Esed konusunda anlaÅŸma yok

Viyana’da Türkiye saatiyle iki buçukta baÅŸlayan toplantıda ulaşılan ilk somut sonucu Suudi Arabistan DışiÅŸleri Bakanı Adil Cübeyr açıkladı, Cübeyr Rusya, ABD, Suudi Arabistan ve Türkiye'nin Suriye'de geçiÅŸ sürecinde Esed'in akıbeti konusunda ortak bir tavırda buluÅŸamadığını açıkladı. Cübeyr ülkelerin istiÅŸarelere devam kararı aldığını söyledi. 

Öncesinde ise ABD, Suudi Arabistan ve Türkiye arasında üçlü koordinasyon toplantısı yapıldı. Suriye’nin geleceÄŸi konusunda bu üç ülkeden farklı görüÅŸlere sahip olan Rusya dâhil edilmedi.

Üç ülkenin Suriye’nin geleceÄŸi konusunda temel görüÅŸleri aynı ancak bazı detaylar konusunda farklılıkları var. Koordinasyon toplantısı, bu ülkelerin Rusya ile görüÅŸmeden önce farklılıklarını ve ortaklaÅŸabilecekleri noktaları görüÅŸmek için yapılıyor.

Rusya Suriye’de savaşın başından beri BeÅŸar Esed rejiminin en güçlü destekçisi. Türkiye, ABD ve Suudi Arabistan ise kendi halkına kitle imha silahlarıyla saldıran ve yüz binlerce kiÅŸinin ölümüne, milyonlarcasının da yerinden edilmesine yol açan Esed’in Suriye’nin geleceÄŸinde yer alamayacağını savunuyor.

Esed’li geçiÅŸ dönemi planı gündemde

Esed’in Suriye’nin geleceÄŸinde olamayacağı görüÅŸüne raÄŸmen Eylül ayı itibariyle ABD, sadece altı aylık bir geçiÅŸ dönemi için Esed’in sembolik bir cumhurbaÅŸkanı olarak kalabileceÄŸi yönündeki planı müttefikleriyle ve Rusya ile görüÅŸmeye baÅŸladı.

Viyana toplantısı öncesinde bazı köÅŸe yazarlarına bilgi veren üst düzey bir Türk DışiÅŸleri yetkilisi, planlanan altı aylık geçiÅŸ dönemi ile ilgili ayrıntıları paylaÅŸtı. Buna göre geçiÅŸ sürecinde Esed’in yetkileri geçici yönetim organına devredilecek.

Diplomata göre plan BirleÅŸmiÅŸ Milletler toplantıları sırasında, ABD’nin de içinde olduÄŸu dokuz ülke tarafından kararlaÅŸtırıldı. Rusya’ya da ABD tarafından aktarıldı ancak Rusya’dan net bir cevap gelmedi. Türk DışiÅŸleri yetkilisi, köÅŸe yazarlarına Türkiye’nin Esed’siz Suriye görüÅŸünden vazgeçmediÄŸini, bu planın siyasi geçiÅŸi hızlandırmak için desteklendiÄŸini belirtti. KöÅŸe yazarları Türk DışiÅŸleri Bakanı Feridun SinirlioÄŸlu’nun Rus mevkidaşı Lavrov’la, CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın da Rus Devlet BaÅŸkanı Putin’le planı görüÅŸtüÄŸünü yazdı.

Hem ErdoÄŸan ve SinirlioÄŸlu’nun Rusya ziyaretleri, hem BM sırasında yapılan görüÅŸmelerin ardından Rusya’dan henüz cevap gelmeden, Rusya Suriye’de hava saldırılarına baÅŸladı. Türkiye ve ABD, Rusya’yı sadece IŞİD’i deÄŸil Esed’le savaÅŸan Suriye muhalefetini de vurmakla suçluyor.

Esed Moskova’daydı

Planın gündeme gelmesinin ve Rus savaÅŸ uçaklarının Suriye’deki faaliyetlerinin artmasının ardından Esed, savaşın başından beri ilk kez ülke dışında çıktı; Moskova’ya giderek Putin’le görüÅŸtü. Kremlin’de yapılan gizli görüÅŸmenin ardından Saray’ın sözcüsü Dmitry Peskov bir açıklama yaptı. Buna göre Putin Rusya'nın Suriye'de siyasi çözüme hazır olduÄŸunu ve barışçıl bir çözüm için diÄŸer ülkelerle bu konuda 'yakından çalışabileceklerini' vurguladı.

BeÅŸar Esed de Rusya'ya teÅŸekkür ederken, "Suriye ve Suriye'nin bağımsızlığını savunduÄŸunuz için teÅŸekkürler. Rusya'nın attığı siyasi adımlar Suriye'deki krizin daha da büyüyüp trajik bir senaryoya dönüÅŸmesini engelledi" dedi.

Esed’in Viyana toplantısı öncesi yaptığı bu ziyarete Beyaz Saray tepki gösterdi. Beyaz Saray Sözcüsü Eric Schultz, "Kendi halkına karşı kimyasal silah kullanan Esed'i kırmızı halıyla ağırlamak Rusya'nın ileri sürdüÄŸü Suriye'de siyasi geçiÅŸ amacıyla çeliÅŸiyor" açıklamasını yaptı.

BaÅŸbakan Ahmet DavutoÄŸlu da ziyaret için "KeÅŸke Esed Rusya'da daha fazla kalsa da Suriye halkı rahat etse, keÅŸke daimi olarak kalsa da geçiÅŸ dönemi böyle baÅŸlasa" dedi.

DavutoÄŸlu Esed’li geçiÅŸ dönemi tartışmaları için de “Suriye halkının kabul etmeyeceÄŸi bir süreci biz de kabul etmeyiz. Suriye'de, Esad'lı bir geçiÅŸ deÄŸil, Esad'ın gidiÅŸini saÄŸlayacak bir geçiÅŸ olması lazım. Esad'ın gidiÅŸ formülleri üzerinde durmak lazım." ifadelerini kullandı.

Altı aylık geçiÅŸ sürecinin ardından Esed ve ailesine ne olacağı sorusu da tartışmaların gündeminde. Türk yetkilinin köÅŸe yazarlarına verdiÄŸi bilgiye göre Rusya’nın bu konuda soru iÅŸaretleri var. Aynı zamanda Kremlin, Esed’in kendi ülkesine sığınmasını da, Batı’yla iliÅŸkilerinde yeni bir sorun olarak ortaya çıkacağı gerekçesiyle istemiyor. Planla ilgili henüz net bir yanıt vermeyen Putin, Suriye rejimine siyasal ve askeri destek vermeye devam ediyor.

‘Esed’in rolü Suriye'yi terk etmek olabilir’

Viyana'da ABD, Rusya ve Türkiye'nin de katılacağı Suriye toplantısı öncesi konuÅŸan Suudi DışiÅŸleri Bakanı Adil El Cübeyr de, Esed'in Suriye'de olası geçiÅŸ sürecindeki rolü konusunda "Onun tek rolü Suriye'yi terk etmek olabilir" dedi. ‘Rusya’nın Suriye müdahalesinin çok tehlikeli olduÄŸunu’ düÅŸündüÄŸünü söyledi.

Kaynak: Al Jazeera, Reuters, AA