'Gerekçesini iyi anlatan kazanır'

AK Parti ile CHP 'büyük koalisyon'da uzlaÅŸamadı. BaÅŸbakan Ahmet DavutoÄŸlu, "süreli bir reform hükümeti" önerdiklerini söylerken, CHP lideri Kemal KılıçdaroÄŸlu üç ay süreli koalisyon deÄŸil seçim hükümeti önerildiÄŸini açıkladı. Kamuoyu araÅŸtırmacılarıyla mevcut durumu ve erken seçime yansımalarını konuÅŸtuk. 

'KutuplaÅŸmayı bitirecek fırsat kaçtı'

Andy-Ar Sosyal AraÅŸtırmalar Merkezi Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Faruk Acar’a göre kutuplaÅŸma ortamının yok olması için fırsat kaçtı: 

Andy-Ar Sosyal AraÅŸtırmalar Merkezi Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Faruk Acar.

[FotoÄŸraf: Güray Ervin/Al Jazeera Türk]

"Lidere raÄŸmen koalisyon kurulamayacağını biliyorduk. AK Parti ve CHP seçmenlerinin içinde bulunduÄŸu olumsuz kutuplaÅŸma ortamı, rahatsızlığın çözüme ulaÅŸması, ideolojik çözüm süreci için bu bir fırsattı. Bu fırsat kaçmış görünüyor. Bundan sonraki aÅŸama, seçmenlerin kutuplaÅŸma ortamının sürdürüleceÄŸi bir tablo."

'Kim seçmenini ikna ederse kazanır'
Acar iki liderin söyleminin de algı yönetimi üzerine kurulu olduÄŸunu anlatıyor:
"Masadan kalkan taraf olmamak adına, seçimlerde fatura kesilmemesi adına iyimser tablo çizmeye çalıştı BaÅŸbakan. Algıların yönetimi üzerine erken seçim yaÅŸanacak. Bu faturanın kime kesileceÄŸinin belirsizliÄŸi ortada. Kim gerekçelerini seçmenine iyi anlatırsa kazanan olacak. Koalisyon arayışında AK Parti seçmenini ‘Gördünüz arayışta olduk. Muhalefet bu uzlaşıya cevap vermedi’ fikrine inandırırsa yüzde 45’e çıkabilir. Muhalefet de, ‘Zaten erken seçimle, prosedür gereÄŸi görüÅŸmeler yapıldı. Uyarılarının anlaşılamadığını’ anlatabilirse AK Parti yüzde 35’e düÅŸer. Bu da sürpriz olmaz. Burada 7 Haziran’dan sonra kararsız olan yüzde 18’lik kızgın seçmen önemli. Son hafta yaptığımız araÅŸtırmada koalisyon beklentisi bir ay öncesine göre daha yüksekti. AK Parti seçmeninin yüzde 75’i erken seçimi talep eden noktadaydı. Ancak AK Parti - CHP koalisyonunu isteyen de yüzde 42’lik bir kesim vardı." 

'CHP oyuna gelmedi'

MetroPOLL Stratejik ve Sosyal AraÅŸtırmalar Merkezi BaÅŸkanı Prof. Dr. Özer Sencar göre de sonuç sürpriz olmadı. Sencar, CHP lideri Kemal KılıçdaroÄŸlu’nu daha gerçekçi buluyor. Sencar’a göre, CHP en başından olayların farkındaydı ancak sonuna kadar süreci yaÅŸamak zorunda kaldı. Yani masayı terk eden taraf olmadı.

MetroPOLL Stratejik ve Sosyal AraÅŸtırmalar Merkezi BaÅŸkanı Prof. Dr. Özer Sencar.

 

"Ä°ki parti de kurulmayacak bir koalisyon için bir aylarını harcadı. 45 günün dolması için yapılmış bir süreçti. En azından Tayyip Bey açısından böyleydi. DavutoÄŸlu, ‘Bir ÅŸans olarak kurabilirim’ diye düÅŸünmüÅŸ olabilir, ama CHP’lilerin bir koalisyon hükümeti kurulamayacağını bildiklerini düÅŸünüyorum. Tavırlarından onu anlıyorum çünkü, eÄŸer koalisyon kurma konusunda olumsuz tavır gösterselerdi, iktidarın ‘Biz kendileriyle görüÅŸüyoruz ama koalisyona yanaÅŸmıyorlar’ ithamı altında kalacaktı. Böyle bir oyuna gelmediler."

