Süreç dondu, yatırımcı beklemede

2013’ün Ocak ayında BDP Heyeti’nin Ä°mralı Adası’na gitmesinin kamuoyuna duyurulmasıyla DoÄŸu ve GüneydoÄŸu bölgelerinde baÅŸlayan normalleÅŸmenin harekete geçirdiÄŸi isimlerden biri de Salih Özer’di. Diyarbakırlı yatırımcı Özer, uzun süredir üzerinde düÅŸündüÄŸü ve çatışmaların durmasıyla baÅŸlattığı projesi bölgede ilk olacaktı:

“Diyarbakır mermer merkezi. Yatırımcıların çoÄŸu iÅŸlenmemiÅŸ blok mermer ihraç ediyorlar. Ä°talya bile bu mermeri alıp iÅŸledikten sonra kendi mermeri olarak pazarlıyor dünyaya. Benim düÅŸüncem ise mermeri merkezinde iÅŸleyip bir sanayi ürünü olarak satmaktı. Çözüm Süreci ile birlikte baÅŸladık çalışmaya. Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde fabrikamızı açtık. Yurt dışından pek çok uzman getirttik. Bir ay önce baÅŸladık çalışmaya.”

Süreç deÄŸiÅŸince

Mermer iÅŸleme fabrikası çalışmaya baÅŸladığı günlerde Salih Özer’e yatırım için motivasyon kazandıran süreç, çatışmaların baÅŸlamasıyla sona erdi. Özer, yaklaşık 15 milyon lira harcayarak yatırım yaptığı için piÅŸman deÄŸil, ancak sürecin eski haline dönmesi en büyük beklentisi.

“OrtadoÄŸu’dan bir Arap müÅŸterim var. Kendisiyle görüÅŸtük ve Diyarbakır’a davet ettim. Bu çatışmalar baÅŸlayınca gelmekten vazgeçti. Ben Ä°stanbul’a gittim orada görüÅŸtük. Yabancılar kendileri gelmek istese bile konsoloslukları güvenlik gerekçesi ile izin vermiyor. Bizim en büyük pazarımız OrtadoÄŸu. Hiçbir ÅŸekilde piÅŸman deÄŸilim bu yatırımı yapmış olmaktan. 90 kiÅŸi çalışıyor ve üretimimi arttırıp sayıyı iki katına çıkarmak en büyük hedefim. Çözüm sürecinin yeniden hızlı bir ÅŸekilde baÅŸlaması en büyük temennim.”

‘Yüzde birlik büyüme hedefleniyordu’

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası BaÅŸkanı Ahmet Sayar, çözüm süreci boyunca Diyarbakır’da yatırımcıların yoÄŸun bir çalışma dönemi geçirdiÄŸini söyledi. Sayar, bölgenin Türkiye’nin yıllık büyüme oranına yüzde birlik bir katkı yapacağı görüÅŸünde. Ona göre bunun için tek ÅŸart var:

“Ä°statistiklere henüz yansımamış olsa da 2,5 yıllık çözüm sürecinde çok büyük ekonomik bir sıçrama gerçekleÅŸtirildi. TÜSÄ°AD ve TÜRKONFED’in araÅŸtırmalarına göre GüneydoÄŸu Anadolu Bölgesi'nin Türkiye’nin büyüme oranlarına bir puanlık katkısı olacaktı. Bundan daha önemlisi pek çok insanda çözüm süreci yatırım fikrinin yerleÅŸmesine yol açtı. Zira bölgenin yatırım potansiyeli 30 yıldır kullanılamamış ve salt yurtiçinden deÄŸil yurtdışından da pek çok yatırımcı geldi.”

DTSO BaÅŸkanı Sayar umutsuz deÄŸil, yatırımcının beklemede olduÄŸunu söylüyor.

‘Yatırımcı beklemede’

Diyarbakır’da ve bölgenin diÄŸer illerinde yatırım yapmak isteyenlerin çatışmaların baÅŸlamasıyla ‘bekleme’ pozisyonuna geçtiÄŸini söyleyen Ahmet Sayar, umutlarının henüz diri olduÄŸunu söyledi:

“Süreç yatırımcıyı henüz bölgeden kaçırmadı ancak yeni yatırımcılarının beklemelerine yol açtı. Mevcut giriÅŸimcilerimiz büyük oranda küçük ve orta boy iÅŸletmeci statüsünde. Bu uzun süre idare edecekleri iÅŸletme sermayeleri olmadığı anlamına geliyor ve çok uzun soluklu beklemeye tahammül gösteremezler. Türkiye’nin OrtadoÄŸu’ya 30 milyar dolarlık ihracatı var. Bunun çok iyi deÄŸerlendirilmesi ve çok daha yukarılara çekilmesi gerekirken olayların yeniden baÅŸlaması beklentileri altüst etti.”

