İşgalin görünen yüzü: İsrail yerleşimleri

ilistin'de kaldığınız süre içerisinde Ä°srail'in yerleÅŸim politikalarına dair gözlem yapma imkânınız oldu mu? YerleÅŸimler bölgede nasıl algılanıyor, siz neler gözlemlediniz?

Batı Şeria'da bulunan 160 yerleşim biriminde 550.000'den fazla yerleşimci yaşamakta.

DoÄŸu Kudüs'te, Vadi el-Cuz denilen bölgede yaÅŸadım. Dolayısıyla evimin hemen karşısında iÅŸgalin binaları vardı. Yukarıdaki Åžeyh Cerrah bölgesi iÅŸgal altındaki yerlerden biri. Hemen yanı başında Filistin arazileri üzerine kurulmuÅŸ birçok bakanlık binasını görebilirsiniz. Yine üst bölgede bulunan Ä°brani Üniversitesi zaten DoÄŸu Kudüs içerisinde, Filistin toprakları üzerine kurulmuÅŸ bir üniversite. Biraz daha güneydoÄŸuya doÄŸru baktığınız zaman zaten etrafı duvarlarla muhasara altına alındıktan sonra içerisinde yerleÅŸkelerin kurulduÄŸu, inÅŸaat çalışmalarının sürekli devam ettiÄŸi bölgeyi müÅŸahede etmek mümkün. Buna ek olarak Batı Åžeria'ya da gittik. Hem el-Halil'deki deÄŸiÅŸiklikleri hem de Beytüllahim'deki iÅŸgalleri gördük. Ramallah'ta olsun, Cenin'de olsun, Nablus, Eriha yani aÅŸağı yukarı Batı Åžeria'nın tamamındaki yerleÅŸimleri gördük. Zaten bu bölgeleri gezdiÄŸiniz zaman yerleÅŸimleri görmemeniz mümkün deÄŸil. YerleÅŸkelerdeki Ä°srailliler kendilerini daha fazla güvende hissetmek için köy ve ÅŸehirlerini genelde yüksek ve hâkim tepelere kurmuÅŸ.

Peki yerleÅŸimlere girme imkânınız oldu mu? YerleÅŸimciler dışındaki insanların yerleÅŸimlere girmeleri mümkün mü?

Mümkün deÄŸil. Pasaport taşıyan yabancı birisi önceden izin alması durumunda gazeteci, araÅŸtırmacı vb. sıfatlarla içeri girebilir. Ä°mkânsız deÄŸil ancak bu durumlarda bile içeri girmek hayli zor prosedürlere tabi.

Yerleşim politikalarından bahsedecek olursak?

Filistin'deki yerleÅŸim politikalarının amacı bu topraklardan Filistinlilerin tamamen temizlenmesidir. Åžu an Ä°srail'in bütün politikalarının arkasında bu var. Bir tane Filistinli bırakmayacak ÅŸekilde o toprakları Filistinlilerden temizlemek. Hatta bugünlerde bırakın Filistinlilerin orada yaÅŸamasına müsaade etmeyi, beyaz Yahudilerin kabul etmediÄŸi Etiyopyalı siyahi Yahudilere dahi o topraklarda fırsat vermeyeceklerini ispat etmiÅŸ durumdalar.

YerleÅŸimler sadece ÅŸehrin kurulmuÅŸ olduÄŸu bölge anlamına gelmiyor. YerleÅŸimlerin etrafında bir belediye dairesi, onun etrafında da güvenlik dairesi var. Dolayısıyla bu daire Filistin topraklarının %50'sinden fazlasına tekabül ediyor. Ve iÅŸgal edilen yerleÅŸimlerin bulunduÄŸu arazilerin 1/3'ü devlet arazisi deÄŸil Filistin halkının özel mülkiyeti.

Peki Filistin halkının elinde tapu vb. resmî evraklar mevcut deÄŸil mi? Bu belgeler bir ÅŸey ifade etmiyor mu?

Durum ÅŸu; bir tarafın elinde tapu diÄŸer tarafın elinde toprak var. Burada hak hukuk deÄŸil güç geçerli. Güçlü olan hukuksuzluÄŸuna kılıf bulabiliyor.

İsrail mahkemelerinin bu konudaki tutumu nasıl peki?

Ä°srail mahkemeleri devlet politikasındaki genel prensibin dışına asla çıkmıyor. Ne mahkemesi ne güvenliÄŸi ne de siyaseti o genel mantığın dışında hareket etmez. Kendi içlerinde Yahudiler için iÅŸleyen bir hukuk var. Ama söz konusu olan Filistinliler olunca hukuk deÄŸil devletin resmî politikası olan siyonizm anlayışı devreye girer. Siyonizme göre hiç kimse bir Yahudi ile eÅŸit olamaz ve hiçbir Yahudi bir Filistinliye verdiÄŸi maddi veya manevi zarardan dolayı cezalandırılmaz. Ä°ÅŸlenen suç ölüme sebebiyet verse bile deli raporu verilerek cezadan korunurlar. Ä°brahim Halil Camii'nde namaz kılan Filistinlileri kurÅŸuna dizen Ä°srailliye yaptıkları bunun sadece bir örneÄŸidir.

