Mısır sandık başında

Mısır'da parlamento seçimleri için oy kullanma süreci baÅŸladı. Mısır hükümeti tarafından 2013 Aralık ayında terör örgütü ilân edilen Müslüman KardeÅŸler TeÅŸkilatı (Ä°hvan) üyelerinin katılmadığı seçimlerde, Mübarek döneminin önemli isimlerinin adaylığı dikkat çekiyor.

Mısır Halk Meclisi olarak bilinen Mısır parlamentosu seçimleri, 3 Temmuz 2013'te ordunun yönetime el koymasından sonra görevinden uzaklaÅŸtırılan ülkenin seçilmiÅŸ CumhurbaÅŸkanı Muhammed Mursi’nin ardından ilan edilen "yol haritası"nın üçüncü aÅŸamasını oluÅŸturuyor.

Yol haritasının birinci aÅŸaması anayasa yapımı ve referandum oldu. Ocak 2014’te yapılan referandumun ardından yeni anayasa kabul edildi. Ä°kinci aÅŸama ise cumhurbaÅŸkanlığı seçimleriydi. Haziran 2014’te cumhurbaÅŸkanlığı seçimleri yapıldı.

Mısır'ın eski anayasasında, Mısır Halk Meclisi ile meclisin alt kanadı "Åžura Meclisi" vardı. Ancak yeni anayasada Åžura Meclisi yer almıyor. Geçen mart ayında yapılması kararlaÅŸtırılan seçimler, Ä°dare Mahkemesi tarafından Seçim Kanunu'ndaki yasalara aykırı maddeler nedeniyle ertelenmiÅŸti.

568 milletvekili olacak

Mısır CumhurbaÅŸkanı’nın parlamento aritmetiÄŸi üzerinde önemli bir etkisi var. Anayasaya göre milletvekillerinin yüzde 5’ini yani 28 milletvekilini CumhurbaÅŸkanı Abdulfettah Sisi bağımsız aday listesinden atayacak. Söz konusu uygulama Hüsnü Mübarek döneminde de vardı.

Yeni parlamento 568 milletvekilinden oluÅŸacak. Bunlardan 420'si bağımsız milletvekili, 28'ini ise CumhurbaÅŸkanı Sisi atayacak; parlamentoya sadece 120 milletvekili siyasi parti listelerinden girebilecek. 

Parlamentonun büyük kısmının bağımsızlardan oluÅŸmasının sebebi Mısır Anayasası ile ilgili. Çünkü Mısır Anayasası'na göre parlamentoda üçte iki çoÄŸunluÄŸun saÄŸlanması halinde cumhurbaÅŸkanının durumu kritik bir hal alıyor. Üçte iki çoÄŸunluÄŸun saÄŸlanması halinde cumhurbaÅŸkanıyla ilgili referandum kararı alınabiliyor.

İki aşamada yapılacak

Seçimler iki ayrı aÅŸamada yapılıyor. Ä°lk aÅŸama 27 vilayetin 14’ünde ve seçmenler bugün sandık başına gidiyor.

Ä°lk aÅŸamada seçimlerin baÅŸladığı vilayetler Giza, Feyyum, Beni Suveyf, El Minye, Asyot, Vadi el Cedid, Suhac, Gına, Luksor, Asvan, Kızıldeniz, Ä°skenderiye, Bahira ve Matruh.

Ä°kinci aÅŸamada ise 13 vilayette sandık başına gidilecek. Bu aÅŸamadaki vilayetler Kahire, Kalyubiyye, Dekahliyye, Menufiyye, Garbiyye, Kefr el Åžeyh, Åžarkiyye, Dumyat, Port Said, Ä°smailiyye, SuveyÅŸ, Kuzey Sina, Güney Sina’dan oluÅŸuyor.

Ülke vilayetlerinin bu ÅŸekilde bölünmesi 25 Ocak Devrimi’nden sonraki seçimler ile baÅŸladı. Sandık baÅŸlarında mutlaka bir yargı mensubunun bulunması gerekiyor. Bu nedenle bütün vilayetlerde aynı anda seçim yapılamıyor.

Yargı mensuplarına iki günlük seçim mesaisi için Mısır ÅŸartlarında iyi bir ödeme yapılıyor. Mursi döneminde yapılan anayasa referandumunda sandıklarda görev almayı kabul eden yargı mensuplarına yaklaşık 3 bin ABD Doları ödenmiÅŸti. Çünkü yargı mensuplarının yarısına yakını görev almak istememiÅŸti.

Seçim bölgeleri

Ülke dört ayrı seçim bölgesine ayrıldı. Parti listelerinden katılan 120 aday bu dört ayrı bölgede yarışacak. 

Ülkenin DoÄŸu ve Batı Deltası olarak isimlendirilen bölgelerindeki vilayetler ikiye ayrıldı. Her seçim bölgesinde adaylar 15 sandalye için yarışacak. Üçüncü seçim bölgesinde sadece Kahire yer alırken, dördüncü bölgede “Said Mısır” olarak isimlendirilen ülkenin güney ÅŸehirleri yer alıyor. Güney ÅŸehirleri ve Kahire için ise 45’er sandalye ayrıldı.