’40 gündür ekonomi konuÅŸmadım’

Olayların yeniden baÅŸlamasının kendilerini çok üzdüÄŸünü belirten DTSO BaÅŸkanı Ahmet Sayar, insan kayıplarının yaÅŸandığı bir ortamda ekonomi konuÅŸmanın içinden gelmediÄŸini de söylüyor:

“Kırk güne yakındır doÄŸru düzgün ekonomi konuÅŸmadım. Her gün birileri yaÅŸamını yitiriyor ve insan olarak içiniz daÄŸlanıyor. Pek çok giriÅŸimde bulunduk ve çatışmaların bir an önce durması için çaÄŸrılarda bulunduk. Sonuçta ekonomi bozulunca her ÅŸey bozuluyor ve bunun olmaması için de çalışma yürütmek zorundayız. Çatışmaların yarın deÄŸil hemen ÅŸimdi durması gerekiyor. Daha fazla can yitirmemek için ve çatışmalı sürecin daha fazla derinleÅŸmemesi için.”

Diyarbakır Organize Sanayi Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi BaÅŸkanı Aziz Özkılıç, 6-8 Ekim olaylarının pek çok yatırımcıyı kaçırdığını söylüyor.

 

‘6-8 Ekim olaylarıyla baÅŸladı’

Diyarbakır Organize Sanayi Ä°ÅŸadamları DerneÄŸi BaÅŸkanı Aziz Özkılıç, Organize Sanayi Bölgesi’nde arsa tahsisi yapan pek çok yatırımcının 6-8 Ekim'deki Kobani olaylarının ardından çekilme kararı aldığını belirterek sermayenin de insan gibi huzur aradığını söyledi:

“2012 yılındaki teÅŸvik sistemi ile Türkiye altı bölgeye ayrıldı ve en çok avantaja Diyarbakır’ın da içerisinde bulunduÄŸu altıncı bölge sahip oldu. Sigorta, vergi ve arsa tahsisi ile yatırımcı için mükemmel bir alan haline geldi bölgemiz. Öcalan’ın 2013 Nevruz’unda verdiÄŸi mesajın ardından bu cazibe daha fazla arttı. Çünkü insan gibi sermaye de huzur ve istikrar arar. Ancak 6-8 Ekim olaylarının çok büyük yıkımı oldu. O tarihe kadar Organize Sanayi Bölgesi’nde iki yüz yatırımcı arsa tahsisi beklerken 6-8 Ekim’den sonra yüze yakın giriÅŸimci vazgeçti.”

‘Çözüm sürecinde huzuru yaÅŸadık’

6-8 Ekim olaylarına karşın bölgenin çözüm sürecinde huzuru yaÅŸadığını söyleyen Özkılıç, çatışmalarla zedelenen güvenin yeniden tesis edilmesinin çok uzun sürdüÄŸünü belirtti:

“Åžimdi 5 yüz bine yakın iÅŸsiz gencimiz var. Bu yatırımları kaçırmayacak bir iklim oluÅŸturduÄŸumuzda bu insanlar iÅŸ güç sahibi olacaklar. Çatışmalar yeniden baÅŸladı ve kara kara düÅŸünüyoruz. Diyarbakır’da, Mardin’de, Batman’da, Van’da insanlar ölürken kimse yatırım yapmayı düÅŸünmez. Hiçbir insanımızın ölmesini istemiyoruz ve derhal güçlü bir siyasi iradenin tesis edilmesi gerekiyor. Çatışmaların hemen durmasını istiyoruz. Umudumuzu yitirmiÅŸ deÄŸiliz, herkes çatışmaların duracağının ilân edilmesini bekliyor. 40 bin insan öldü, 40 bin insan daha ölse yine oturacağımız yer barış masasıdır. Öyleyse daha fazla insanımız ölmeden o masaya oturmamız gerekiyor.”

Diyarbakır Turizm Tanıtma DerneÄŸi BaÅŸkan Yardımcısı Edip Paçal Eylül rezervasyonlarının iptal edilmediÄŸini belirtiyor.

‘AÄŸustos rezervasyonu iptal, Eylül beklemede’

Aziz Özkılıç’ın çatışmaların biteceÄŸine olan inancını Diyarbakır Turizm Tanıtma DerneÄŸi BaÅŸkan Yardımcısı Edip Paçal da taşıyor. Bölgeye yapılan turistik rezervasyonların yakın tarihli olanlarının iptal edildiÄŸini belirten Paçal Eylül rezervasyonlarının bu umut nedeniyle beklediÄŸini söylüyor:

“Diyarbakır 33 medeniyete ev sahipliÄŸi etmiÅŸ kadim bir ÅŸehir. UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine surlarımız ve Hevsel bahçeleri alındı. Bunun yansımasını anında gördük. Ä°nsanlar burada çok kıymetli eserlerin olduÄŸunu bu vesile ile fark etmiÅŸ oldu. Pek çok rezervasyon yaptık. Ancak çatışmalarla birlikte bu rezervasyonların bir bölümü iptal edildi. Ä°nsanlar yurtdışından gelmek isteseler bile ülkeleri bölgenin kırmızı çizgi olduÄŸunu belirtip gitmemeleri yönünde telkinde bulunuyorlar. Buna karşın gelenler var. Eylül ayı rezervasyonları duruyor. Ä°nsanlar beklenti içinde. Bizim de beklentimiz ve umudumuz bu çatışmaların hemen durması ve normalleÅŸmesi. Bu konuda çabaların sürmesini istiyoruz. NormalleÅŸme saÄŸlanırsa Diyarbakır çok büyük atılım saÄŸlayacak.”

Kaynak: Al Jazeera