Erhan Afyoncu Kösem Sultan'ın hikayesini yazdı

Osmanlı tarihinin en renkli isimlerinin başında gelen Kösem Sultan önce Birinci Ahmed’in daha sonra da oÄŸulları Dördüncü Murad ve Sultan Ä°brahim ile torunu Dördüncü Mehmed’in hükümdarlıkları döneminde yaklaşık yarım asır imparatorluÄŸun tarihinde önemli rol oynadı.

OSMANLI DEVLETÄ°'NÄ° 10 YIL BOYUNCA O YÖNETTÄ°

Kösem Sultan, Genç Osman ve Birinci Mustafa’nın hükümdarlık yıllarında oÄŸullarını öldürülmekten kurtarmayı baÅŸarmıştı. Dördüncü Murad’ın tahta çıkması Kösem’in hayatında önemli bir dönüm noktasıydı ve oÄŸlunun padiÅŸah olmasıyla “valide sultan” makamına yükseldi. Kösem Sultan, sık sık görevlileri deÄŸiÅŸtirerek yaklaşık on yıl devleti idare etti. Bu süre zarfında 8 veziriazam, 9 baÅŸdefterdar deÄŸiÅŸtirdi. Kösem Sultan, 1632’ye kadar iktidarı fiilen elinde tuttu.

BELGELERE GÖRE 'ANNELERÄ°MÄ°ZDEN FARKI YOK'

Kösem Sultan, bir taraftan devleti yönetmeye çalışıyor diÄŸer taraftan ise büyüdükçe kabına sığmayan oÄŸlu Dördüncü Murad’a söz dinletmeye çalışıyordu. Günümüzdeki bir anne gibi oÄŸlunun soÄŸukta üÅŸüyüp hasta olmamasına ve tehlikeli sporlarla uÄŸraÅŸmamasına çalışıyordu. Afyoncu’nun kitabında günümüz Türkçesiyle verilen belgeler Kösem Sultan’ın annelerimizden bir farkının olmadığını gösteriyor.

VEZÄ°RÄ°AZAMA ÅžÖYLE DEMÄ°ÅžTÄ°: OÄžLUMA NASÄ°HAT ET, KENDÄ°NE DÄ°KKAT ETSÄ°N

Kösem Sultan, veziriazama yazdığı bir mektupta, “Arslanım sabah gider ahÅŸam gelür. Ben dahi görmem soÄŸuktan perhiz etmez. Mizacı gider, bozulur. Hele oÄŸul olmaya beni helâk edeyor. Allah emaneti buldukça kendiye nasihat edesiz canını esirgesün. Neyleyüm söz tutmaz. Hastalıktan kalkmıştır soÄŸukta gezer, bunlar bende akıl komadular. Hemen vücutları saÄŸ olsun” demiÅŸti.

OÄžLUNUN CÄ°RÄ°T OYNAMASINI Ä°STEMEZDÄ°

Kösem Sultan, yine oÄŸlunun cirit oynamasından da rahatsızdı. Veziriazama yazdığı bir baÅŸka mektupta ise, “KeÅŸke benim sözceÄŸizimi tutup Atmeydanı’nda ciridi kaldursanuz gayet makul idi. Varsunlar Langa’da oynasunlar. Zira benim arslan nice hevesi hatırına gelür, benim aklım gider. Hele bunu eyi manadır diyen yalan söyler. Hemen açmazdan tembih edesiz. Neyleyim ÅŸimdiden sonra bizim sözümüz anları acı gelür. Hemen dünyada var olsun. Cümlemize lâzım vücududur. Derdim çoktur, kaleme gelmez. Hele kadir olduÄŸunuz kadar nasihat lâzımdır. Birin tutmazsa birin tutar. Hemen saÄŸlık olsun. Hep olur biter” demiÅŸti.

KAYNANA GELÄ°N KAVGASI YÜZÜNDEN ÖLDÜRÜLDÜ

Dördüncü Murad’ın devletin yönetimini bizzat eline almasıyla 8 yıl devlet iÅŸlerinden uzak kalan Kösem Sultan, 1640’da psikolojisi bozuk oÄŸlu Ä°brahim’in tahta geçmesiyle tekrar devlet iÅŸlerine müdahil oldu. Ancak birkaç yıl sonra Sultan Ä°brahim’in hizmetine sunulan hasekiler hükümdarın etrafında etten bir duvar oluÅŸturduklarından Sultan Ä°brahim Kösem Sultan, kontrolünden çıktı. Ancak bir süre sonra Sultan Ä°brahim’in tahttan indirilip öldürülüp, 7 yaşındaki Dördüncü Mehmed’in tahta çıkmasıyla devlet idaresi tekrar Kösem Sultan’ın ellerindeydi. Kösem Sultan devletin ileri gelenleri tarafından Dördüncü Mehmed’in annesi Turhan Sultan’ın tecrübesizliÄŸi ileri sürülerek “Valide-i Muazzama”, yani “Ulu Valide” makamına getirildi. 1648-1651 yılları kaynana-gelin kavgasıyla geçti. Turhan Sultan, sonunda mücadeleyi kazanıp, kaynanası Kösem Sultan’ı öldürterek bir döneme son verdi.

DEVLETÄ°N DEVAMINI SAÄžLAYAN KADIN

Afyoncu’ya göre “17. yüzyılda padiÅŸahların çocuk yaÅŸta tahta çıkmaları devlet yönetiminde bir boÅŸluk meydana getirmiÅŸti. Bu dönemde devlet idaresinde Harem ve valide sultanlar ön plana çıktılar. Kadınların devlet yönetimini üstlenmesini tuhaf karşılayan tarihçiler de valide sultanların devlet idaresindeki rollerini tenkit ettiler. Ancak hükümdar otoritesinin bulunmadığı bir dönemde Kösem Sultan ve Turhan Sultan’ın hanedanın akıbetini her ÅŸeyin üstünde tutması devletin devamını saÄŸladı”.

Erhan Afyoncu’nun hazırladığı “MuhteÅŸem Valide Kösem Sultan” isimli kitapta Kösem Sultan’ın hayatı, eÅŸi ve çocukları ile iliÅŸkileri, bizzat yazdığı emirleri, siyasi faaliyetleri ve onun yaÅŸadığı dönemde Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nda meydana gelen önemli hadiseler ele anlatılıyor.