Sosyal Medya

Kültür Sanat

Karadeniz İnsanı Hakkında Bilinmesi Gereken 9 Gerçek

22-07-2015 10:44

Günümüz Türkiyesi'nde Karadeniz hakkında bir çok hurafe kol geziyor ve pek bir şey bilinmiyor. Karadeniz'in üç halkı: Lazlar, Rumlar ve Türklerin Karadeniz'deki hayatları.


 

 

 

 

1. Karadenizliler laz deÄŸildir.

Karadenizliler laz deÄŸildir.

Karadenizlilerin Laz olmadığı artık yavaÅŸ yavaÅŸ öÄŸreniliyor. Lazlar Gürcülerin dört kolundan biridir. KonuÅŸtukları Lazca, Gürcücenin bir koludur. Günümüzde Gürcistan'da 250 bin Laz yaÅŸamaktadır.Kaynaklarda "Güney Kafkas Halkı" olarak geçer. Tarih sahnesine M.Ö. 2000'lerde çıkmışlardır. Tarihlerine aÅŸağıda deÄŸineceÄŸim.

2. Lazların Özetle Tarihi

Lazların Özetle Tarihi

Okul kitaplarımızda Urartular veya Hititler yerine birazda Kolhis'den bahsedilseydi etrafımızdan bu kadar bihaber olmazdık. Nedir bu Kolhis? Lazların tarihlerinde kurabildiÄŸi tek devlettir. Lazların bilinen ilk atalarıdır. Pers tehlikesi üzerine Romalılarla ittifak yapmış ve Romalıların aldığı yenilgiden Kolhis kralı sorumlu tutulup Romalı generaller tarafından öldürülmüÅŸtür. Daha sonra Romalılar tarafından iÅŸgal edildi. Krallıkla yönetilip halkı Pagandır. Günümüze bir çok eser bırakmışlardır. Ä°ki yüz ilâ üç yüz yıl hüküm sürmüÅŸtür. Lazlar yurtlarına "Lazona" derler.

3. Günümüz Türkiye'sinde Lazlar

Günümüz Türkiye'sinde Lazlar

Lazlar Cumhuriyet tarihinde zaman zaman asimilize edilmeye çalışılmıştır.  Bu gün Lazca okullarda seçmeli ders olmasına raÄŸmen unutulmaya yüz tutmuÅŸtur. Lazlar genel itibarı ile barışçıl ve zeki insanlardır. Devlet kültürüne ve idealine sahip deÄŸillerdir. Nüfusunun çoÄŸu köylerde yaÅŸadığı için kendi sanat akımlarını oluÅŸturamamışlardır. Bugün özellikle HemÅŸin, Pazar ve ArdeÅŸen'de yaÅŸarlar. Ama son yapılan genetik testlerde Rize nüfusunun dörtte üçünün Kafkas-Laz kökenli olduÄŸu ortaya çıkmıştır. Hallerinden  memnunlardır. Karadeniz'de ikisi de Müslüman olmasına raÄŸmen Rumları pek sevmezler.

4. Karadeniz Rumları

Karadeniz Rumları

Karadeniz'de tahminen 1.5 milyon Rum yaÅŸamaktadır. Sakin olun. Bu Rumlar sanılanın aksine Müslüman Rumlardır. Yunanistana sempati ile bakmazlar ve bağımsızlık, isyan gibi idealler taşımazlar. Hristiyan akrabaları mübadele ile Yunanistan'a gönderilmesine karşın Müslüman Rumlara dokunulmamıştır. Kökleri eskiye dayansa da asla Karadeniz'in ilk yerlisi diyemeyiz. Yunan denizcilerin buralara koloniler kurmasıyla yavaÅŸ yavaÅŸ yayılmış, asıl yerlileri de yunan kültürüne karışmış, YunanlaÅŸmış ve neticede Yunanistan Yunan'larından ayrı "Pontus Rumu" denilen bir halk ortaya çıkmıştır. Çünkü Karadeniz'e gelen Yunanlar yerli halklardan bir çok ÅŸey almış onlarla karışmış, Akdeniz'e nispetle daha farklı bir Yunanca ve yunan ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca bu Yunanlar kendilerini Yunanistan ayrı kabul etmeye baÅŸlamıştır.

