Ali Haydar Haksal: Türk demek Müslümanlık ise, Kürt demek ne oluyor, ya da Arap demek ne oluyor?
Türkçülük özellikle Selânik merkezlidir. Ömer Seyfettin ve arkadaşlarının çıkardıkları Genç Kalemler dergisi çevresinde bunun felsefi ve edebî boyutu başlıyor. Selanikte Yahudilerin, dönmelerin yoğun olduğu bir belde. Müslümanların beş okulu varken Yahudilere ve dönmelere ait altı okul bulunuyor. Masonların da çok yoğun olduğu bir merkez. Tanzimat aydınları genelde Fransız düşüncesinin etkisinde. Bunların tamamı da mason. Ziya Paşa İskoç ritine bağlı Şinasi ile Namık Kemal ise Porodoos Locasına bağlı.