Mısır dışındaki 139 farklı ülkede yaÅŸayan seçmenlerin cumartesi sabahı baÅŸlayan oy verme süreci pazar akÅŸamı sona erecek. Yemen, Suriye, Orta Afrika ve Libya’da dışiÅŸleri bakanının seçim takibinden sorumlu yardımcısı Hamdi Sened Luza'nın ifadesine göre "güvenlik zafiyeti nedeniyle" seçimler yapılmadı.

Luza yazılı açıklamasında, "Yurtdışındaki Mısırlılar parlamento seçimlerine orta düzeyli katılım gösterdi. Seçim merkezlerinde herhangi bir ÅŸikâyete ya da ihlale rastlanmadı" ifadelerini kullandı.

Seçim tarihleri

Mısır’da seçimlerin "daha iyi organize" edilmesi için ülke bölgelere ayrılmış durumda. 27 ilin Ä°lk 14 vilayetinde bugün ve yarın seçmenler sandık başına gidecek. DiÄŸer 13 vilayette ise seçim 22 ve 23 Kasım 2015’te yapılacak.

Seçmen ve aday sayısı

Bu seçimlerde oy kullanacak toplam seçmen sayısı 55 milyon 606 bin 578 olarak açıklandı. Milletvekili adaylarının toplam sayısı ise 5 bin 420.

Seçim güvenliÄŸi ve yargı kontrolü

Seçim güvenliÄŸi Mısır polisi ve ordusu tarafından saÄŸlanacak. Seçimler yargı mensupları tarafından kontrol edilecek. 16 bin 500 civarında yargı mensubunun görev alacağı belirtildi. Afrika ve Arap BirliÄŸi’nin yanı sıra 61 büyükelçilik, 81 yerel, 6 da uluslararası kuruluÅŸ seçimlere gözlemci gönderiyor.

Seçime katılan blok, parti ve bağımsızlar

Seçimlere Mübarek döneminin bazı figürleri olan Selefi Nur Partisi, Hürler Partisi, Vefd Partisi, Mısır Cephesi koalisyonu, Ä°stiklal Akımı, Vatan GeleceÄŸi Partisi, Tecammu Partisi ve Sosyalist Halk BirliÄŸi partileri katılıyor.

Bu seçimde de bazı koalisyonlar oluÅŸturuldu. Adından en fazla bahsedilen oluÅŸum eski istihbaratçı Samih Seyf Ezel liderliÄŸindeki “Mısır Sevgisi Ä°çin” koalisyonu. “Cumhuriyet BirliÄŸi” ve "Vatan Cephesi koalisyonu" diÄŸer önemli iki oluÅŸum olarak öne çıkıyor.

Muhalif partiler

Müslüman KardeÅŸler’in siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet Partisi’nin yanı sıra, 1990'ların ortalarında Müslüman KardeÅŸler’den ayrılan Ebu Ala Madi ve arkadaÅŸları tarafından kurulan “Vasat Partisi” ve 25 Ocak Devrimi’nin ardından CumhurbaÅŸkanlığı'na aday olmak için cemaatten ayrılan Ebul Futuh tarafından kurulan “Güçlü Mısır” partileri seçimleri boykot eden önemli muhalif partiler.

Seçimleri boykot eden önemli isimlerin başında ise Mısır dışında yaÅŸayan Muhammed Baradey ve Eymen Nur geliyor. Amr Musa tarafından kurulan Kongre Partisi de seçimlere katılmıyor. Müslüman KardeÅŸler’in siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet Partisi’nin yanı sıra Nur Partisi dışındaki diÄŸer Selefi partiler de seçimi boykot ediyor.

El-Ahram Stratejik AraÅŸtırmalar Merkezi’nin ünlü isimlerinden Amr Åžubeki gibi bazı ÅŸahsiyetler de oluÅŸacak yeni parlamento aritmetiÄŸine açıktan karşı çıkıyor.

Öne çıkan seçim sloganları

Parti ve koalisyonlar seçimler için farklı sloganlar hazırladı. Bunlardan bazıları ÅŸöyle:

• Mısır Sevgisi Ä°çin koalisyonu; “Mısır sevgisi için toplandık”,
• Nur Partisi; “Åžeffaflık ve hedef”,
• Hür Mısırlılar Partisi; “FakirliÄŸi yeneceÄŸiz”
• Solcu Tecemmu Partisi; “Fakirlik, iÅŸsizlik, yolsuzluk ve teröre karşı hep birlikte”
• Vefd Partisi; “Vefd Mısırlıların hayali... Tarihi olan gelecek”

Yeni parlamentonun açılışı

Üç yıl aradan sonra Mısır parlamentosu seçimlerin ardından tekrar açılacak. 25 Ocak Devrimi’nin ardından yapılan ilk demokratik seçimlerle iÅŸbaşına gelmiÅŸ olan milletvekillerinden oluÅŸan parlamento 2012’de açılmış ve altı ay sonra Haziran 2012’de Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edilmiÅŸti. GeçiÅŸ dönemini yöneten Askeri Konsey BaÅŸkanı Muhammed Tantavi, mahkeme kararını öncelikli uygulamaya sokmuÅŸtu.

Buna benzer bir durum Mübarek döneminde de yaÅŸanmış; ancak Mübarek, Anayasa Mahkemesi kararını üç yıl sonra uygulamıştı. Yeni oluÅŸacak parlamentonun bu yılın sonunda açılması bekleniyor.

Kaynak: AA