'Rusya Suriye'den çekilmeyecek'

Suriye’de iç savaşın baÅŸladığı 2013’ten bu yana Rusya’nın kime destek vereceÄŸi konusunda kafası netti. Moskova, beklendiÄŸi gibi, soÄŸuk savaÅŸ dönemi müttefiki ve hiç bir zaman desteÄŸini eksik etmediÄŸi Åžam rejiminin arkasında durdu. Bir yandan silah satışını ve askeri danışmanlık desteÄŸini artırırken, diÄŸer yandan uluslararası arenada ve BM’de Esed aleyhinde her hangi bir adımın atılmasını engelledi.

Esed ordusunun son dönemde sahada gerilemesi ve birçok bölgeden çekilmesi Rusya’yı harekete geçirdi. Moskova geçtiÄŸimiz ay, Suriye’nin sahil kenti Tartus’ta yer alan deniz üssüne yakın Lazkiye'de bir hava üssü daha kurdu ve oraya hem savaÅŸ uçakları hem de 500-1000 arasında asker gönderdi.

Suriye'deki askeri varlığını güçlendiren Rusya son hamlesini geçtiÄŸimiz hafta yaptı. BaÄŸdat’ta Ä°ran, Irak ve Suriye ile ortak bir istihbarat toplama ve koordinasyon merkezi kurdu.

Daha sonra yaphtığı bir açıklamayla, ‘Esed’den resmi bir talep gelirse Suriye’ye askeri destek göndermeyi düÅŸünebileceÄŸini" duyurdu. Bu açıklamanın hemen ardından Suriye rejiminden bu talep geldi. Rusya parlamentosu da ÇarÅŸamba günü yetki tezkeresini onay verdi. ve aynı gün hava saldırısı baÅŸladı.

Rusya’nın Suriye’deki hava saldırılarının ne anlama geldiÄŸini, kısa ve uzun vadedede bölgesel etkilerinin ne olacağını uzmanlara sorduk.

‘Rusya’nın birinci hedefi ablukadan kurtulmak, sonra Esed’i kurtarmak’

 

Medya GünlüÄŸü yöneticisi Cenk BaÅŸlamış. [FotoÄŸraf: Cenk BaÅŸlamış ArÅŸivi]

Medya GünlüÄŸü yöneticisi Cenk BaÅŸlamış, Rusya’nın Esed’i elbette korumak istediÄŸini ancak bu hamlesinin birinci hedefinin farklı olduÄŸunu düÅŸünüyor. 2014’te Kırım’ın ilhakinden ve Ukrayna savaşından sonra Rusya’nın Batı tarafından siyaseten yalnızlaÅŸtırılmaya çalışıldığını belirten Rusya Uzmanı BaÅŸlamış, petrol fiyatlarındaki düÅŸüÅŸten dolayı 1998 yılından bu yana en ağır ekonomik krizi yaÅŸadığını belirtiyor. BaÅŸlamış’a göre, Moskova Suriye’de inisiyatifi alarak kendisine empoze edilen politik ve ekonomik izolasyonu kırmaya çalışıyor.

‘Meydan okuma deÄŸil kararsız ABD’nin iÅŸini kolaylaÅŸtırıyor’

BaÅŸlamış, Rusya’nın Suriye’de hava saldırısı kararını alarak dışarıdan göründüÄŸü gibi ABD’ye meydan okumaya çalışmadığını, sadece ne yapmaya bir türlü karar veremeyen ABD’nin Suriye’de iÅŸini kolaylaÅŸtırdığı kanısında.

2013 yılındaki kimyasal silah krizini hatırlatan BaÅŸlamış, Rusya’nın o zaman da inisiyatifi alarak Esed rejimini vurmak konusunda kararsız olan ABD’yi, düÅŸtüÄŸü zor durumdan kurtardığını savunuyor.

“Hem ABD hem Rusya IŞİD’i yok etmekten bahsediyor. Dolayısıyla aralarında bir görüÅŸ ayrılığı olduÄŸunu düÅŸünmüyorum. Bence, Rusya kesinlikle ABD’ye meydan okumaya çalışmıyor. Onun yapmaya çalıştığı ÅŸey, Suriye’de ne yapacağını bir türlü bilemeyen kararsız ABD’nin iÅŸini kolaylaÅŸtırıyor ve içinde olduÄŸu ablukadan çıkmaya çalışıyor.”

‘Bir taÅŸla birden çok kuÅŸ’

“Rusya ile ABD Suriye konusunda masaya oturacaklardır. Kırım olayından sonra iki ülke arasındaki askeri görüÅŸmeler askıya alınmıştı. Ancak Suriye’de askeri varlığını artıran Rusya, ABD’yi yeniden o görüÅŸmeleri baÅŸlatmaya ikna etti. Rusya bir taÅŸla birden çok kuÅŸ vurmuÅŸ oldu. Yüzüne bakmayan ABD’liler artık arkasından koÅŸmaya baÅŸladı. Birden bire Rusya, Suriye konusunda ne yaptığı veya ne söylediÄŸi dikkate alınan en önemli ülke haline geldi. Rusya kendi çıkarları peÅŸinde. Moskova’nın Esed’in kalması konusuyla çok uÄŸraÅŸtığını düÅŸünmüyorum. Elbette, Esed’i kurtarmak için elinden geleni yapacak. Fakat birinci hedefleri o deÄŸil. Rusyak ekonomik krize raÄŸmen ve istediÄŸi sonuçları alamasa bile, Suriye’de ödeyeceÄŸi maddi bedel ne olursa olsun oradan çekilmeyecek. Çünkü Rusya bu hamleleri attıktan sonra geri dönemez. BaÅŸarılı olmazsa, çok sık kullandığı gerekçeyi yani Batı’yı suçlamaya baÅŸvuracak.”

