Dünyanın meşhur su kanalı ve boğazları

Mısır'da darbe yönetimi, daha önceden projelendirilen Yeni SuveyÅŸ Kanalı'nı bugün Avrupalı bazı liderlerinde davet edildiÄŸi törenle açtı. Yeni kanalla birlikte Akdeniz ile Hint Okyanusu arasındaki ticaret trafiÄŸi daha da hızlanacak. 

Kanalın açılmasıyla birlikte gözler dünyanın diÄŸer bölgelerindeki kanallara çevirdi. Ä°ÅŸte dünyanın diÄŸer su kanalları: 

İstanbul Boğazı

Karadeniz ve Akdeniz’i birbirine baÄŸlayan boÄŸaz, tarihten bugüne en önemli boÄŸazlardan biri konumunda. Düz uzunluÄŸu 35 kilometre olan Ä°stanbul BoÄŸazı’ndan yıllık ortalama 90 bin gemi geçiyor. Montrö boÄŸazlar sözleÅŸmesi uyarınca bu gemilerden vergi alınamıyor.

Çalışmalarına baÅŸlanan Kanal Ä°stanbul isimli ikinci boÄŸazın 8 milyar dolarlık gelir getireceÄŸi tahmin ediliyor. Ayrıca turizme de ciddi katkı saÄŸlayan boÄŸaz her sene kurvaziyer yolcu gemileri ile yüzbinlerce turistin Ä°stanbul’a gelmesini saÄŸlıyor.

Çanakkale BoÄŸazı

Marmara ve Ege denizini birbirine baÄŸlar. En geniÅŸ yeri 5,8 kilometre en dar yeri 1.25 kilometre olan boÄŸazın dibinde ters bir akıntı vardır. Montrö BoÄŸazlar SözleÅŸmesi’ne dahil olan boÄŸaz, Akdeniz’e açılan kapısıyla önemli bir stratejik konuma sahiptir.

Cebelitarık Boğazı

Ä°smini Emevi komutanı Tarık Bin Ziyad’dan alan Cebelitarık BoÄŸazı, Akdeniz’i ve Atlas Okyanusu’nu birbirine baÄŸlamaktadır. Egemenlik hakkı Fas, Ä°ngiltere ve Ä°spanya arasında paylaşılıyor. Ä°ngiltere Krallığına baÄŸlı Cebelitarık özerk yönetiminin de bulunduÄŸu bölgede sık sık Ä°ngiltere ve Ä°spanya arasında siyasi kriz çıkıyor.

Ä°spanya daha geniÅŸ egemenlik hakları talep ederken Ä°ngiltere 200 yılı aÅŸkın süredir yönettiÄŸi bölgede taviz vermiyor. Fas’ın ise hiçbir ciddi iddiası ve giriÅŸimi bulunmuyor.

Bering Boğazı

Amerika ve Asya kıtalarını birbirinden ayıran boÄŸaz ABD ve Rusya arasında bulunuyor. Yaklaşık 3-4 senedir Çin, Amerika ve Rusya’yı yeraltından birbirine baÄŸlayacak bir Denizyolu projesi üzerinde çalışılıyor.

Macellan Boğazı

Macellan BoÄŸazı, Güney Amerika'nın en güneyinde Atlas Okyanusu'nu Büyük Okyanus'una baÄŸlayan boÄŸaz. Ana kıta ile Tierra del Fuego Takımadaları'nı ayırır. Bu takımadalar, Arjantin ve Åžili arasında paylaşılmıştır. Macellan BoÄŸazı'nın uzunluÄŸu 686 kilometre, geniÅŸliÄŸi 4 ila 37 kilometre'dir. BoÄŸaz, 1520 yılında Magellan tarafından keÅŸfedildiÄŸi için bu isimle anılmaktadır. Sis ve rüzgâr sebebiyle geçilmesi zordur. BoÄŸaz üzerindeki en büyük liman, Punta Arenas'tır.

Panama Kanalı’nın inÅŸasından önce ticaret gemileri açısından çok önemli bir öneme sahip olan boÄŸaz bugün de eskisi kadar olmasa da önemini sürdürmektedir. 

Bölgede bulunan Falkland Adaları Ä°ngiltere tarafından yönetilmekte olup Arjantin adalar üzerinde hak iddia etmektedir. Yakınlarında petrol bulunan adalar daha önce savaÅŸ yaÅŸanan bölgede gerilimi yükseltmektedir.

Hürmüz BoÄŸazı

Sıcak suları Hürmüz BoÄŸazı kanalıyla Umman Denizi ve Hint Okyanusu'na karışır. KuzeydoÄŸuda Åžattülarab (Ervend) ırmağı aÄŸzından baÅŸlayan ve GüneydoÄŸuda Hürmüz BoÄŸazı'na kadar uzanan Basra Körfezi'nin uzunluÄŸu yaklaşık olarak 805 kilometre’dir. GeniÅŸliÄŸi yaklaşık 280 kilometre. derinliÄŸi ise ortalama 40-50 m arasında deÄŸiÅŸmektedir. DerinliÄŸin en fazla olduÄŸu ve 100 metreye ulaÅŸtığı yer Hürmüz BoÄŸazı'dır.1980 ile 1988 arasında süren Ä°ran-Irak Savaşı'nın odak noktasıdır. 1991 yılında Körfez Savaşı'nda temel olmuÅŸtur.

