Kürt seçmenin 'öz yönetim' tepkisi

7 Haziran seçimlerine “Barajı geçme” motivasyonuyla giren HDP, parti içi analizlerin de çok üzerine çıkarak yüzde 13 oranında oy almıştı. Ancak 1 Kasım seçimlerinde tablo deÄŸiÅŸti. Özellikle batı illerinde sandıkların açılmasıyla birlikte HDP’nin oyları baraj sınırına geriledi. Genel Merkez’de “Baraj altına düÅŸme endiÅŸesi yaşıyoruz” yorumları yapılırken yurtdışı oyların da katkısıyla HDP barajı geçmeyi garantiledi.

Ancak bu defa barajı geçmek 7 Haziran seçimlerindeki anlamı taşımıyordu. 7 Haziran’da “barajı geçmek” bir “zafer”di, 1 Kasım seçimlerinde ise baraj geçilse de oyların dramatik bir ÅŸekilde gerilemesi, HDP için hayal kırıklığını beraberinde getirdi. Çünkü, 7 Haziran seçimleri öncesinde yaptığı saha çalışmalarında barajı üç puan farkla aÅŸacağını öngöremeyen, sonucu sürpriz olarak deÄŸerlendiren parti, bu defa da oylarının bu ölçüde düÅŸeceÄŸini tahmin edememiÅŸti.

7 Haziran seçimlerinde 6 milyonun üzerinde oy alan HDP 1 Kasım seçimlerinde 1 milyon seçmenin oyunu kaybederek 5 milyon oy alabildi. Oy oranı yüzde 3 oranında gerileyerek yüzde 13’ten yüzde 10’a düÅŸtü. Parti hem batı illerinde hem de Kürt seçmenin bulunduÄŸu DoÄŸu ve GüneydoÄŸu illerinde oy kaybetti.

Diyarbakır’da yüzde 7’lik gerileme

Bu illerden biri bölgenin nabzının attığı Diyarbakır. 7 Haziran seçimlerinde HDP Diyarbakır’da 950 bin seçmenden yaklaşık 637 bininin oyunu almıştı, oy oranı yüzde 79’a ulaÅŸmıştı. AK Parti ise, 112 bin oyla yüzde 14 oy oranında kalmıştı. 1 Kasım’da bu tablo anlamlı bir ÅŸekilde deÄŸiÅŸti. HDP’nin oy oranı yüzde 72’ye, oy sayısı 575 bine düÅŸtü. AK Parti’nin ise oy oranı ise yüzde 21, oy sayısı 169 bin oldu. Diyarbakır’daki bu deÄŸiÅŸim baÅŸka illerde de görüldü.

HDP’nin oylarının büyük oranda gerilediÄŸi illerden biri Bingöl. 7 Haziran’da Bingöl’de AK Parti yüzde 46.9 HDP ise yüzde 40.9 oranında oy almıştı. 1 Kasım’da HDP bu oyların yüzde 11’ini kaybetti ve yüzde 29’a geriledi. Benzer bir gerileme AÄŸrı’da yaÅŸandı. 7 Haziran seçimlerinde bu ilde oyların yüzde 78’ini alan HDP, 1 Kasım seçimlerinde yüzde 68 oranında oy alabildi. AK Parti ise 7 Haziran’da yüzde 15 olarak gerçekleÅŸen oy oranını 1 Kasım’da yüzde 26.9’a çıkardı.

Büyük hayal kırıklığı: Åžanlıurfa

HDP en büyük hayal kırıklıklarından birini Åžanlıurfa’da yaÅŸadı. 7 Haziran’da yüzde 38.4’e kadar çıkardığı oylarının yüzde 10’unu kaybetti. 7 Haziran seçimlerinde bu ilden 5 vekil çıkaran HDP, 1 Kasım’da yüzde 28’e düÅŸen oy oranı ile 3 milletvekili elde edebildi.

1 Kasım seçimlerinde, AK Parti’nin listesinin ilk sırasına koyduÄŸu BeÅŸir Atalay ile girdiÄŸi Van’da da HDP’nin oyları geriledi. 7 Haziran seçimlerinde yüzde 74 oranında oyuyla ÅŸehrin 8 vekilinden 7’sini alan HDP’nin oy oranı 1 Kasım’da yüzde 9 gerileyerek yüzde 65’e düÅŸtü. AK Parti milletvekili sayısını ikiye çıkardı.

HDP, küçük oranlarda da olsa kalesi konumundaki Hakkari ve Şırnak’ta da oy kaybetti.

Ä°stanbul’daki kayıp

HDP 7 Haziran’da sadece bölgede deÄŸil batıdaki büyükÅŸehirlerde de önemli oranda oy almıştı. Bu illerde de partinin oyları ve milletvekili sayısı düÅŸtü. 7 Haziran’da toplam oyların yüzde 12.43’ünü aldığı Ä°stanbul’da oy oranı yüzde 10.04’e geriledi. 7 Haziran’da Ä°stanbul’dan 11 milletvekili çıkaran HDP bu vekilliklerin dördünü kaybetti, 7 milletvekili çıkarabildi.

Parti, 7 Haziran’da iki milletvekili çıkardığı Ä°zmir’de de oy kaybetti. Partinin 7 Haziran’da yüzde 10.3’e çıkan oy oranı 1 Kasım’da yüzde 8.64 oldu. HDP Batman’da yüzde 4.5, Adana’da yüzde 2.5, Mersin’de yüzde 3, Gaziantep’te yüzde 5, Tunceli’de de yine yüzde 5 oranında oy kaybetti.

Bölgede düÅŸüÅŸün nedeni, “Öz yönetim”

HDP oy kaybının nedenlerini önümüzdeki süreçte deÄŸerlendirecek. Ancak Al Jazeera’nin ulaÅŸtığı HDP kaynaklarının “Bölgedeki kaybın nedeni ne?” sorusuna verdiÄŸi ilk yanıt, “Halkın öz yönetim ilânlarına ve beraberinde gelen gerilime duyduÄŸu tepki” oldu. Verilen örneklerden biri, Diyarbakır’dan. YDG-H mensubu yüzü maskeli gençlerin Diyarbakır’ın ticari olarak kalbinin attığı Sur ilçesinin aÅŸağı mahallelerinde kazdığı hendekler ve yaÅŸanan çatışmalar HDP’ye tepkiyi beraberinde getirdi. HDP’liler bunu “Halk henüz özyönetime hazır deÄŸildi” sözleriyle açıklıyor.

Bir diÄŸer neden ise, bölgenin çözüm süreci ile girilen barış ortamının kaybolmasının faturasını PKK üzerinden HDP’ye kesmesi oldu. HDP’de yapılan deÄŸerlendirmeler batı illerindeki oy kaybının baÅŸlıca nedenlerinden birinin de “çatışmalar” olduÄŸu yönünde.

HDP oy oranındaki bu gerilemeyi, barajı kıl payıyla geçebilmesinin nedenlerini bu hafta içinde partinin yönetim organlarında ele alacak.

Kaynak: Al Jazeera