Peki nedir bu genel mantık?

Ä°srail'in genel mantığı ÅŸudur: Zaten o topraklar Filistinliler tarafından iÅŸgal edilmiÅŸ topraklardır. Gerçekte Ä°srail halkının sahip olması gereken toprak iÅŸgal altındadır. Ä°srail'in yaptığı, bu iÅŸgale karşı bir özgürleÅŸtirme politikasıdır. Genel mantık budur. Hâlihazırda Batı Åžeria'da 160 civarında, belki de daha fazla yerleÅŸke var ve bu yerleÅŸimlerin ne uluslararası hukukta ne de baÅŸka bir düzlemde oturduÄŸu bir zemin yok. Söz konusu olan tamamen iÅŸgal. YerleÅŸimlerde en mütevazı rakamla 550.000 yerleÅŸimci yaşıyor. Ve bu yerleÅŸimciler geriye kalan iki milyon insanın hayatını yok hükmünde kabul ediyor.

Yerleşimcilerden bahsedecek olursak bu insanlar kimler? 550.000 yerleşimci nereden geldi? İsrail vatandaşları mı, dışarıdan gelenler mi, kim bu yerleşimciler?

Öncelikle bu insanlar Yahudiler. Orada Hristiyan yerleÅŸkesi diye bir ÅŸeyden bahsedilemez. YerleÅŸimcilerin tamamı Yahudi dinine mensup. Dahası Yahudilerin en tehlikeli olanları. Çünkü bu yerleÅŸimciler hem millî hem de dinî motivasyona sahip olan radikal milliyetçiler, genelde bu yerleÅŸkelerde iskân ediliyorlar. Seküler solcu bir eÄŸilim bu kiÅŸilerde görülmez. YerleÅŸimciler çoÄŸunlukla her an karşı tarafa düÅŸmanca bakan radikal milliyetçi insanlardır. Aralarında önceden Ä°srail'e gelenlerden bölgeye taşınanlar olduÄŸu gibi elbette yurt dışından getirilen kiÅŸiler de bulunmakta. Bunun için çok büyük teÅŸvikler var zira.

TeÅŸvikler var dediniz. Ä°srail hükümeti, Ä°srail vatandaÅŸlarından farklı olarak yerleÅŸimlerde yaÅŸayanlara farklı imkânlar mı sunuyor?

Kesinlikle öyle. Zaten bugün yerleÅŸimcileri bölgede tutan faktörlerin başında bu teÅŸvikler geliyor. Orada bulunmak devlet açısından öncelikle bir kahramanlık gerekçesi. Birçok avantaj sunuluyor yerleÅŸimcilere: ev, vergi muafiyeti, maaÅŸ… Bir kiÅŸi Tel Aviv'de araziye para verip satın almak durumundayken diÄŸer tarafta iÅŸgal edilen topraklarda bedava ev sahibi olabiliyor.

YerleÅŸimlerdeki evler tamamen ücretsiz mi veriliyor?

Evet, evler tamamlanınca ücretsiz olarak yerleÅŸimcilere veriliyor. Buna ek olarak vergi muafiyeti saÄŸlanıyor. Dahası yerleÅŸimlerde bulunanlar bir öncü kuvvet gibi görüldüÄŸünden askerlik de yapmıyor, askerlikten de muaflar bildiÄŸim kadarıyla. Åžu anda bölgede yarım milyonun üzerinde Yahudi nüfusu barındırılıyor.

Barkan yerleÅŸim biriminde yaÅŸayan yerleÅŸimci bir ailenin günlük yaÅŸamından bir kesit.

Peki yerleşimlerde yaşam nasıl?

YerleÅŸimler içerisinde tamamen korumalı hale getirilmiÅŸ bir yaÅŸam var. Etraflarında güvenlik daireleri oluÅŸturulmuÅŸ. Ä°çerisinde askerî bir yapı var. YerleÅŸimler için inÅŸa edilmiÅŸ güvenli yollar var. Tel Aviv'le Batı Åžeria'daki yaÅŸam arasında bir fark yok aslında. Her ikisinde de özgür bir ÅŸekilde ve geniÅŸ imkânlar içerisinde yaşıyorlar. YerleÅŸimci nüfusunun korunması adına Filistinlilere uygulanan güvenlik tedbirleri ise hayatı felç ediyor.

O zaman şu soruyu soralım: Yerleşim politikaları Filistinlileri nasıl etkiliyor?

