'Esed ile barış mümkün değil'

Viyana toplantısında ABD DışiÅŸleri Bakanı John Kerry, Rusya DışiÅŸleri Bakanı Sergey Lavrov, Ä°ran Dışileri Bakanı Cevad Zarif ve Türkiye DışiÅŸleri Bakanı Feridun SinirlioÄŸlu görüÅŸtü. Suudi Arabistan, Katar, Umman, BirleÅŸik Arap Emirlikleri ve Mısır dahil olmak üzere konferansa toplam 17 ülke katıldı.

ABD DışiÅŸleri Bakanı John Kerry, toplantı sonrası yaptığı açıklamada Esed'in müttefikleri Rusya ve Ä°ran ile 'Esed akıbeti konusunda' anlaÅŸamadıklarını açıkladı. ABD'li bakan, "Suriye'nin geleceÄŸi konusunda ABD'nin poziyonu deÄŸiÅŸmedi. Esad Suriye'yi birleÅŸtiremez" vurgusu yaptı.

DışiÅŸleri Bakanı Feridun SinirlioÄŸlu da Viyana'daki görüÅŸmelere katılan ülkelerin çoÄŸunluÄŸunun Suriye'de BeÅŸÅŸar Esad ile barışın mümkün olmadığı konusunda mutabık olduÄŸunu söyledi. DışiÅŸleri Bakanı Feridun SinirlioÄŸlu, Viyana'daki Suriye görüÅŸmelerine katılan ülkelerin çoÄŸunluÄŸunun Suriye'de "BeÅŸÅŸar Esad ile barışın mümkün olmadığı" konusunda mutabık kaldığını söyledi.

Türk gazetecilere açıklama yapan SinirlioÄŸlu, toplantının bugüne kadar Suriye konusunda yapılan en geniÅŸ katılımlı toplantı olduÄŸunu söyledi:

"BeÅŸar Esad'ı destekleyen ülkeler tutumlarında herhangi bir deÄŸiÅŸiklik iÅŸareti vermediler. En uzun tartışma bu konuda cereyan etti. Tabiatıyla Cenevre Bildirisi'ndeki temel formülasyon bugün de en geniÅŸ ÅŸekilde tartışıldı. Hatırlayacağınız üzere Cenevre'deki mutabakat Suriye'de bir siyasi deÄŸiÅŸimin saÄŸlanabilmesi için bir geçiÅŸ sürecini öngörüyordu. Bu geçiÅŸ sürecinde bir geçiÅŸ yönetim organı tesis edilmesini öngörüyordu. Bunun zamanlaması konusu üzerinde geniÅŸ bir tartışma yapıldı ama henüz o konuda bir mutabakata varılamadı."

[FotoÄŸraf:Reuters]

'Suriye'de BeÅŸar Esad ile bir barış mümkün deÄŸildir'

Gelecek iki hafta boyunca anlaÅŸmazlıklar üzerinde görüÅŸmelerin süreceÄŸini aktaran SinirlioÄŸlu, "Bizimle birlikte toplantıya katılan ülkelerin büyük çoÄŸunluÄŸunun üzerinde mutabık kaldığı husus ÅŸudur, Suriye'de BeÅŸÅŸar Esad ile bir barış mümkün deÄŸildir. Bu konuda hiçbir tartışma yok. Bu konuda farklı düÅŸünen ülkeler olduÄŸu belli. Bu ülkelerin tutumlarında bir deÄŸiÅŸiklik olmadan somut bir geliÅŸme saÄŸlamak mümkün deÄŸil" diye konuÅŸtu.

