz hale geldi. Depremlerin etkileri; Erzurum, AÄŸrı, Mardin, Diyarbakır, MuÅŸ, Bitlis, IÄŸdır, Kars, Batman, Siirt illeri ve ilçelerinde geniÅŸ bir alanda hissedildi.

Kaynak: Al Jazeera