5. Karadeniz Rumlarının Özetle Tarihi

Karadeniz Rumlarının Özetle Tarihi

Pers imparatoruna isyan eden I. Mitridat Anadolu ve Karadeniz'de Pontus Krallığını kurdu. Mitridat'ın kendisi ve bütün hanedanı zamanla yunan kültüründen etkilenmiÅŸ bir Pers hanedanıdır. Yani devletin yöneticileri Pers kökenlidir. Daha sonra Anadoluyu tamamen sahiplenip yüz bin Romalı Pontus Krallığı tarafından öldürülmüÅŸ, neticede Romalılar üç farklı savaÅŸ yaparak Anadoluyu almış ve Pontus krallığını yıkmıştır. Daha sonra Bizans döneminde tekrar hareketlenen Karadeniz'de, kendileri de Trabzon kökenli olan Rum Komnenos hanedanı Bizans tahtından indirilince akrabaları Gürcülere sığınıp bütün Karadeniz'i teker teker dolaÅŸmış, Sinop'tan Rize'ye kadar olan ÅŸehirler (Samsun Hariç) Komnenos'lara katılmıştır. Bize öÄŸretilenin aksine Trabzon Rum Ä°mparatorluÄŸu Bizans'ın varisi deÄŸil her zaman düÅŸmanı olmuÅŸtur. Bu düÅŸmanlık zaman zaman sıcak çatışmaya dönmüÅŸtür. Trabzon devleti Kırımda bir takım ÅŸehirleri de ele geçirmiÅŸtir. Son Trabzon Ä°mparatoruna kadar hepsi "Romalıların Ä°mparatoru" sıfatıyla taç giymiÅŸtir. 1467 de bir Osmanlı eyaleti olan Karadeniz'de Rumlar barış içinde yaÅŸamıştır. Birinci dünya savaşı sırasında ayaklanan Hristiyan Rumlar Pontus hayalinden çok Yunanistan'a baÄŸlanma hayali taşıyordu. Neticede isyanları Müslümanları dışlayıp ırkçı bir Hristiyan-Rum politikası güttüÄŸü için beklenen desteÄŸi bulamayıp bastırıldı. Bu gün bu isyan her açıdan Karadeniz Rumları tarafından yanlış bulunmaktadır. Hem de onlar hiçbir zaman Yunan bayrağının bir kopyası olan mavi bayrağı sahiplenmediler. (Bugün Müslüman Rumlar kendilerini sarı siyah renkli eski Pontus Krallığının bayrağının temsil ettiÄŸini düÅŸünürler)

6. Cumhuriyet Tarihinde Karadeniz Rumları

Cumhuriyet Tarihinde Karadeniz Rumları

Karadeniz'den Hristiyan Rumların mübadeleyle gönderilmesi, Karadeniz tarihinde yeni bir sayfa açar. Geride kalan Müslüman Rumlar için de hayat kolay olmamış Lazlar gibi zaman zaman asimilize edilmeye çalışılmıştır. Romeyka (Yunanca kökenli Karadeniz Rumcası) unutulmaya yüz tutmuÅŸ Köylerin isimleri bile deÄŸiÅŸtirilmiÅŸtir. Bu gün dilleri ve köylerin isimleri için mücadele ediyorlar. Kendilerini her zaman bu ülkenin bir parçası olarak görürler.

7. Karadenizde Ä°lk Türkler

Karadenizde İlk Türkler

Karadenize gelen ilk Türkler, Malazgirt savaşından sonra Karadeniz'i de ele geçiren Türk Askerleridir. Ne  var ki DoÄŸu Karadeniz'de halk büyük bir ayaklanma çıkarıp az sayıdaki Türk askerini yenip tekrar Bizans'a baÄŸlanmıştır. Yıllar sonra bu bölgeye yerleÅŸen Türkler,  Gürcü Krallarıyla resmi bir ittifak yapıp Anadolu Türklerine karşı savaÅŸmak üzere sınır boylarına yerleÅŸtirilen Kuman-Kıpçak Türkleridir. Ä°lk olarak Artvin ve çevresine daha sonra Rizenin kırsal bölgelerine yerleÅŸtirilmiÅŸtir. Kıpçak-Kuman Türkleri daha sonra Trabzon Ä°mparatorlarıyla da anlaÅŸmış ve Trabzon Yakınlarına da yerleÅŸtirilmiÅŸtir. Ortodoks olan bu Türkler zaman zaman sarı saçları ve yeÅŸil gözleriyleYunan zannedilmiÅŸtir. Zaten hem kuman hem de kıpçak kelimeleri çoÄŸu dilde sarışın demektir.

