Ekonomik göstergelerde bozulma Gezi ile başladı

7 Haziran seçimlerinde sandıktan tek parti iktidarının çıkmaması sonrası ekonomik göstergelerde baÅŸlayan bozulma ve tüm güven endekslerinde yaÅŸanan sert düÅŸüÅŸün temeli 'Gezieylemleri' ile atıldı. Tüm dünyayı kıskandıran büyüme rakamlarına imza atan, faizi, iÅŸsizliÄŸi, enflasyonu tek haneye düÅŸüren AK Parti Hükümetleri'nin baÅŸarısına gölge düÅŸürmek üzere organize edilen 'Gezi' eylemleri ve ardından 17-25 Aralık darbe giriÅŸimi ile devam eden süreçte devreye terör girdi.

Türkiye ekonomisini krize sokma giriÅŸiminin faturası ekonomik aktivitelerle birlikte tüm halka mal oldu.

Ä°Åž BULMAK ZORLAÅžTI

Piyasadaki durgunluk esnafı, memuru, iÅŸçiyi herkesi vurdu. Kredi faizleri yükseldi, dolardaki artış baÅŸta halkın tükettiÄŸi ürünler olmak üzere tüm fiyatlara yansıdı, ekonomideki yavaÅŸlamayla kiÅŸi başı gelirde düÅŸüÅŸ yaÅŸandı. DoÄŸrudan yatırımlardaki artışın yavaÅŸlaması istihdam artışını sınırlarken, iÅŸsizlerin iÅŸ bulması zorlaÅŸtı.

Ä°HRACAT DURDU

Ä°hracattaki azalış irili ufaklı birçok ÅŸirketi etkiledi. 2013 yılında 12.5 milyar dolar seviyesinde olan doÄŸrudan yatırım giriÅŸi 2015 yılında 9.7 milyar dolar (yıllıklandırılmış) seviyesine geriledi. Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan ihracatta son 2 yıldır gerileme yaÅŸanıyor. 2012 yılında 152.5 milyar dolar olan yıllık ihracat son açıklanan eylül ayı verilerine göre yıllık olarak 145.5 milyar dolara geriledi. Gezi öncesi 2 liranın altında olan dolar, 3 lirayı geçerken, tek haneye düÅŸen faizler, tekrar çift haneye çıktı. Dış borçlanmanın maliyeti arttı. Türkiye 2013 yılında dünyada en yüksek enflasyonun olduÄŸu ülkeler listesinde 27. sırada bulunurken 2014 yılında 21. sıraya yükseldi.

Star gazetesinin haberine göre, Gezi'den sonra Türkiye'deki ekonomik göstergeler ÅŸöyle deÄŸiÅŸti:

BÜYÜME DURDU, DOLAR VE FAÄ°Z FIRLADI

► BÜYÜME: Türkiye ekonomisindeki büyüme hızını Gezi eylemleriyle baÅŸlayan süreç ile 17-25 Aralık operasyonları baltaladı. 2013 yılında yüzde 4.2 oranında büyüyen Türkiye ekonomisi geçen yıl yüzde 2.9 oranında ancak büyüdü. Bu yıl ise yüzde 3'ün altına inebileceÄŸi belirtiliyor.

► Ä°ÅžSÄ°ZLÄ°K: Ä°ÅŸsizlik oranı Gezi öncesi hızla tek haneye düÅŸtü. Türkiye'de iÅŸsizlik tek hanede tutulmasına raÄŸmen Gezi eylemleri öncesinde 2,3 milyon iÅŸsiz sayısı Haziran 2015 itibariyle yüzde 2.8 milyona yükselmiÅŸ durumda.

► FAÄ°Z: Gezi öncesi Hazine yüzde 5.93 ile borçlanırken, gösterge tahvilin faizi tek haneye düÅŸerken, ÅŸimdi faiz yüzde 11.89 ile Temmuz 2009'dan bu yana en yüksek seviyede.

► ENFLASYON: Enflasyon yüzde 7.14 seviyende olmasına raÄŸmen yüzde 5 hedefinden uzakta.

► DÖVÄ°Z: Türkiye ekonomisine yönelik operasyona küresel ekonomideki geliÅŸmeler ve siyasi belirsizlikte eklenince doların ateÅŸi sönmüyor. Gezi parkının olduÄŸu 2013 yılını 1.90 seviyesinden kapatan dolar kuru bugünlerde 3 liranın üzerinde bulunuyor.

► Ä°HRACAT: Gezi parkı ile 17-25 Aralık operasyonları Türkiye'yi karalama kampanyasına dönüÅŸünce bu geliÅŸme ihracatı da olumsuz yönde etkiledi. 2012 yılında 150 milyar dolarlık sınırı aÅŸan ihracat miktarı gerileme sürecine girdi. 2015 yılı için 173 milyar dolarlık hedef konulmasına raÄŸmen gerçekleÅŸmenin daha düÅŸük olacağı belirtiliyor.

► DIÅž BORÇLANMA MALÄ°YETÄ°: Dış borçlanmanın maliyeti ise katlanarak artıyor. 2013 yılında yüzde 4.3 seviyesine kadar gerileyen dolar cinsi döviz borçlanma maliyeti Eylül ayı itibariyle yüzde 4.7 seviyesine yükseldi.

► TOPLAM KAMU BRÜT BORÇ STOKU: 2013'te 623.4 milyar TL olan toplam kamu brüt borç stoku ise Temmuz 2015 itibariyle 672.8 milyar lira seviyesine çıkmış durumda. Bu da brüt borç stokunun faizlerin etkisiyle yaklaşık 50 milyar lira arttığını gösteriyor.

► DOÄžRUDAN YATIRIMLAR AZALDI: Türkiye ekonomisinde son 3 yıldır yaÅŸanan Gezi olaylarının hasarı, doÄŸrudan yatırım giriÅŸlerine de olumsuz yansıdı. 2013 yılında 12.5 milyar dolar seviyesinde olan doÄŸrudan yabancı yatırım giriÅŸi 2015 yılında 9.7 milyar dolar (yıllıklandırılmış) seviyesine geriledi.