YeÅŸil Yol'da hangi turizm?

''Yaylaları ve turizm merkezlerini birbirine baÄŸlayan, bölgeye gelen yerli ve yabancı turistlerin güvenli bir ÅŸekilde seyahat etmesine imkan saÄŸlayan doÄŸayla bütünleÅŸik bir turizm projesidir."

YeÅŸil Yol olarak tanımlanan projenin uygulayıcısı DoÄŸu Karadeniz projesi Bölge Kalkınma Ä°daresi (DOKAP) BaÅŸkanı Ekrem Yüce, YeÅŸil Yol’u böyle tanımlıyor. Yüce’ye göre proje bittiÄŸinde doÄŸa ile bütünleÅŸen doÄŸaya saygılı yatırımlarla bölge insanlarının kendi yörelerinde istihdam edilmesine imkân saÄŸlanacak.

DOKAP BaÅŸkanı Ekrem Yüce doÄŸa ile bütünleÅŸik turizm projesi uygulayacaklarını söylüyor. [FotoÄŸraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]

 

YeÅŸil Yol ilk ayak

Yaylaları birleÅŸtiren yolun yapılması aslında projenin ilk ayağı. Hedef, DoÄŸu Karadeniz Turizm Master Planı’nı adlı projeyi hayata geçirmek. YeÅŸil Yol olarak tanımlanan 2600 kilometrelik yolun tamamlanmasının ardından sıra 38 ayrı yerde turizm merkezlerinin yapılmasına gelecek. 38 ayrı turizm merkezi için ÅŸu anda planlama çalışmaları devam ediyor. Planların onaylanmasının ardından bu bölgeler turizm alanı ilân edilecek. Nerelerin, ne tür turizm merkezi olacağı ve buralarda hangi tür konaklama yapılacağı bilgisine ilk kez Al Jazeera'de yayınlanan bu haritadan ulaşılabilir.

Uzungöl, Ayder kötü örnek

"DoÄŸu Karadeniz", "turizm" ve "yayla" kelimeleri yan yana gelince ilk akla gelen iki yer, Trabzon sınırlarındaki Uzungöl ve Rize sınırları içindeki Ayder yaylası. Bu iki nokta bölgeye turist olarak gelenlerin uÄŸramadan geçmedikleri iki yer. Her iki yer de ÅŸu anda turizm konusunda yanlış uygulamalar için örnek gösterilen yerler. Her iki yerdeki plansız yapılaÅŸma, yüksek sezon dönemlerinde sokakta yürümeyi bile imkansız kılıyor. Turizme açılacak diÄŸer yerlerin benzer duruma dönüÅŸme riski olup olmadığına DOKAP BaÅŸkanı, "Hayır, dönüÅŸmez, biz her ÅŸeyi planlıyoruz. Oraların turizm planı olmadığı için öyle oldular" diye yanıt veriyor. 

Trabzon Uzungöl'deki sıra sıra oteller. [FotoÄŸraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]

 

Nasıl bir turizm?

Özlem Erol, Rize-ÇamlıhemÅŸin’de beÅŸ yıldır altı odalı bir butik otel iÅŸletiyor. Rize dışında okuyup büyümüÅŸ, daha sonra atalarının topraklarına dönüp turizm iÅŸine girmiÅŸ. Erol, YeÅŸil Yol üzerinden geliÅŸecek turizme karşı çıkıyor:

''Fırtına Vadisi’ne kitlesel turizmin girmemesi, yani otobüs turlarının girmemesi gerekiyor. Bu vadi hassas bir vadi, burada yaÅŸayan bir sürü canlı türü var. Bunlar rahatsız olmamalı, belirli bölgelere asla girilmemeli. Ayder Yaylası’ndaki otellerin atık suları derelere gidiyor, arıtma yok. Bu altyapılar oluÅŸturulmamışken kitlesel turizmin buraya girmesi, kaos, talan ve kirlilikten baÅŸka bir ÅŸey getirmez. YeÅŸil Yol yapılmamalı.''

Otel sahibi Özlem Erol Fırtına Vadisi'nin kitle turizmine açılmaması gerektiÄŸi görüÅŸünde. [FotoÄŸraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]

 

"Turizm ateş gibidir: Ya sizi yakar ya da aydınlatır"

"Özlem Erol’a sıkı denetimin olduÄŸu doÄŸayla barışık bir turizm olamaz mı?" diye soruyoruz:

''Burada ÅŸu anda bile çevre ve doÄŸa ile barışık turistik iÅŸletme çok az. Burada iki tür denetim yapılıyor. Maliye vergi denetimi için geliyor, bir de sigara içilmez yazısı asıp asmadığımız kontrol ediliyor. BaÅŸka hiçbir kontrol olmuyor. Buraya bir sürü otel yapacaklar, bunların doÄŸaya zarar verip vermediÄŸini nasıl kontrol edecekler? Var olanlar bile ÅŸu anda böyle bir denetimden uzak. Turizm ateÅŸ gibidir, ya orayı aydınlatır ya da orayı yakar. Turizm adına bir sürü deÄŸer yok olabilir. Türkiye’de bunun birçok örneÄŸini gördük, görüyoruz. Bu bölge için yapılacak tek turizm modeli eko-turizmdir.''

