İran'da siyasi gerginlik artıyor

Ä°ran devlet baÅŸkanı Ruhani ile muhafazakar yetkililer arasında nükleer anlaÅŸma ve ülkenin geleceÄŸine dair yaÅŸanan gerginlikler giderek daha ÅŸiddetli hale geliyor.

Ülkede yaÅŸanan gerginlik gösteriler, Amerikan karşıtı tepkilerin yoÄŸunlaÅŸması ve tutuklamalar ile giderek artıyor.

Ruhani, Temmuz ayında imzalanan nükleer anlaÅŸma ile sadece Ä°ran'ın uzun zamandır süren ekonomik izolasyonuna son vermekle kalmayıp belirli ÅŸartlar altında ABD ile yeni iliÅŸkilerin baÅŸlangıcı olacağında ısrar ediyor. Hatta onun bu iyimser temkinli açıklaması bile ÅŸiddetli bir tepki ile karşılaÅŸtı.

Analistler bu gerginliklerin önümüzdeki iki sene boyunca devam edeceÄŸini ön görüyor. Gerginlikler daha çok nükleer anlaÅŸmanın bir neticesi olarak Ä°ran'ın yaptırımların kaldırılması karşılığında atom programını zayıflatacağı üzerinde yoÄŸunlaÅŸmakta. Muhafazakarların çoÄŸu, anlaÅŸmaya batılı güçlerin özellikle de Amerika'nın güdümüne girmek anlamına geldiÄŸi için karşı çıkıyor. Ayetullah Hamaney'in de desteÄŸini arkalarına alarak eleÅŸtirilerini doÄŸrudan Ruhani ve adamlarına yöneltiyorlar.

Kaybeden tarafın tepkisi çok sert oluyor. Ä°ranlı gazetecilerin tutuklanması ve aralarından birinin Avrupalı devletler iÅŸ birliÄŸi yapmakla suçlanması bu hareketlere sadece bir kaç örnek. Amerika'ya güvenmeyen ancak daha iyi iliÅŸkilerin faydası olacağını düÅŸünen bazı muhafazakarlar bile eleÅŸtirilere maruz kalıyor.

Bu tepkiler bazen dini lider Hameney tarafından alevlendiriliyor. Hamaney bir yandan anlaÅŸmaya destek verirken diÄŸer taraftan ABD'nin Ä°ran kültürüne, ekonomi ve siyasetine sızma niyetinde olduÄŸuna dair uyarılarda bulunuyor.

Konunun uzmanları önümüzdeki birkaç ay Ä°ran'da “tutuklamalarda, ABD karşı söylemlerde ve ABD tüketim mallarına karşı ayrımcılık artış olacak ve bu durum Ä°ran'ın yatırım ortamına zarar verecek”.

Ä°ran Ä°slam Devrimi Muhafızları (IRGC), Batı'nın uyguladığı yaptırımlar sırasında geliÅŸip büyüdü ve ülkenin endüstrisi ve iÅŸ alanlarında nerdeyse kontrolü ele geçirdi. Bu yüzden anlaÅŸmadan ciddi biçimde etkilenecek grupların başında onlar geliyor. Yaptırımların kaldırılmasının ardından ihracatın ve yabancı rekabetin artması Muhafızlar'ın ekonomik gücü ve etkisine tehlikeye sokacak.
Devrim Muhafızları ve diÄŸer muhafazakarlar medyayı, yargıyı ve polisi kontrol altında tutuyor. Bu gruplar anlaÅŸmanın hayata geçmesinden en çok korkan gruplar çünkü ABD ve Ä°ran eski devrim liderliÄŸinde yaÅŸanacak kırılmanın öncüleri olmaya aday.

Åžubat ayında gerçekleÅŸtirilecek parlamenter seçimler, siyasi isteklerin ortaya konması açısından büyük bir sınav olacak. Ruhani destekçileri seçimlerini seçim sandıklarına yansıtmış olacak.

Ruhani iki sene önce Ä°ran'ın uzun süredir devam eden izolasyonuna son verme ve daha açık bir toplum yaratma vaatleri ile seçilmiÅŸti. O, Ä°ran sistemi içindeki sınırlarını çok iyi bilen kurnaz bir siyasetçi olarak deÄŸerlendiriliyor. Ancak aynı zamanda, seçimin yaklaÅŸması ile eleÅŸtirilerini daha yüksek sesle dile getirerek tüm kartlarını yavaÅŸ yavaÅŸ açıyor.

Ruhani 8 Kasım'da yaptığı konuÅŸmada muhafazakar medya çalışanlarının “gizli polis” gibi çalıştıklarını ve yargının dokunulmazlığı altında haber yaptıklarını söyledi. Ayrıca basın özgürlüÄŸü çaÄŸrısında bulundu.

Ruhani'nin konuşmaları, koyu muhalifler tarafından derhal eleştirildi.

Tahran'ın Cuma Ä°mamı Kazem Sedighi, hükümet görevlilerini Ä°ran ekonomisini kötüye götürmek ve dışa baÄŸlımlığını arttırmakla suçladı.

Sedighi ayrıca Ruhani'yi yabancılarla uygunsuz dostluklar kurmakla suçladı. Ä°mam, “Bizim tarafımızdan, inananlardan ve halka hizmet edenlerden birine saldıracağı zaman farklı bir ton kullanıyor. Bu tarz bir dilin bir baÅŸkana yakışmadığını düÅŸünüyoruz” dedi.

Ruhani tarafından gelen eleÅŸtirilerin artmasına karşılık muhafazakarlar beklenmedik bir biçimde Meclis BaÅŸkanı Ali Larijani'yi hedef aldılar.

Larijani geçtiÄŸimiz Eylül ayında ABD'ye bir ziyaret gerçekleÅŸtirmiÅŸ ve iki ülke arasında arasında Washington Post'un Tahran muhabiri Jason Rezaian'ında bulunduÄŸu tutuklu esirlerin takası önerisinde bulunmuÅŸtu. 

Göstericiler bu açıklamanın ardından Larijani'nin ofisinin önünde Amerikan bayrağını ateÅŸe vermiÅŸlerdi.

Uzmanlar Ä°ran'da “Amerika'ya ölüm” sloganlarının azalmasını ve Hamaney'in daha az ABD karşıtı olmasını beklerken ülkede yaÅŸananların kendilerini ÅŸaşırttığını belirtiyorlar.

Melahat Kemal -  timeturk.com