Filistinlilerin hayatını tamamen çekilmez hale getiriyor. Özgür bir ülkede deÄŸilsiniz. KuÅŸatılmış, duvarlarla çevrilmiÅŸ, 540 teftiÅŸ noktası, 100 karakol, iptal edilen yollarla neredeyse izin almadan komÅŸunuza gidemeyeceÄŸiniz bir hayat yaşıyorsunuz. YerleÅŸimler için inÅŸa edilen yolları Filistinliler kullanamaz. Bu yollar Filistin arazilerinden geçer. Filistinlilere bırakılan topraklardaki hareketler bile sınırlıdır. Ramallah'ta hangi yöne hareket ederseniz edin 2 km sonra Ä°srail iÅŸgali ile karşılaşırsınız. Filistinlilerin geçim kaynağı olan zirai topraklar yerleÅŸimlerin hizmetine sunulmuÅŸ durumda. Filistinliler bir litre su kullanıyorsa yerleÅŸimciler altı litre kullanıyor. Bölge kaynakları tamamen yerleÅŸimcilerin hizmetine sunulmuÅŸ. Filistinlilerin iÅŸ, eÄŸitim, saÄŸlık kurumlarına ulaÅŸmasında ciddi sıkıntılar var. Diyelim ki Nablus'tan Cenin'e gideceksiniz, kontrol noktasında hayır denirse gidemezsiniz. Yarım saat uzaklıktaki bir hastaneye veya okula ya gidemiyorsunuz ya da saatlerce bekletiliyorsunuz.

Sizin herhangi bir yerleÅŸimci ile tanışma imkânınız oldu mu? YerleÅŸimciler kendilerini nasıl tanımlıyorlar? YerleÅŸimciler Filistin halkının yaÅŸamında birçok zarara, hak ihlallerine neden oluyorlar. Bu durumu kendileri nasıl deÄŸerlendiriyor?

Bu noktada kendilerini sorguladıklarını, vicdan muhasebesi, empati gibi ÅŸeyler yaptıklarını düÅŸünmüyorum.

Geliyorlar ve bir baÅŸka insanın evinden çıkmasına neden oluyorlar?

Problem de iÅŸte burada. Çünkü Filistinlileri “sonradan gelenler” olarak görüp bir iÅŸgalcinin elinden kendi topraklarını geri aldıklarını düÅŸünüyorlar. YerleÅŸimcilerle Filistinliler arasında hiçbir iletiÅŸim yok. YerleÅŸimcilerin yolları Filistinlilerle hiçbir ÅŸekilde kesiÅŸmiyor. Farklı ÅŸehirlerde kalıyor, farklı yolları kullanıyorlar. Pazarları, alışveriÅŸ yerleri tamamen ayrı. Aynı topraklar üzerindeler ancak tamamen izole edilmiÅŸ bir hayat söz konusu. Filistinliler kendi toprakları içerisinde muhasara altındalar. Bir nevi açık hava hapishanesindeler. Ve Ä°srailliler istedikleri zaman Filistin topraklarını delip geçebiliyor, bu toprakları daha da parçalayabiliyorlar. Ä°stedikleri evi basıp, insanları yaralayıp, tutuklayıp istediklerini yapabiliyorlar. Haritaya baktığımız zaman da Ä°srail'in gözünde Batı Åžeria, Gazze, Kudüs falan görmüyoruz. Ä°srail'in gözünde yukarıdan aÅŸağıya bütün Filistin toprakları Ä°srail toprağıdır. Dolayısıyla Filistinliler o topraklardan temizlenmesi gereken virüsler olarak görülür.

Netanyahu dördüncü kez baÅŸbakan oldu. Kendisi yerleÅŸim politikalarına en fazla ağırlık veren siyasilerden biri…

Zaten Ä°srailli politikacıların elindeki en büyük malzeme Filistin halkına karşı uygulayacakları ÅŸiddet politikalarıdır. Siyasiler, YahudileÅŸtirme politikaları siyasi hedefleri arasında ne derece yer alırsa o kadar baÅŸarılı oluyor, destek topluyorlar.

Har Homa yerleÅŸim biriminde dini-askeri eÄŸitim veren okuldan bir görüntü.

ÖrneÄŸin Netanyahu, son Ä°srail seçimlerinden bir gün önce Har Homa yerleÅŸim birimini arkasına alarak basına poz vermiÅŸ ve “Benim dönemimde bir Filistin devleti olmayacak.” ÅŸeklinde bir açıklama yapmıştı.

Evet, aynen bu da biraz önce bahsettiÄŸimiz siyasetin bir parçası. YahudileÅŸtirme politikası sadece fiziki YahudileÅŸtirme anlamında deÄŸil bölgede bir Yahudi kimliÄŸi oluÅŸturulması anlamında da devam ediyor. Ve bu siyasi kredibilite için çok önemli bir söylem.