‘Rusya’nın birinci hedefi IŞİD deÄŸil Esed’i kurtarmak’

 

Omran Stratejik Araştırmalar Merkezi Ortadoğu uzmanı Arif Keskin. [Fotoğraf: Davut Merzifonlu]

Omran Stratejik AraÅŸtırmalar Merkezi OrtadoÄŸu Uzmanı Arif Keskin ise Rusya’nın açıkladığının aksine birinci hedefinin IŞİD olmadığını, gerileyen Esed’i kurtarmak olduÄŸunu savunuyor.

“Rusya ve Ä°ran’nın Suriye’de Esed’den baÅŸka bir seçeneÄŸi kalmadı. Dolayısıyla onu savunmak istiyor. IŞİD’e bakarsak Esed’e bir zarar vermediÄŸini görüyoruz. Aksine IŞİD dünyada muhaliflerle ilgili bir algı kirliliÄŸine neden oldu ve Esed gittiÄŸi takdirde alternatifin IŞİD olduÄŸu kanaatini yaydı. Böylelikle Esed’in kalıcılığını saÄŸladı. IŞİD Åžam’a yürümeye baÅŸlarsa bir tehlike olur ancak ÅŸu an Rusya’nın ÅŸu anki önceliÄŸi Esed’in kalması. Rusya’nın muhalifleri vurması IŞİD’in daha da güçlenmesiyle sonuçlanacak. Rusya bunu istiyor. Esed’in kalıcı olmasını garantilemek istiyor. Rusya IŞİD’e bir tehlike olarak bakıyor ancak ÅŸu anki önceliÄŸi Esed’in kalıcılığını saÄŸlamak.”

‘Gerekçeler: Batı’ya mesaj, Suriye’yi Ä°ran’a bırakmamak’

Keskin, Rusya’nın Suriye’de hava saldırıları kararının baÅŸka nedenlerinin de bulunduÄŸunu ve bunların arasında Batı’ya mesaj yollamak olduÄŸunu söylüyor.

“Rusya, soÄŸuk savaÅŸ döneminden sonra güçlü olduÄŸu OrtadoÄŸu’da güç kaybetmiÅŸti. Moskova ÅŸu an yavaÅŸ yavaÅŸ OrtadoÄŸu’da etkinliÄŸini göstermek istiyor. Hem jeopolitik mücadelelerin hem de siyasi denklemin bir parçası olmaya çalışıyor. Batı’ya ‘Ben de varım’ mesajını vermek istiyor. Batı, Ä°ran ile nükleer anlaÅŸmadan sonra Tahran’ı Moskova’dan uzaklaÅŸtırmak ve Suriye krizini çözmek için Ä°ran’la masaya oturmak istiyordu. Rusya bir ÅŸekilde devreye girerek olası bir ABD Ä°ran yaklaÅŸmasını engelledi ve ‘Ben de burada etkinim’ mesajını verdi. IŞİD’in saflarında 2-3 bin Rusya kökenli savacı meselesi de Rusya açısında ‘ciddi bir tehdit’ olarak görülüyor.”

‘Rusya’nın meydan okuması ABD’yi harekete geçirebilir’

Rusya’nın Suriye’de inisiyatif alarak ABD’ye meydan okuduÄŸunu söyleyen Keskin, bunun ABD’yi farklı seçeneklere zorlayabileceÄŸini, Suriye’de daha ciddi bir politika izlemesine neden olabileceÄŸini belirtiyor. Keskin’e göre, Rusya’nın hamlesine sessiz gibi görünen ABD’nin aslında öyle olmadığını ve bunu ciddi bir sorun olarak gördüklerini ifade etti.

“Bence Rusya’nın Suriye’ye girmesi ABD’nin çıkarlarına zarar veriyor. Washington bunun farkında. Buna bir ÅŸey yapmak istiyorlar.”

‘Rusya’nın operasyonu Türkiye sınırını etkiler’

 

Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü ÖÄŸretim Üyesi ve 21.YY Türkiye Enstitüsü OrtadoÄŸu ve Afrika Masası BaÅŸkanı Serhat Erkmen.

OrtadoÄŸu uzmanı, Akademisyen Serhat Erkmen de, Rusya’nın asıl hedefinin Esed’i korumak olduÄŸunu savunuyor. Buna gerekçe olarak Rusya’nın vurduÄŸu hedeflerin çoÄŸunlukla IŞİD’e deÄŸil, diÄŸer Suriyeli muhaliflere ait olduÄŸunu gösteriyor.

Erkmen, Rusya’nın hava saldırılarının benzer hedeflerle devam ettiÄŸi takdirde uzun vadede Halep’in kuzey kırsalını, yani Türkiye sınırını da etkileyebileceÄŸini ifade ediyor:

“ABD’nin bombardımanının yanı sıra, IŞİD’in Halep’in kuzey kırsalında ilerlemesini engelleyen bir baÅŸka faktör, orada Fetih Ordusu baÅŸta olmak üzere silahlı muhalif grupların olması. Rusya bombardımanının bu grupların çatışma gücünü etkilerse Türkiye’nin güney sınırındaki yani, Cerablus-Azez hattındaki bu muhalif grupların IŞİD’e karşı gerilemesine yol açabilir. IŞİD Azez’e doÄŸru yürürken ABD’nin aynı bölgede IŞİD’i bombalaması, YPG’nin Cerablus’a müdahale etmesini kolaylaÅŸtırır. Böylelikle mevcut Halep Türkiye koridoru kapanabilir.”

Kaynak: Al Jazeera