27 Mayıs darbesinin CIA'deki 'çok gizli' belgesi!

ABD Merkezi Haberalma TeÅŸkilatı (CIA)’nın, üzerindeki gizlilik kalkan belgeleri arasında 27 Mayıs darbesinden bir gün sonra hazırlanan “Çok Gizli” damgalı bir belge dikkati çekiyor. Belgede Milli Birlik Komitesi üyeleri sıcağı sıcağına sıralanırken ilginç isimler veriliyor.

ANKA’dan Orhan Aysezen’in haberine göre, 28 Mayıs 1960 tarihli, “Merkezi Haberalma Bülteni”ndeki bilgiler “Türk Askeri Darbesi” baÅŸlığını taşıyor. Genel gizliliÄŸi kaldırılmasına raÄŸmen belgedeki bazı paragraflar üzerindeki gizliliÄŸin yine de sürdüÄŸü belgede ÅŸöyle deniliyor:

“ Türkiye , 27 Mayıs’taki askeri darbeden sonra sakin ve görünüÅŸe bakılırsa sıkı askeri kontrol altında. Ä°stanbul’un komutanı gece 23.00’ten 04.00’e kadar devam etse de, 16.30 itibarıyla yürürlükte bulunan günlük sokaÄŸa çıkma yasağını kaldırdı. Ankara ’da 24 saatlik sokaÄŸa çıkma yasağı yürürlükte ancak ÅŸehrin sakin olduÄŸu bildirildi.

5 Mayıs’ta Türk kara kuvvetlerinden komutan olarak istifa eden General Cemal Gürsel, yeni yönetimin lideri olarak ortaya çıktı. Kendisi hem Milli Birlik Komitesi’nin –ülkenin geçici yönetimi- baÅŸkanı hem de Türk silahlı kuvvetleri komutanı. Halka yaptığı bir açıklamada Gürsel diktatör haline gelmek gibi bir arzusu olmadığını bildirdi, ülkeyi seçimlere hazırlama ve ülkeyi kazanan siyasi partiye devretme sözü verdi. Milli Birlik Komitesi tarafından yayınlanan bildiriler darbenin herhangi bir ÅŸahıs ya da partiyi hedef almadığını, tüm tarafların üyelerine ülke kanunlarına göre muamele edileceÄŸini vurguladı.

Milli Birlik Komitesi’nin diÄŸer üyeleri General Cevdet Sunay, Korgeneral Åžahabettin Metel, Amiral Refer Arkun, Korgeneral Muzaffer AlankuÅŸ ve emekli Albay Cemal Yıldırım, Cumhuriyet Halk Partisi 'nin Ä°stanbul lideri. CHP lideri Ä°smet Ä°nönü’nün konumu henüz belli deÄŸil.”

Bu bilgilerden sonra gizliliÄŸi korunan bir paragrafın ardından CIA belgesi ÅŸöyle devam ediyor:

“Önceki yönetimin hemen hemen tüm siyasi ve askeri liderleri ‘ihtiyati tutuklama’ altına alınmış durumda. BaÅŸbakan Menderes’in 26 Mayıs’ta bir mitingde konuÅŸtuÄŸu EskiÅŸehir yakınlarında bulunduÄŸu ve gözetim altında Ankara’ya götürüldüÄŸü görünüyor.”

GizliliÄŸi süren bir baÅŸka paragraftan sonra ise belgede ÅŸu satırlar yer alıyor:

“Son haftalarda önemli bir Menderes karşıtı hissin geliÅŸtiÄŸi Ä°stanbul ve Ankara’da darbe haberleri görünüÅŸe göre sevinçle karşılandı. Evine kapanan Ankaralıların yolda geçen askeri birlikleri alkışladıkları bildiriliyor. Yeni yönetim Ä°stanbul’da bir bayram havası estiÄŸini iddia etti. Menderes’in büyük desteÄŸini aldığı kırsal bölgelerde kimi reaksiyonlar olabilecekken, askeri yönetime karşı ciddi bir muhalefetin gerçekleÅŸmesi ihtimali bulunmuyor.”

Belge üzerinde gizliliÄŸin sürdüÄŸü bir diÄŸer açıklanmayan paragrafla tamamlanıyor.

MBK Ä°LK SEÇÄ°MÄ° 27 MAYIS’IN Ä°LK YILDÖNÜMÜ GÜNÜ YAPMAYI PLANLAMIÅž

Darbeden iki ay sonraya ait 27 Temmuz 1960 tarihli bir baÅŸka CIA belgesinde ise “Milli seçimlerin tarihi belirsiz durumda, ama MBK üyelerini çoÄŸu seçimlerin darbenin birinci yıldönümünde -27 Mayıs 1961- yapılmasından yana. Bu arada geçici devlet baÅŸkanı General Gürsel, diÄŸer MBK üyeleri, öÄŸretmenler, öÄŸrenciler ve hükümet yetkilileri doÄŸu vilayetlerini yeni rejimin hedeflerini açıklamak üzere ziyaret ediyor.”

BELGEDEKÄ° Ä°SÄ°MLER MBK LÄ°STESÄ°NDE YER ALMADI

CIA belgesinin, 27 Mayıs’tan saatler sonra, daha sokaÄŸa çıkma yasakları sürerken “MBK üyesi” olarak belirttiÄŸi isimler sonraki MBK’nın üyeleri arasında yer almadı ancak darbe hükümetlerinde bakanlık dâhil çeÅŸitli görevlerde bulundu.

Cemal Yıldırım çeÅŸitli komutanlıklarda bulunduktan sonra albaylıktan emekli oldu ve Millî Savunma Bakanlığı Temsil Bürosu Subaylığı, Åžam AtaÅŸemiliterliÄŸi, Harp Akademisi ÖÄŸretmenliÄŸi, Ä°thalatçılık, Kurucu Meclis ve Cumhuriyet Senatosu Ä°stanbul ÜyeliÄŸi yaptı. Hava tuÄŸgeneral Åžahabettin Metel’in adına sık rastlanmadı. Mehmet Muzaffer AlankuÅŸ orgeneral rütbesinde iken 27 Mayıs’tan sonra Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı. Kurucu Meclis Bakanlar Kurulu ÜyeliÄŸi, Milli Savunma Bakanlığı yaptı. Sonra Cumhuriyet Senatosu üyesi oldu.