Evler çamurdan değil tenekeden

AL Jazeera'den Sümeyye Ertekin'in haberine göre; ''Bütün ailemi öldürdüler. Beni ve çocuklarımı da öldüreceklerdi. Arakan'dan çıkarsak hayatımızı kurtarırız, belki biraz huzur buluruz diye kaçtık.”

Bu cümleler yaklaşık bir yıl önce Arakan'dan BangladeÅŸ'e gelen Hasine Bagum'a ait. BangladeÅŸ'te kamp dışında yaÅŸayan Rohingyalar kaçak çalışarak hayatlarını sürdürüyor. Genellikle kadınlar tekstil iÅŸçiliÄŸi ya da zengin BangladeÅŸlilerin evlerinde hizmetçi olarak çalışıyor. Erkeklerin en fazla yaptığı iÅŸ RikÅŸa yani ülkede geleneksel olan bisiklet taksilerin ÅŸoförlüÄŸü. Cox Bazar'da ise bölgenin en önemli geçim kaynaklarından biri olan balıkçılık yapıyorlar. 

Cox Bazar'daki varoÅŸ mahallelerin birinde yaÅŸayan Hasine Bagum üç çocuÄŸuna bakmak için çalışıyor. [FotoÄŸraf: Sümeyye Ertekin]

Kocasından bir yıldır haber alamıyor

Onlardan biri olan Hasine Bagum'un vatanını terk etme hikayesi diÄŸer Rohingyalardan farklı deÄŸil. Hemen hemen bütün Rohingyalar gibi o da zulümden kaçtıklarını, hayatlarını kurtarmak için BangladeÅŸ'e sığındıklarını söylüyor. Köylerinin Budistler tarafından sürekli basıldığını anlatan Bagum eÅŸinden de bir yıldır haber alamıyor. Ülkesinden kaçmaya nasıl karar verdiklerini ise ÅŸöyle anlatıyor:

“Evleri basıyorlar, erkekleri alıp götürüyorlardı. Bazen ateÅŸ edip öldürüyorlardı. Bir erkeÄŸi evden alıp götürdükleri zaman artık ondan haber alamazdık. Bütün bunları biz Müslümanız diye yapıyorlardı. EÅŸim artık yoktu. Çocuklarımın canını kurtarmak için kaçmaya karar veren bir aileye katılarak buraya geldim.”

BangladeÅŸ ile Arakan arasındaki ormanlık alandan yürüyerek kaçtıklarını söylüyor. Tam hatırlamıyor ama 10 ya da 12 gün boyunca ormandan yürüdüklerini belirtiyor. Hasine Bagum bu yolculuk sırasında iki aylık hamileymiÅŸ.

Evler çamurdan deÄŸil tenekeden

Cox Bazar'ın varoÅŸ mahallelerinin birinde birkaç Arakanlı aile ile birlikte yaşıyor. Evler kamptakilere göre “daha iyi” çünkü “çamurdan deÄŸil tenekeden”. Etrafı kapalı bir avluda yaşıyorlar. Tuvaletler evlerin dışında. Åžartları çok iyi olmasa da hayatta kalmaya çalışıyorlar. Yakınlardaki küçük bir balık pazarında balık satarak çocuklarına bakıyor.

BangladeÅŸ'e sığınan Arakanlılara sahip çıkan yardım kuruluÅŸları da var. Özellikle annesi ya da babasını kaybetmiÅŸ çocuklara sahip çıkan dernek ve vakıflar açtıkları yetimhanelerde çocukların ihtiyaçlarını karşılıyor, onlara eÄŸitim veriyor.

Cox Bazar'da gittiÄŸimiz bir yetimhanede kalan 10 yaşındaki Muhammed Hasan üç yıl önce zorlu bir yolculuÄŸun ardından annesi ve kardeÅŸleriyle gelmiÅŸ BangladeÅŸ'e. Küçük dünyasında hafızasından yıllarca silinemeyecek bir hikayesi var.

BangladeÅŸ'teki bir yetimhanede kalan Rohingyalı Muhammed Hasan Kur'an-ı Kerim ve islamî ilimler eÄŸitimi alıyor. [FotoÄŸraf: Sümeyye Ertekin]

 

"Babamı vurdular, nehirde boğuldu"

"Neden BangladeÅŸ'e geldiniz?" diye sorduÄŸumuzda cevabı “Rakhineler (Arakanlı Budistler) bizi öldürüyorlardı” oluyor. Anlattığına göre bütün ailesiyle birlikte Naf Nehri'ndeki bir balıkçı teknesine bindikleri sırada Myanmarlı güvenlik görevlileri babasını vurmuÅŸ. Ailenin hepsi tekneye binip kaçabilmiÅŸ ama babası nehirde boÄŸulmuÅŸ. Annesi, büyükannesi üç kızkardeÅŸi ve bir erkek kardeÅŸi ile geldikleri Cox Bazar'da hayata tutunmaları çok kolay olmamış. Hayatını deÄŸiÅŸtiren, başından geçen talihsiz kazayı ÅŸöyle anlatıyor:

“Ben bir oto yıkamada çalışıyordum. O zaman 8 yaşımdaydım. Benim görevim rikÅŸaları yıkamaktı. Günde 100 Taka (1.3 Dolar) kazanıyordum. Bir gün bir rikÅŸanın altında kaldım. Bacağım kırıldı. Ayağıma bir demir taktılar. Bir yıl hastanede kaldım.”

“Burada oyun oynayabiliyorum”

Hastane masraflarını karşılayan yardım kuruluÅŸu tedavisi bitince onu kaldığı bu yetimhaneye getiriyor. Üç aydır bu yetimhanede olduÄŸunu söyleyen Muhammed Hasan yeni hayatını sevdiÄŸini söylüyor. Nedenini ise ÅŸöyle anlatıyor:

“Burada mutluyum. Önceden çalışıyordum. Oyun oynayamaya vaktim olmazdı. Ama burada arkadaÅŸlarımla birlikte oyun oynuyorum. Futbol ve kriket oynuyoruz.”

Haftada bir ailesini gördüÄŸünü söylüyor, annesinden çok kız kardeÅŸlerini özlediÄŸini çünkü onların küçük olduÄŸunu anlatıyor. Muhammed Hasan'ın geleceÄŸe dair tek hayali ise hafız olmak