Çin'in Orta Asya yatırımları Uygurları kontrole yönelik

Çin yatırımlarının Orta Asya'da artmasının sadece ekonomik deÄŸil, bazı siyasi ve etnik konuları da etkilediÄŸi belirtiliyor.

BBC Özbek servisinde yer alan haber yorumda bölgedeki diktatörlerinin dünyada ekonomik yönden devleÅŸen Çin sermayesi sayesinde rejimlerini muhafaza etmeye çalışırken Çin’in ise buna karşılık kendisi için büyük tehlike olarak gördüÄŸü bölgedeki Uygur lobisinin faaliyetlerini kontrol etmeye çalıştığı ifade ediliyor.

Pekin yönetimi, bölgenin üç ülkesi, Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan’da yaÅŸayan yaklaşık 350 bin Uygurun kendi bağımsız devleti hakkında konuÅŸmalarını kesinlikle istemiyor. Bu Uygurların çoÄŸu geçen yarım yüzyılda Çin zulmünden kaçarak kardeÅŸ ülkelere yerleÅŸti. Onlar bugüne kadar arkada bıraktıkları vatanları DoÄŸu Türkistan’ın bağımsızlığı hakkında konuÅŸageldiler.

Ancak Sovyetlerin dağılması ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlığından sonra durum deÄŸiÅŸmeye baÅŸladı. Bölgeye milyarlarca dolar yatırım yapan Çin’in burada yaÅŸayan Uygurları da çeÅŸitli yöntemlerle kendi kontrolü altına aldığı bildiriliyor.

Özbek, Kazak ve Kırgız halkları ile ortak dil, din ve kültüre sahip olan Uygurların yaÅŸadığı DoÄŸu Türkistan, Çin ve Orta Asya arasında önemli bir köprü görevi görüyor. Ancak sınırın her iki tarafında yaÅŸayan Uygurların kendi aralarında kültürel baÄŸlar yanında siyasi yönden de iÅŸbirliÄŸi içinde olmasını Çin kesinlikle istemiyor.

Son yıllarda Orta Asya ülkeleri onlarca Uyguru yakalayarak Çin’e teslim etti. Bunlar Çin’de ya öldürüldü ya da uzun süreli hapis cezaları aldı.