Erdoğan Çin'e gidiyor

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, Temmuz ayı sonunda Çin’e bir ziyaret gerçekleÅŸtirmeyi planlıyor. Ziyaretin kapsamı ve kesin tarihi üzerinde çalışmalar devam ediyor. Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin ziyaret kapsamında olup olmayacağı da henüz kesinleÅŸmedi. Ziyaret, Çin’in Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur Türklerine baskılarını yoÄŸunlaÅŸtırdığı haberlerinin arttığı döneme denk geliyor.

Türkiye’de protesto gösterileri

Çin'in kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Ramazan ayı boyunca memur, öÄŸrenci ve öÄŸretmenlerin oruç tutmasının yasak olduÄŸu açıklanmıştı. Çin'de geçen yılın başında yürürlüÄŸe giren Terörle Mücadele Yasası kapsamında Sincan Uygur Özerk Bölgesi baÅŸta olmak üzere birçok bölgede geniÅŸ güvenlik önlemleri alınırken, uluslararası gözlemci kuruluÅŸ ve yabancı gazeteciler, eyalette "güvenlik gerekçeleri" nedeniyle bağımsız çalışmalarda bulunamıyor.

Türkiye'de Çin'deki oruç yasağına iliÅŸkin yayılan haberlerin ardından birçok bölgede protesto gösterileri düzenlendi.

DışiÅŸleri Bakanlığı’ndan ‘kaygı’ açıklaması

30 Haziran’da Türk DışiÅŸleri Bakanlığı, Uygur Türklerinin oruç tutmaları ve diÄŸer ibadetlerini yerine getirmelerinin yasaklandığına dair haberlerden duyulan kaygının Çin'e iletildiÄŸini açıkladı.

Türkiye'nin Çin'in toprak bütünlüÄŸüne, istikrarına, huzur ve güvenliÄŸine önem atfettiÄŸi belirtilen açıklamada, haberlerden ‎duyulan derin kaygının Çin'in Ankara Büyükelçisi'ne de iletildiÄŸi kaydedildi.

Çin DışiÅŸleri de, 1 Temmuz'da yaptığı açıklamada bu protestoların Türkiye'deki "yabancı basının gerçeÄŸi yansıtmayan" haberleri neticesinde olduÄŸunu ve iki ülke iliÅŸkilerinin önemli olduÄŸu mesajını vermiÅŸti. DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Çunying, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde Müslümanların oruç ve diÄŸer ibadetlerinin kısıtlandığı yönündeki haberlerin gerçeÄŸi yansıtmadığını savunurken, Türkiye ile iyi iliÅŸkiler geliÅŸtirmek istediklerini ifade etmiÅŸti.

ErdoÄŸan 2009’da ‘adeta soykırım’ dedi, 2012’de Sincan’a gitti

2009 yılında yine baskıların artması ve 140 Uygur Türkü'nün çıkan olaylarda hayatını kaybetmesinin ardından, o dönem BaÅŸbakan olan ErdoÄŸan olayları “vahÅŸete varan olaylar, adeta bir soykırım” sözleriyle deÄŸerlendirmiÅŸti.

Ä°ki ülke arasındaki iliÅŸkilerin gerilmesinin ardından Türk DışiÅŸleri Bakanlığı bir açıklama yayınlayarak, Türkiye’nin Çin’in içiÅŸlerine karışmak gibi bir niyeti olmadığını belirtmiÅŸ; Çin ile iliÅŸkilerin her alanda ileriye götürülmesi için çabaların sürdürüldüÄŸü ifade edilmiÅŸti.

Olayların üzerinden üç sene geçmesinin ardından ErdoÄŸan, 2012 yılında Çin ziyaretine Sincan Özerk Bölgesi’nin baÅŸkenti Urumçi’den baÅŸlamış, böylece Sincan’a giden ilk Türk BaÅŸbakanı olmuÅŸtu. ErdoÄŸan Nisan 2012’de gittiÄŸi Urumçi’de pazarları ve sokakları dolaÅŸtı, Uygur Türklerine ‘yanınızdayız’ mesajı verdi.

ErdoÄŸan'ın Urumçi'den hemen sonra gittiÄŸi Çin’in baÅŸkenti Pekin’de, iki ülke arasındaki stratejik iÅŸbirliÄŸinin arttırılması kararı verildi. ErdoÄŸan Pekin ziyareti öncesinde “GeçmiÅŸte orada meydana gelen sıkıntıyı kaşıma gayreti içine girmemiz doÄŸru deÄŸil” dedi. ErdoÄŸan aynı zamanda “Uygur Türklerinin zulüm görmesini istemeyiz” diyerek, entegrasyon içinde asimile edilmeden yaÅŸamalarının en isabetli yol olacağına dikkat çekti.

Füze savunma sistemi için Çin firmasıyla görüÅŸmeler sonuçlanmadı

Türkiye’de uzun menzilde hava savunmasını saÄŸlamaya yönelik olarak tedarik edilecek füze projesinin ihalesini, 2013 Eylül ayında Çin devlet firması CPMIEC kazandı. Ancak Çin’den gelecek sistem NATO’ya uyumlu olmayacak. Firma, Ä°ran, Kuzey Kore ve Suriye'ye silah saÄŸladığı gerekçesiyle ABD'nin yaptırımlar listesinde bulunuyor. ABD ve NATO’dan bu gerekçelerle ihaleye tepki geldi. Çin ile yaklaşık iki yıldır sürdürülen görüÅŸmelerden bir sonuç alınamadı. Türkiye bu aÅŸamada ihaleye katılan ve ikinci en iyi teklifi veren Fransız-Ä°talyan ÅŸirketiyle görüÅŸmeye de devam ediyor.

Çin DışiÅŸleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Çunying, gecikmeyle ilgili "Biz hiçbir olaÄŸan ticari iÅŸbirliÄŸinin siyasallaÅŸtırılmamasını umut ediyoruz" yorumunu yapmıştı.

Kaynak: Al Jazeera ve AA