Ortadoğu tipli iktidarların karakteristik yapısı

Son yüzyılda (Osmanlı'dan sonra) OrtadoÄŸu'da uzun süre iktidar olmuÅŸ hareketlerin yaÅŸam serüveni genelde 4 aÅŸamalı olmuÅŸtur:

• Romantik/ TebliÄŸ Dönemi
• Asabiyet/KadrolaÅŸma Dönemi
• Ganimet Dönemi
• Çatışma ve Erime Dönemi

Bu aÅŸamaları, hem yerel(belediye) hem de ulusal iktidarlar için genellemek mümkündür. Aynı ÅŸekilde (ufak tefek farklılıklar içerse de) hem demokratik hem de diktatöryal yapılar için de aynı süreç görülmektedir.

AÅŸağıdaki açıklamalar, (çakma) demokratik sistemler baz alınarak yapılmıştır.

ROMANTÄ°K DÖNEM VEYA TEBLÄ°Äž DÖNEMÄ°:

Bir önceki veya mevcuttaki iktidarın yıpranmışlığının, beceriksizliÄŸinin toplum üzerinde bıraktığı bıkkınlık ve alternatif bir iktidar beklentisi, yeni iktidar hareketi için büyük bir fırsattır.

Yanlış yapılanlar, yapılamayanlar, halkın beklentisi çok nettir. Bu durum, gelecekteki proje ve vaatler için ana ekseni teÅŸkil eder.

Hareketin tüm fertlerinde büyük bir heyecan, ÅŸevk ve samimiyet vardır. Bu pozitif hava bir mıknatıs gibi diÄŸer insanları da çeker.

Mevcut iktidarın düÅŸmanca tavrı, tehdit ve karalamaları, insanları uzaklaÅŸtırmak yerine hareket etrafında daha da kenetlenmelerine yol açar.

Kısa sürede ciddi bir destekçi kitle oluÅŸur. Ve artık iktidar kaçınılmazdır.

ASABÄ°YET (KADROLAÅžMA) DÖNEMÄ°:

Ä°ktidara gelir gelmez yapılan ilk iÅŸ kadrolaÅŸmadır. Devletin önemli noktalarına tepeden birileri indirilmeye çalışılır.

Üst kadrolarda bir önceki iktidarın ekibini temizlemek öyle kolay olmaz; aşılması gereken bir sürü bürokratik ve hukuki engel vardır. AÅŸağı kademelerde iÅŸ daha kolaydır; kısa sürede ciddi bir kadrolaÅŸma saÄŸlanır.

Ä°ktidar içi çatışmalar ilk bu dönemde baÅŸlar. KadrolaÅŸmada beklediÄŸini bulamayanların daha çok mızmızlanma/homurdanma ÅŸeklindeki itirazları duyulmaya baÅŸlanır.

Kadrolar, yeni göreve baÅŸlamanın heyecanıyla ve olumlu icraatlar peÅŸinde koÅŸarlar. Kendilerini ve iktidarlarını ispat etme çabasındadırlar. Bu durum, taraf olmayanları ve kendilerine ÅŸüpheyle yaklaÅŸanları etkiler.

Yapılan icraatlardan etkilenenler ile iktidara yakın olmanın gerekliliÄŸine inanların katılımıyla hareket büyümeye devam eder.

Vaat sıralamanın ne kadar kolay, icraatın ise ne kadar zor olduÄŸu bu dönemde anlaşılır.

Gizli ve açık güçlerin etkisi ilk defa bu kadar ağır ve net hissedilir. Açık ve gizli güç odaklarıyla kapalı kapılar ardında görüÅŸmeler bu dönemde baÅŸlar.

GANÄ°MET DÖNEMÄ°:

Romantik dönem bitmiÅŸtir. Gözler, iktidarın nimetlerine çevrilidir.

En baÅŸtan beri iktidarın nimetlerinden faydalanmayı hedefleyenler çoktan kolları sıvamaya baÅŸlamışlardır.

Hala işin samimiyetinde olanların itirazlarına rağmen ciddi bir kesim ganimetten pay almaya başlar.

Vicdanı ve nefsi arasında kalanlar önceleri el uzatmaya cesaret edemezlerse de etraflarındaki talanı görünce kendilerini fazla tutamazlar.

Bir süre sonra çok az bir kesim dışında temiz kimse kalmaz.

Hareket içi ciddi tartışmalar ve kopmalar bu dönemde yaÅŸanır. Bir kısım insanlar davaya ihanet edildiÄŸi gerekçesiyle, bir kısım da ganimetten istediÄŸi payı alamadığı içi hareketi topa tutar.

Ä°çeride ve dışarıda muhalif söylemler hızla artmaya baÅŸlamıştır.

ÇATIÅžMA VE ERÄ°ME DÖNEMÄ°:

Ä°çeriden ve dışarıdan giderek artan muhalefet fırtınası, harekete zorlu bir süreç yaÅŸatır.

Bir yanda kirli iÅŸleri örtme çabası, diÄŸer yanda muhalefete cevap yetiÅŸtirme gayreti mesainin büyük bölümünü almaya baÅŸlar.

Artık aksiyon üzerinden deÄŸil, reaksiyon üzerinden siyaset yapılmaya baÅŸlanmıştır. Siyaset arenasında kendilerinin ne yaptığı deÄŸil, karşıdakilerin ne yapmadığı konuÅŸulmaya baÅŸlanmıştır.

“Ülkeyi tehdit eden düÅŸmanlar/iç ve dış mihraklar” söylemi bu dönemde daha fazla dillendirilmeye baÅŸlanır. Ä°çten gelen özeleÅŸtirilere bile tahammül yoktur; eleÅŸtirenler dış mihraklara hizmet etmekle suçlanır.

Hükümet olmanın imkânıyla kolluk kuvvetleri ve hukuki mekanizmalarla muhalefet sindirilmeye çalışılır. Ama bu süreç hareketin ömrünü uzatıyor gibi algılansa da aslında kısaltmaktadır.

Erime arttıkça söylemlerdeki öfke de artmaktadır…

 Bu 4 sürecin çizgileri net ÅŸekilde ayrılmış deÄŸildir; aslında iç içe geçmiÅŸ süreçlerdir bunlar. ÖrneÄŸin ikinci süreç bitmeden üçüncü ve dördüncü süreçler de baÅŸlamış olabilir.

Yukarıdaki tarifi her ne kadar OrtadoÄŸu merkezli iktidarlar için yapsak da dünyanın birçok yerindeki iktidarlar için de aynı süreçten bahsetmek mümkündür.