Zamanla Kıpçak-Rum iliÅŸkileri çok ilerlemiÅŸ, Trabzon'da Türkçe konuÅŸan Ortodoks aileler kaynaklara geçmiÅŸtir (soyadları: Tourkopolous, vs.). Hatta Trabzon Ä°mparatoru II. Aleksios Kıpçakların lideri Bekanın kızı Djiadjak Jaqeli ile evlenmiÅŸ kızları Anna Anakutlu Komnenos tahta çıkmayı baÅŸarmıştır.

8. Kapanış Sahnesi: Karadeniz'de Kumanlar ve Türkler

Kapanış Sahnesi: Karadeniz'de Kumanlar ve Türkler

Kumanların yaÅŸadığı Artvin, Rize ve Trabzon'un doÄŸusu Rumlar ve Gürcüler tarafından "Saatabago" (Atabeyler Yurdu) diye isimlendirildi. Ortodoks Kumanlar Türkçe konuÅŸup ibadetlerini Rumca yapardı. Bugün Artvin, Yusufeli, Ardanuç, ÅžavÅŸat, Rize'nin batı yakası, Trabzon'un doÄŸu yakası olmak üzere Türkiye'de 1.200.000'e yakın dil ve kültürünü kaybetmiÅŸ Ortodoks Kuman (Kıpçak) asıllı yaÅŸamaktadır.

Kumanlardan baÅŸka Samsunda OÄŸuz Türkleri-Karadeniz Rumlarının ittifakıyla kurulmuÅŸ pek bilinmeyen bir ÅŸehir devleti vardır. Bu ittifak Trabzon Rum Ä°mp. karşı kurulmuÅŸ olup Selçuklular tarafından korundu ve büyük destek gördü.Zamanla Sinop'u da alıp Karadeniz'de korsanlığa baÅŸladılar.

Osmanlının Trabzon'u almasıyla bazı Oğuz aşiretleri de Karadeniz'e iskan edildi. (Resim:Kuman Bayrağı)

9. Karadeniz'de KardeÅŸlik ve Ortak DeÄŸerler

Karadeniz'de KardeÅŸlik ve Ortak DeÄŸerler

Karadeniz'de sanılanın aksine Laz-Rum-Türk unsurları arasında birlik ve beraberlik var olmuÅŸtur. Rum kültüründen gelen Horon ve Kemençe, Lazlardan gelen Tulum, Türklerden gelen kolbastı, asıl sahiplerinin olmaktan çıkmış ve Karadeniz ortak kültürünün bir parçası haline gelmiÅŸtir. Bu üç unsur Karadeniz'e aşıktır. Zaman zaman tatsızlıklar olsa da kardeÅŸler gibi genelde barışıktır. Hiçbirisinin Karadeniz'deki varlıkları inkar edilemez. (Not:Bugün Müslüman ve çok cana yakın olan ve bizim bir parçamız olan HemÅŸin Ermenileri unutulmasın!). Trabzonspor da bu gün Karadeniz'de en büyük ortak deÄŸerlerden biri haline gelmiÅŸ Laz'ı Türk'ü Rum'u hepsinin ortak sesi olmuÅŸtur. Neticede bugün Karadeniz dünyaya örnek olabilecek bir öyküdür. Bu hepimizin öyküsüdür. Yazımı Karadeniz kardeÅŸliÄŸine ve Karadeniz'de zamanın yok ettiÄŸi, bugün adını bile bilmediÄŸimiz yerli halklara armaÄŸan ediyorum.

Fatih Åžamil..2014

 

 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.