BoÄŸazın kontrolü bölgedeki adaların kendi topraklarına ait olmasından dolayı Ä°ran’a aittir fakat BirleÅŸik Arap Emirlikleri ile Ä°ran arasında hakimiyete iliÅŸkin çeÅŸitli tartışmalar yaÅŸanmaktadır. Dünyanın en önemli petrol geçiÅŸ noktalarından biri kabul edilen boÄŸaz bugün Sunni- Åžii gerginliklerinden dolayı çeÅŸitli güvenlik sorunu ihtimalleri ile karşı karşıyadır.

Messina Boğazı

Messina BoÄŸazı Sicilya adasını Ä°talya'nın güneyindeki Calabria bölgesinde ayıran boÄŸazdır. En dar noktasında geniÅŸliÄŸi 3,3 kilometredir. Messina BoÄŸazı' üzerinde bulunan önemli liman ÅŸehirleri Sicilya adasındaki Messina ve ana kıtada bulunan Reggio di Calabria'dır.

Bab-ül Mendep BoÄŸazı

Kızıldeniz'i Hint okyanusuna (Aden Körfezi) baÄŸlayan 32 kilometre uzunluÄŸundaki boÄŸaz Yemen ile Somali kıyıları arasındadır.BoÄŸazın Arabistan yarımadası kıyısına düÅŸen bölümü 1. dünya savaşına kadar Osmanlı kontrolünde idi. Stratejik önemi yüksek olan boÄŸaz Perim adasından (Yemen) denetlenir. 

Åžu sıralar devlet ve Husiler arasında olan iç savaÅŸtan dolayı boÄŸazın güvenliÄŸi tehdit altındadır. 2013-2014 yılında günde iki milyon varil petrol geçtiÄŸi rapor edilmiÅŸtir.

Malakka BoÄŸazı 

Malakka Boğazı, Malezya Yarımadası (Batı Malezya) ve Endonezya'ya bağlı Sumatra adası arasında 805 kilometre uzunluğunda dar bir boğazdır.

Ekonomik ve stratejik açıdan bakıldığında Malakka BoÄŸazı dünyanın en önemli deniz yollarından biri olup, SüveyÅŸ Kanalı ve Panama Kanalı´nın bir eÅŸdeÄŸeridir. BoÄŸaz Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus arasında ana denizyolu pasajını oluÅŸturmakla, aynı anda dünyanın en kalabalık 3 ülkesi olan Hindistan, Endonezya ve Çin´i deniz yoluyla baÄŸlılığını saÄŸlamaktadır. Bununla kalmayıp yörenin en geliÅŸmiÅŸ Ticaret Devlerini; Japonya, Güney Kore ve Tayvan´Ä± uluslararası ticarete baÄŸlar.

2014 yılında seksen bin’e yakın ticari geminin geçtiÄŸi kaydedilen boÄŸaz Asya ve Avrupa arasındaki en önemli geçiÅŸ noktalarından birisidir. Amerika Enerji Bilgilendirme Ä°daresi verilerine göre Malakka BoÄŸazından günde 16 milyon varile yakın petrol geçmektedir.

SüveyÅŸ Kanalı

Akdeniz ile Kızıldeniz'i birbirine baÄŸlayan yapay suyoludur. Sina Yarımadası'nın batısındadır. 163 kilometre uzunluÄŸunda ve en dar yerinde 300 metre geniÅŸliÄŸindedir. Kanal, Afrika çevresinde dolaÅŸmaya gerek kalmadan Asya ile Avrupa arasında deniz taşımacılığı yapılmasını saÄŸlar. Dünya'nın önemli kanallarından birisi arasında yer alır.

Yıllık 76 bin civarında gemi trafiÄŸine sahip olan SüveyÅŸ Kanalı 2014 yılında geçen gemilerden alınan vergilerle Mısır’a beÅŸ buçuk milyar dolarlık bir gelir kapısı olmuÅŸtu.

Bir süredir üzerinde geniÅŸletme çalışmaları yapılan SuveyÅŸ  Kanalı, bugün (8 Temmuz 2015) açıldı. 

Kiel Kanalı

Baltık Denizinde ulaşım açısından önem taşır. Kuzey Denizinde Elbe Irmağı aÄŸzındaki Brünsbüttelkoog'dan, doÄŸuda Baltık Denizi kıyısındaki Kiel limanında yer alan Holtenau'ya kadar 98 kilometre uzanır. Ä°ki deniz arasındaki en güvenli, kısa ve ucuz ulaşım yoludur. GeniÅŸliÄŸi 103 m, derinliÄŸi 11 m olan kanalın üzerinde yaklaşık 42 m yükseklikte yedi köprü bulunur.

Panama Kanalı

Panama Kanalı, Orta Amerika'nın en güney ülkesi Panama topraklarında yer alır ve Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'unu birbirine baÄŸlayan su yolu. Kanalın yapımı,tarihin en büyük ve en zor mühendislik projelerinden bir olmuÅŸtur. Gemicilik üzerindeki etkileri ise, Güney Amerika kıtasının en güney ucu olan Horn Burnu'ndan dolaÅŸma külfetini ortadan kaldırmış olması nedeniyle çok önemlidir.

GeçtiÄŸimiz sene üzerinde 13 bin gemi taşıyan kanal, yıllık 1.5 milyar dolar gelir kaynağı saÄŸlıyor. Amerika’nın geçmiÅŸte iÅŸgal ederek yönetimine el koyduÄŸu Panama kanalı Latin Amerika için stratejik açıdan da büyük önem taşıyor. Çin’in Nikaragua’ya yapmayı planladığı kanal Panama kanalı için tehdit oluÅŸturuyor.