Sencar başından bu yana CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan faktörüne dikkat çekiyor ve ErdoÄŸan’ın kendisi açısından baÅŸarılı bir süreç yürüttüÄŸünü ifade ediyor: 
"DavutoÄŸlu ne kendisinin ne de CumhurbaÅŸkanı'nın isteklerini yerine getirebildi. Hakim unsur Tayyip Bey’di. Kendi oyun planına göre yürüttü. DavutoÄŸlu için figüran dersek haksızlık, saygısızlık etmiÅŸ olur muyum bilemiyorum ama sahnede figüran gibi kaldı. Sürekli yanında Ömer Çelik’in olması bunun göstergesi. Siyasi tecrübesi yüksek, hem de ErdoÄŸan’ın güvendiÄŸi birisi Çelik. DavutoÄŸlu'na bakılırsa seçime gitmez, hükümet kurar. Ama bu iÅŸler DavutoÄŸlu'na bırakılmayacak kadar ciddi."

Ancak Sencar’a göre siyasi aktörleri yönetmekle halkı yönetmek, halkın oy verme davranışlarını yönetmek farklı ÅŸey ve son bir aylık çatışma halinin önemli bir etken olacağı düÅŸüncesinde.

'AK Parti Kürt oylarını kaybedecek'

"Kürtlerle dindar Kürtler eskiden beri Özal’a, Demirel’e, Erbakan’a oy verdi. AK Parti öncesinde hiçbir lider ve hükümet Kürtleri bu ÅŸekilde devlet adına ezmedi. Devlet ve AK Parti aynı ÅŸey haline geldi. Kürtlere, PKK’ya karşı Tayyip Bey çok daha sert ve acımasız oldu. Bu da dindar Kürtleri HDP’ye itti. Bir miktar daha Kürt oylarını kaybedecek. MHP dikkatli, zekice politikalar gütmezse AK Parti bu kaybı MHP’den karşılayacak. HDP’nin ödünç oyları da CHP’ye geri dönecek. Ama 13’ün altına düÅŸmez. AK Parti 40-42’de kalır; CHP 26-27 civarında. MHP 16’nın altına ne kadar iner. Tabii bu süreci nasıl yürüttüÄŸüne de baÄŸlı. AK Parti’nin azınlık hükümetini desteklemeye kalkarsa oyları CHP’ye kayar. Ama yine de AK Parti erken seçimden tek başına iktidar olarak çıkamayacak."

Genar AraÅŸtırma Åžirketi Genel Müdürü Mustafa Åžen.

 

'AK Parti seçmeni sandığa götürürse kazanabilir'

Genar AraÅŸtırma Åžirketi Genel Müdürü Mustafa Åžen'e göre, AK Parti'li seçmen son birkaç seçimde sandığa gitmedi, AK Parti eÄŸer bunu deÄŸiÅŸtirebilirse seçimi kazanabilir. 

"Ä°ki lider seçmenini aslında ikna etmek için konuÅŸtu. AK Parti'li seçmen CHP ile koalisyonu zaten istemiyordu. CHP'li seçmen de sonradan AK Parti ile bir koalisyona ikna oldu. DavutoÄŸlu kendi seçmen kitlesi bir koalisyon istemediÄŸi için kendi seçmen kitlesinin isteÄŸi doÄŸrultusunda hareket etti, demokratik bir lider olarak. CHP de aynı ÅŸekilde kendi seçmen kitlesine yönelmiÅŸ oldu. Yani iki parti de ortada bir tavır sergiledi. Son anketlerde AK Parti'nin az da olsa yükseliÅŸini görüyoruz. MHP ve HDP'de ise kısmi düÅŸüÅŸler var. Muhalefet partilerine oy veren seçmen 'Acaba farklı mı davransaydık?' diye soruyor. Unutmamak lazım, AK Parti'li seçmen son birkaç seçimde sandığa koÅŸmadı. biraz gevÅŸek davrandı. Bu AK Parti için bir sorun ama aynı zamanda bir çözüm. EÄŸer AK Parti seçmenini sandığa götürebilirse o zaman kazanabilir."