Yeni bir Suriye'nin inşası

Bakan SinirlioÄŸlu, anlaÅŸmazlıklara raÄŸmen sürecin devam ettirilmesinde mutabık kalınmasını önemsediklerini vurgulayarak "Åžayet Suriye'de barış ve istikrar isteniyorsa, yeni bir Suriye'nin üzerinde mutabık kalınan ilkeler ve hedefler doÄŸrultusunda inÅŸa edilmesi için ortaya bir çerçeve çıkacaksa, bu çerçevenin temel zemini BeÅŸÅŸar Esad'ın siyaset sahnesinden çekileceÄŸi bir geçiÅŸ sürecinin hayata geçirilmesidir. Åžu anda tartışılan konu budur" deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Suriye'deki mevcut krizin, göç ve terör sorunu ortaya çıkardığına iÅŸaret eden SinirlioÄŸlu, "Ä°kisi de BeÅŸÅŸar Esad'ın 4,5 yıldır halkına karşı yürüttüÄŸü savaşın sonuçlarıdır. EÄŸer bu sorunların ortadan kaldırılması isteniyorsa biraz önce tarif ettiÄŸim geçiÅŸ sürecinin hayata geçirilmesi gerekmektedir. O geçiÅŸ süreci neticesinde de ulaşılacak hedef bellidir, o da BeÅŸÅŸar Esad'ın siyaset sahnesinde yer almayacağı yeni bir Suriye'nin inÅŸa edilmesidir" dedi.

'6 aydan daha fazla sürmeyecek'

Bakan SinirlioÄŸlu, her ülkenin "siyasi bir sürecin baÅŸlatılması" konusunda mutabık olduÄŸunu ifade ederek "Bu siyasi sürecin azami ilk 6 ayı BeÅŸÅŸar Esad'ın siyasi geleceÄŸi konusundaki kararın verileceÄŸi dönem olacaktır. Bu 6 aydan daha fazla sürmeyecektir. Bu konuda geniÅŸ bir mutabakat bulunmaktadır. Bunu herkes kabul ettiÄŸine göre burada tutumunu deÄŸiÅŸtirmesi gereken ülkeler bellidir. Bu konuda onların tutumlarının deÄŸiÅŸip deÄŸiÅŸmeyeceÄŸini önümüzdeki günlerde göreceÄŸiz" diye konuÅŸtu.

'DAEÅž'in yok edilmesi Türkiye'nin hedefleri arasında'

ABD BaÅŸkanı Obama'nın, "Suriye'ye DAEÅž ile mücadele etmek üzere birlikler gönderildiÄŸi" açıklamasının hatırlatılması üzerine SinirlioÄŸlu, nasıl bir açıklama yapıldığını görmediÄŸini ve bu yüzden bir yorum yapmak istemediÄŸini söyledi.

Türkiye'nin DAEÅž ile mücadelesi konusunda tutumunun net olduÄŸunu vurgulayan SinirlioÄŸlu, "DAEÅž, Türkiye için bir tehdittir. Suriye'deki krizin sonucunda çıkmış bütün terör örgütleri gibi DAEÅž'in de yok edilmesi Türkiye'nin öncelikle hedefleri arasındadır" ifadelerini kullandı.

Toplantı sonrası yapılan ortak açıklamada "BM aracılığıyla tüm ülkede ateÅŸkes saÄŸlanması için giriÅŸimlerin baÅŸlatılmasında anlaşıldığı' belirtildi. Açıklamada, "Azınsamayacak ölçüde görüÅŸ ayrılıkları sürüyor. Ancak savaşın bitirilmesi için diplomatik çabaların hızlandırılması mecburidir." denildi. 

Suriye'deki tarafların BM nezaretinde bir araya getirilip yeni bir giriÅŸim baÅŸlatılması gerektiÄŸine vurgu yapan ülkeler, "BM araclığıyla Suriye hükümeti ve muhalefetin temsilcileri bir araya gelip, güvenilir, mezhep dışı, kapsayıcı bir anayasanın yazılmasını takiben seçimlerin düzenlenmesini öngören yeni bir siyasi sürecin baÅŸlatılması" konusunda uzlaÅŸma saÄŸlandığını belirttiler. 

Toplantı sonrası ülkeler iki hafta içinde yeniden bir araya gelme konusunda uzlaÅŸtı. 

2 hafta içinde yeniden

Öncesinde Ä°ran medyasın Tahran'ın Viyana'da anlaÅŸamaya 'hazır' bir bir görüntü çizmiÅŸti. Ä°ran medyasına göre, Viyana’daki konferansta Tahran’ı temsil eden heyetten DışiÅŸleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Emir Abdullahiyan, “Ä°ran Esed’in sonsuza kadar yönetimde kalmasında ısrarlı deÄŸil” ifadesini kullandı. Reuters’e konuÅŸan Ä°ran konusunda uzman bir OrtadoÄŸu yetkilisi, Ä°ran’ın görüÅŸmelerde esnek bir tavır takınabileceÄŸi sinyalini veren Abdullahiyan’ın bu ifadesi, Tahran’ın kısa bir geçici süreçten sonra Esed’den bile vazgeçebileceÄŸi anlamına geliyor. Yetkili, Ä°ran’ın altı aylık bir geçici sürecin sonunda Esed’in akıbetinin düzenleneceÄŸi bir seçimin kararlaÅŸtırılmasına razı olabileceÄŸini söyledi:

