Liderlerin insanlıkla sınavı

Türkiye’nin 4 yıldır yaÅŸadığı dramatik mülteci akını krizi Avrupa’nın kapılarına dayanınca, Avrupa BirliÄŸi çatırdamaya baÅŸladı. Avrupalı diplomatlardan ‘Zenginler Kulübü’ G20 toplantısında bu konunun masaya yatırılması talepleri gelirken, G20 ekonomi bakanları ve merkez bankası baÅŸkanlarının soruna çare bulup bulamayacağı meçhul.

G20, dünyadaki gelirin yüzde 85’ine sahip. Jeopolitik ağırlıkları var. Krizi çözmek için hem ekonomik hem de siyasi güce sahipler. SavaÅŸ 5. yılına girerken, mülteci krizi Batı için uzak bir trajediydi. Milyonlarca mülteci Suriye'nin komÅŸularına gitti. Lübnan'daki mülteci sayısı neredeyse ülkenin nüfusunu aÅŸacak noktaya geldi.

Türkiye, Irak, Lübnan, Mısır, Ürdün toplam 4 milyon mülteciyi ağırlarken, Avrupa 800 bin mülteciyi paylaşmakta bile anlaşamadı. AB'nin parçalanması, Schengen vizelerinin askıya alınması, sınırlara çekilen tel örgüler ve duvarlarla Avrupa'da panik havası esti.

AB hazırlıksız yakalanmıştı. Avrupa'ya geçen yıl on binlerle ifade edilen göçmen sayısıyla karşı karşıyaydı. Suriye'deki iç savaÅŸtan kaçanların sürekli Türkiye'de kalacağını düşünüp, bu konuda adım atmayı reddetti. Zorlu yolculuk trajedileriyle geldi. Akdeniz ve Ege üzerinden Avrupa'ya gitmeye çalışırken 10 ay içerisinde yaklaşık 3 bin 500 kiÅŸi ya boÄŸularak öldü ya da kayboldu. 

Suriyeli mültecilerin dramı, Ege sahillerine vuran Suriyeli bebek Aylan Kurdi'nin cansız bedeniyle vicdanları sızlatsa da bu konuda hâlâ önemli bir adım atılmış değil. Avrupa sadece 120 bin mülteciyi nüfus kotalarına göre paylaşmada anlaşabildi.

Åžimdi gözler G20 zirvesine çevrilmiÅŸ durumda. Zirve Suriyeli mülteci bebek Aylan Kurdi’nin cansız bedeninin sahile vurduÄŸu Bodrum'a 450 kilometre uzakta, Antalya-Belek'te yapılıyor. Yardım kuruluÅŸları, sivil toplum örgütleri G20 liderlerinin öncelikle bu krizin yerel bir kriz deÄŸil uluslararası bir kriz olduÄŸunu kabul etmesi gerektiÄŸini vurguluyorlar. Zaten BM Mülteciler Yüksek KomiserliÄŸi'nin dünya üzerinde vatandaÅŸlığı bulunmayanlarla ilgili haritası, göç ve mülteci dramlarının çabucak küresel bir krize dönüşebildiÄŸini gösteriyor. 

Suriye krizi aslında teknik olarak finans, ekonomik reformlar, makroekonomi ve küresel ekonominin toparlanma sürecinin devamı gibi konulara eÄŸilecek olan G20’nin sorumluluÄŸunda görünmüyor. Ancak Türkiye’nin önerisiyle mülteci dramı G20 Liderler Zirvesi’nin gündemine girdi.

Şimdiye kadar G20 ülkeleri mülteci krizine hep yerel bir sorunmuş gibi yaklaştılar. Almanya, İtalya ve Türkiye dışında mültecilere kapılarını açan olmadı. Bazıları kriz bölgelerine uzaktılar, Danimarka gibi ülkelerin kendi toplumu içinde yabancı düşmanlığı, İslam ve göçmen karşıtlığının yükselişte olduğu yönünde gerekçelerle taşın altına ellerini sokma konusunda isteksizlikleri söz konusuydu.

G20’nin zengin üyeleri Ä°ngiltere ve Kanada, daha da ileri gidip krizin sadece mültecilerin giriÅŸ yaptığı ilk ülkede çözülmesi gerektiÄŸinde ayak direttiler.

10 ayda 800 bin mülteci Avrupa’ya gitmiÅŸken, Ä°ngiltere sadece 20 bin mülteciyi kabul edeceÄŸini açıkladı. 

Mültecilere BM aracılığıyla yardım edip kendi topraklarından uzak tutmaya çalışan Ä°ngiltere'nin yardımları bile 630 milyon dolarla sınırlı kaldı. 

Krizin siyasi çözümünde her daim masada bulunan Suudi Arabistan’a da mültecilere yardım konusunda eleÅŸtiriler var. Riyad, sadece 18 milyon dolar bağışlamış. Toplam bağışların binde 5’ine denk geliyor bu miktar.

2013'te BM'nin bağış toplantılarında bir araya gelindi, hatta 2013'te BM Genel Sekreteri Ban ki-Moon, 6.5 milyar dolar bağış toplama hedefi koydu. Bağış vaatleri 2.4 milyar dolarda kaldı.

Türkiye'nin 2 milyon mülteciye 5 yılda yaklaşık 7 milyar dolar harcadığı bir ortamda diÄŸer G20 ülkeleri içerisinde en fazla yardım ABD'den geldi. Washington yönetimi ÅŸimdiye kadar Suriyeli mültecilere 1.2 milyar dolar yardım yaptı. Onu Ä°ngiltere ve Avrupa komisyonu izliyor. Bu yıl siyasi kariyerini bile tehlikeye atarak 800 bin mülteciyi kabul edeceÄŸini  açıklayan Almanya BaÅŸbakanı Merkel'in hükümetinde de Suriyelilere 300 milyon dolar civarında yardım yapıldı. 

EÄŸer G20 üyeleri, 2. Dünya Savaşı’ndan beri bu en büyük insani dramın lojistik, ekonomik ve siyasi yüklerini paylaÅŸmakta uzlaÅŸamazlarsa, bundan böyle hangi krizi çözebilecekler?

Ä°ÅŸte Antalya’da yanıtı aranacak olan en can alıcı soru bu.

Krizin son 10 ayda ulaştığı boyut çözüm için bürokratik zirve sonuç bildirgeleri, ortak hareket etme çağrıları ve diplomasi trafiğinden daha fazlasına ihtiyaç olduğunu gösteriyor.

Kaynak: UNHCR; AFAD, AFP, Reuters