'Muhalefet birleÅŸemedi'

"Seçimden önce bütün partiler AK Parti'ye karşı birleÅŸmiÅŸ vaziyette hareket ediyordu. Tek amaçları AK Parti'yi iktidardan indirmekti. AK Parti iktidarı kaybetti ancak muhalefet sonrasında birlikte hareket edemedi. Devlet Bahçeli HDP'ye asla bir araya gelinemeyeceÄŸi yönünde posta koydu. Yani tam bir muhalefet felaketi ortaya çıktı. Ben bunu orta akıl tuzağı olarak görüyorum ve oradan da çıkamıyorlar. Türkiye'nin temel sorunu da bu. Bu seçimler de onu tescilledi."

'Koalisyon görüÅŸülmediyse CHP niye bugüne kadar bekledi?'

A&G AraÅŸtırma Åžirketi'nin Sahibi Adil Gür ise, görüÅŸmelerin sonucuna dair her iki partinin de seçmeninde kayıp olmayacağı görüÅŸünde: 

A&G AraÅŸtırma Åžirketinin Sahibi Adil Gür.

[FotoÄŸraf: AA / ArÅŸiv]

"Ortada ciddi koalisyon görüÅŸmesi yoksa bugüne kadar CHP niye görüÅŸüyor? “Azınlık hükümeti teklif edildi, masada oturmaktan kaçınıyoruz” demeliydi. Bugüne kadar niye bekledi? Bundan sonra bu iki parti birbirini suçlamak yerine makul gerekçelerle koalisyon olmadığını anlatabilirlerse, kararsız seçmenlerden onlara yönelen olur. AKP seçmenin yüzde 85’i koalisyon istemiyordu. Bu sonuç kayıp deÄŸil, memnuniyet olur. CHP’de de benzer ÅŸey var. Her iki partinin seçmeninden de sürecin yönetiliÅŸi ve sonuçları nedeniyle kayıp olacağı düÅŸüncesinde deÄŸilim. Hükümet kurulmadı ama partiler kazandı. Liderler ve iki parti arasında kutuplaÅŸma vardı. Ä°ki liderin bir araya gelmesi, fotoÄŸraf vermesi bile çok önemli bir adımdı. Koalisyon olsaydı iki partinin genlerindeki doku uyuÅŸmazlığı nedeniyle kısa veya orta vadede eften püften sorunlar çıkabilirdi. Kısa vadede seçime gidilecek, maliyeti var ama, hükümet kurulsa uzun vadede uyumsuzluÄŸun maliyeti seçimin maliyetinden fazla olurdu."

'Bu bir ortaoyunu'

Konda Yönetim Kurulu BaÅŸkanı ve gazeteci-yazar Tarhan Erdem, son bir ayda yaÅŸanılan görüÅŸmeleri "ortaoyunu" olarak deÄŸerlendiriyor:

KONDA Araştırma Şirketi'nin sahibi Tarhan Erdem. [Fotoğraf: AA]

 

"Kemal KılıçdaroÄŸlu çok önemli bir ÅŸey söyledi. 'Biz koalisyon müzakeresi yapmadık, koalisyon da teklif edilmedi' dedi. Bu iki husus, DavutoÄŸlu’na verilen görevin ne olduÄŸunu ve bunun arkasında ne yattığını anlatıyor. Koalisyon müzakeresi yapılıyor sanıyordum. Koalisyon konuÅŸulmamış, herkes fikrini söylemiÅŸ. 'Bir dahaki hafta bitirelim' demiÅŸler. Devlet iÅŸi bu kadar ciddiyetsiz bir hale getirilir mi? DavutoÄŸlu’na görevi veren adam 'bunu böyle yap' demiÅŸ. O da uymuÅŸ. 'Git onları uyut' demiÅŸ. En baÅŸtan beri senaryo böyleymiÅŸ. Bu kadar da açık olmaz. Ben böyle bir ÅŸey hatırlamıyorum, çok garipsedim, kabul edemiyorum. Türkiye’nin başına gelen maskaralık ilk kez yaÅŸanıyor. Bu bir ortaoyunu, maskaralıktan öte. Devleti kim idare ediyorsa oyuncular da onlar."

Kaynak: Al Jazeera