"Bir Arap turist 20 Avrupalı turiste bedel"

Åžükrü FettahoÄŸlu, Uzungöl’ün üzerindeki Pladi Mezrası’ndaki FettahoÄŸlu Grand Otel’in sahibi. 160 yataklı otel yılın her mevsimi açık. FettahoÄŸlu, YeÅŸil Yol’un hararetli savunucularından:

''Samsun’da elinize bir harita verilecek. Nerede konaklama yeri var? Nerede restaurant? Nerede benzin istasyonu var? Ona göre kendinizi ayarlayacaksınız, daÄŸdan daÄŸa gelip bu doÄŸayı göreceksiniz. Kitle turizminin buralara zarar vereceÄŸi doÄŸru deÄŸildir. Tesisin olduÄŸu yerde çöpü toplamak mümkündür. Tesis olmazsa çer çöp olur.  Burası Uzungöl’den yedi kilometre, ÅŸimdi bir saatte geliyorsunuz, YeÅŸil Yol yapılınca 10 dakikada buraya gelinecek.''

Otel sahibi Åžükrü FettahoÄŸlu, YeÅŸil Yol'un turizme katkı yapacağı görüÅŸünde. [FotoÄŸraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]

 

Åžükrü FattahoÄŸlu, YeÅŸil Yol’un bir an önce tamamlanıp belirlenen yerlerin turizm bölgesi ilan edilmesini istiyor:

''Bugün Uzungöl bitmiÅŸtir, batmıştır. Dar alanda bir sürü otel yapıldı, sokakta yürüyemezsiniz bile. Plansızlık, imarsızlık orayı mahvetti. YeÅŸil Yol güzergâhındaki yerler, bir an önce turizm alanı ilân edilip düzene kavuÅŸmalı. Buraya butik oteller yapılmalı, en fazla 20 odalı oteller yapılmalı. Burasının suyu çok; o suyu alın, iki makine koyun buraya yazın kar yaÄŸdırırsınız. Burada yazın bile kayak yapılır. Buralara yatırımcı bulmak kolay. Siz altyapıyı yolu yapacaksınız, yasayı çıkaracaksınız yeter.  Bizim çok Arap müÅŸterimiz var. Araplar çok iyi turist, bir Arap 20 Avrupalı turiste bedeldir. Bir Avrupalı günde 20 euro harcar bir Arap 200 Euro harcar.''

FettahoÄŸlu, YeÅŸil Yol’a karşı çıkanları da bilgisizlikle suçluyor:

''Çevreciler buraları bilmiyor. Buraya yol yapılması için 10 kilometrede 1000 tane aÄŸaç kesildi. Burada aÄŸaç bol, ormanları ara sıra keseceksin hava alacak, yoksa bu ormanlar çürür. Çevrecilerin bu iÅŸin bilincinde olduklarını zannetmiyorum bu daÄŸları bilmiyorlar, gezmiyorlar.''

‘’Bu turizm deÄŸil, yaylaları imara açma projesidir’’

Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi ÖÄŸretim Üyesi OÄŸuz KurdoÄŸlu ise DoÄŸu Karadeniz’e yapılacak 38 turizm merkezinin yaylaları imara açma projesi olarak niteliyor ve eleÅŸtiriyor:

''38 turizm merkezi yapılacak. Bu merkezlerde oteller, restorantlar, fırınlar, marketler, petrol istasyonları, lastikçiler olacak. Bir ÅŸehirde ne varsa oralarda da o olacak. YerleÅŸim yerleri burada 1000 metrenin altına kurulmuÅŸtur. Siz bu ortalama 500 metredeki ÅŸehirleri 2000, 2500 metrelere taşıyıp aynısını yapacaksınız. Siz ÅŸehirlerdeki atıkları bertaraf edebiliyor musunuz? Siz ÅŸehirlerdeki suları arıtabiliyor musunuz? Siz ÅŸehirlerdeki yeÅŸil alanları koruyabiliyor musunuz? Siz düz ovada yapamadığınız her ÅŸeyi yüzde 100, yüzde 120 eÄŸimli yerlerde 2000 metrenin üzerinde yapacaksınız. Buna kimse inanmaz. Yapılmak istenen, kitle turizmini yaylalalara taşıma ameliyesidir bu turizme hizmet etmez. Turizm ile YeÅŸil Yol’un hiç alâkası yok. Bu proje yaylaların imara açılma ameliyesidir bu çok net.''

KTÜ ÖÄŸretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. OÄŸuz KurdoÄŸlu'na göre YeÅŸil Yol'un turizm ile alakası yok. [FotoÄŸraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]

 

"Doğa hem kullanılacak hem korunacak"

YeÅŸil Yol projesinin yürütücüsü DOKAP BaÅŸkanı Ekrem Yüce birleÅŸtirilmesi planlanan yaylalardaki sorunları da tespit ettiklerini söylüyor. Yüce’ye göre bunlar; mülkiyet sorunu, çirkin, kaçak, yöresel mimarinin olmadığı yapılaÅŸma ve düzensiz yerleÅŸim. Yüce’ye göre, proje ile kontrollü, planlı, doÄŸaya saygılı yol güzergahı oluÅŸturulacak, yaylalardaki kaçak yapılaÅŸma önlenecek, kentsel dönüÅŸüm gibi kırsal dönüÅŸüm saÄŸlanacak, mülkiyet sorunu çözülecek, doÄŸaya saygılı, doÄŸayla bütünleÅŸmiÅŸ mini ahÅŸap konaklama yerleri yapılacak, doÄŸa hem kullanılacak hem korunacak.

Kaynak: Al Jazeera