“Bu tür görüÅŸmeler uzlaÅŸmaktan ibaret. Ä°ran da Esed’in altı aya kadar kalması konusunda uzlaÅŸmaya hazır. Tabii ki ülkenin kaderine Suriye halkı karar verecek.”

Washington’un müttefiklerinin Suriye ile ilgili hiçbir uluslararası müzakere konferansına katılmasını kabul etmedikleri Ä°ran, 250 bin kiÅŸinin öldüÄŸü iç savaÅŸta Esed’in en büyük destekçilerinden biri. Suriye sahasında etkin oyuncuların beÅŸ yıldan beri devam eden iç savaşı sona erdirmek için ÅŸu ana kadar yaptığı giriÅŸimleri baÅŸarısız oldu.

"Ülkeler genel noktalarda mutabık"

Rusya DışiÅŸleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, toplantı öncesinde Viyana’da Russia Todaytelevizyonuna yaptığı açıklamada, Viyana toplantısına katılan ülkelerin "terör örgütleri ile siyasi sürece dâhil olacak muhalif grupların listelerini birbiriyle paylaÅŸacağını" ifade etti.

Son dönemde müttefiki BeÅŸÅŸar Esed’in çöküÅŸünü engellemek için Suriye’de askeri müdahalede bulunan Rus yetkili, toplantıya katılan ülkelerin genel noktalarda mutabık olduÄŸunu ve bunların Cenevre 1 bildirgesine dayalı olduÄŸunu belirtti. Kalan detayları Suriyelilerin kendi aralarında çözmesi gerektiÄŸini vurgulayan Bogdanov, dış aktörlerin rolünün sadece Suriyelileri bir araya getirmek için uygun zemini hazırlamak olduÄŸunu savundu.

Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) çözüm sürecine katılmasını destekleyebileceÄŸini söyleyen Bogdanov, kimin bu kuruluÅŸu temsil edebileceÄŸini bilmediklerini öne sürdü.

Viyana’daki toplantıya ABD, Rusya, Suudi Arabistan, Türkiye, Ä°ran, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Katar, Ürdün, Almanya, Fransa, Ä°talya, Ä°ngiltere, Irak ve Lübnan katılıyor. Ayrıca BM Özel Suriye Temsilcisi Staffan de Mistura ve AB Dış politika Sorumlusu Federica Mogherini de toplantıda.

GeniÅŸ katılımlı toplantı öncesi Esed karşıtı ülkeler, aralarında bir istiÅŸare toplantısı yaptı. ABD, Almanya, Fransa, Suudi Arabistan ve BirleÅŸik Arap Emirlikleri'nin katıldığı toplantı öncesi Fransa DışiÅŸleri Bakanı Laurent Fabius, geçici döneme deÄŸinmeden Esed’in Suriye geleceÄŸinde yerinin olmadığını söyledi.

23 Ekim'deki toplantı

23 Ekim’de Viyana’da daha küçük çaplı benzer bir toplantı düzenlenmiÅŸti. Türkiye, ABD, Rusya ve Suudi Arabistan dışiÅŸleri bakanlarının katıldığı toplantıda, Suriye’nin geleceÄŸi konuÅŸulmuÅŸtu. Esed'li geçiÅŸ sürecinin tartışıldığı döneme denk gelen o toplantıda Rusya, ABD, Suudi Arabistan ve Türkiye, Esed'in akıbeti konusunda ortak bir tavırda anlaÅŸamamıştı.

Bir aydan beri Suriye'de hava saldırıları düzenleyen Rusya, Ä°ran'la beraber Suriye konulu müzakerelerde, Åžam rejiminin lideri BeÅŸar Esed'in gitmesinin önÅŸart olarak öne sürülmesini reddederken; ABD ve diÄŸer müttefikleri, Suriye'de Esed'in çözümün bir parçası olamayacağı konusundaki ısrarını korudu.

Kaynak: Reuters ve Al Jazeera